Τo 1983 δημιουργήθηκε το ΕΣΥ για να βάλει σε κάποια τάξη το κατεστραμμένο σύστημα υγείας της χώρας, ως κομμάτι των οριζόντιων πολιτικών του ΠΑΣΟΚ τότε για επίτευξη κοινωνικής συνοχής. Το σύστημα αυτό πέτυχε σε πολλά επίπεδα το σκοπό του, αλλά όπως ήταν αναμενόμενο απέτυχε σε αρκετούς άλλους τομείς. Ενδεικτικά, τα «Κέντρα Υγείας» που είχαν σχεδιαστεί για να λειτουργήσουν στα αστικά κέντρα καθυστέρησαν τόσο, που το πρώτο λειτούργησε στην Αθήνα 21 χρόνια μετά. Το ΕΣΥ έγινε Νοσοκομειοκεντρικό, η προληπτική ιατρική, η βραχεία νοσηλεία και διάφοροι άλλοι τομείς ήταν από δυσλειτουργικοί έως απόντες, ενώ στις αγροτικές περιοχές η παρεχόμενη νοσοκομειακή περίθαλψη ήταν κατά γενική ομολογία, χαμηλού επιπέδου.
Στην πορεία του το ΕΣΥ παρήγαγε δύο βασικά «τέρατα». Το πρώτο ήταν η πλήρης διοικητική αδιαφορία και ασυνέπεια της οικονομικής λειτουργίας των μονάδων του και το δεύτερο ήταν το νέο δημιουργηθέν κατεστημένο ιατρών δημοσίου και φαρμακευτικών-φαρμακοποιών.
Το «Υγεία εν Δράσει» υποτίθεται ότι θα ήταν η μεταρρύθμιση που χτυπάει όλα αυτά τα προβλήματα. Κάποιες εκ των διατάξεων του νομοσχεδίου είναι υπέροχες στα χαρτιά. Άλλωστε μιλάνε για ποιότητα των υπηρεσιών υγείας, προσβασιμότητα, κοινωνική δικαιοσύνη. Ποιος δεν θέλει νοσοκομεία χωρίς οικονομικά σκάνδαλα, σωστά; Ωστόσο ο σκληρός έλεγχος απλώς των «excel» οδηγεί σε κάτι πολύ συγκεκριμένο. Τα λεφτά που «εξαφανίζονταν» συνεχίζουν να εξαφανίζονται και οι περικοπές στους προϋπολογισμούς γίνονται σε νοσοκομειακό υλικό και φάρμακα. Τι πιο απλό από το να δημιουργηθούν ανεξάρτητοι φορείς ελέγχων των δημοσίων δαπανών, αν θες να κάνεις σοβαρή εφαρμογή των διατάξεων του μνημονιακού νομοσχεδίου; Δεν γίνεται όμως.
Επίσης η σύγκρουση με τους κλάδους των γιατρών και των φαρμακοποιών γίνεται σε μία βάση που θα έπρεπε ούτως ή άλλως να έχει ήδη γίνει εδώ και χρόνια, στο πλαίσιο κοινοτικών οδηγιών. Και αυτή γίνεται με πασαλείμματα, φυσικά με συνευθύνη όλων των δρώντων. Μία από τις λίγες θετικές κινήσεις όπως αυτή με τα γενόσημα, η οποία έριχνε ουσιαστικά το κόστος των φαρμάκων (ποσοστό κοντά στο 50% του συνόλου της δημόσιας δαπάνης και αρκετά μεγάλο και στην ιδιωτική δαπάνη για την υγεία), από τη μία πολεμήθηκε από τα κόμματα της αντιπολίτευσης ως κίνδυνος για τη δημόσια υγεία (αβάσιμες ρητορείες), ενώ από την άλλη «πουλήθηκε» ως γροθιά στο κατεστημένο των φαρμακευτικών (λες και τα γενόσημα δεν φτιάχνονται επίσης από τεράστιες φαρμακευτικές εταιρείες, οι οποίες διεκδίκησαν πιθανότατα με τους γνωστούς τρόπους κομμάτι στην ελληνική αγορά από την οποία ήταν εν πολλοίς εκτοπισμένες λόγω ΕΟΦ). Σε μελέτη του ΚΕΠΕ διαβάζει κανείς τη συγκλονιστική κατακλείδα, ότι η περιστολή του κόστους της φαρμακευτικής περίθαλψης (sic) θα πρέπει απαραιτήτως να συνεξετάζεται τόσο με τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας –ενώ εντός της μελέτης αναγνωρίζεται ότι η σημασία είναι στη δραστική ουσία και όχι στην εμπορική ονομασία του φαρμάκου– όσο και με τις προοπτικές βιωσιμότητας της εγχώριας φαρμακοβιομηχανίας!
« …τα παραπάνω δείχνουν ότι συγκριτικά με άλλες χώρες του δυτικού κόσμου οι Παροχές Υγείας στην Ελλάδα –όσο περίεργο κι αν φαίνεται σε κάποιους– είναι ήδη έντονα ιδιωτικοποιημένες»
Για να κατανοηθεί το όλο θέμα πρέπει να δούμε τι ακριβώς διακυβεύεται στην ελληνική πραγματικότητα της υγείας και κάποια δημοσιονομικά στοιχεία για την υγεία.
Η Ελλάδα από το μνημόνιο καλείται να ρίξει τη δημόσια δαπάνη για την υγεία κάτω από το 6%. Επιγραμματικά κάποια στοιχεία σχετικά με αυτό.
α) Ο ποσοστιαίος καθορισμός των δαπανών της υγείας σε σχέση με το ΑΕΠ παρακάμπτει το γεγονός της συρρίκνωσης του ΑΕΠ που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, το οποίο είναι λάθος.
β) Το 2004 η δημόσια δαπάνη για την υγεία ήταν στο 5.1% (στοιχεία worldbank/oecd), ωστόσο κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί πως οι παροχές ήταν σε χειρότερο επίπεδο από το 2012 που ήταν στο 6.3%
γ) Η Γερμανία έχει δημόσια δαπάνη για την υγεία που κυμαίνεται στο 9% του ΑΕΠ, όπως και η Γαλλία.
δ) Σε διάφορους πίνακες/εκθέσεις (πχ μία που είχε κυκλοφορήσει η Eurobank) η Ελλάδα φαίνεται να είναι πάρα πολύ ψηλά στα έξοδα υγείας. Το κλειδί είναι ότι απεικονίζουν το Total Health Expenditure και όχι το Public Health Expenditure. [Δείτε τις διαφορές στις δύο φωτογραφίες]
ε) Η Ελλάδα είναι πρώτη στην Ευρώπη και πολύ ψηλά παγκοσμίως σε ιδιωτικά έξοδα για την υγεία. Αυτό σημαίνει ότι με ένα 40-42% συμμετοχή στη συνολική δαπάνη για την υγεία, είμαστε εκπαιδευμένοι ήδη να πληρώνουμε ένα τεράστιο κομμάτι του κόστους της υγείας με ίδια κεφάλαια. Ωστόσο ενώ αντίστοιχα δημοσιονομικά στοιχεία συναντά κανείς στην Ελβετία, νομίζω ότι υπάρχει ουσιαστική διαφορά μεταξύ του κατά κεφαλήν εισοδήματος, της ανεργίας και του πλούτου των δύο χωρών. Ένα ενδιαφέρον ποιοτικό στοιχείο σε αυτή τη στατιστική που οφείλει να μελετηθεί είναι κατά πόσον το 40% της ιδιωτικής δαπάνης για την υγεία στην Ελλάδα, είναι οικειοθελές, σε αντιστοιχία με αυτό της Ελβετίας που είναι η μόνη χώρα που έχει τέτοια ποσοστά.
στ) H ελληνική «out of pocket» του πολίτη ιδιωτική δαπάνη για την υγεία βάσει επίσημων στοιχείων είναι επίσης στα ύψη, άνω του 90%. Η αντίστοιχη γερμανική είναι στο 50%. Αυτό για τους φίλους νεοφιλελεύθερους σχεδονοικονομολόγους, σημαίνει κάλυψη από κρατικούς φορείς του μισού κόστους της επιλεχθείσας ιδιωτικής δαπάνης για τον πολίτη. Όχι στην Κούβα ή τη Χιλή ή την Αργεντινή. Στη Γερμανία.
Όλα τα παραπάνω δείχνουν ότι συγκριτικά με άλλες χώρες του δυτικού κόσμου οι Παροχές Υγείας στην Ελλάδα –όσο περίεργο και αν φαίνεται σε κάποιους –είναι ήδη έντονα ιδιωτικοποιημένες. Αυτή η κατάσταση, σε συνάρτηση με την πραγματικότητα των 800.000-1.000.000 ανασφάλιστων πολιτών, φτιάχνει μία μακάβρια εικόνα όχι απλώς για την ποιότητα της νοσοκομειακής και φαρμακευτικής περίθαλψης στη χώρα, αλλά και για την καθολικότητα της παροχής της.
Εδώ έρχεται ένα ακόμη από τα «έργα του Αδώνιδος». Στο πλαίσιο της καταστροφικής πορείας της δημόσιας υγείας και της συνεχόμενης μείωσης της πρόσβασης πολιτών στα δημόσια νοσοκομεία, ξεκινά το πρόγραμμα (ευρωπαϊκά κονδύλια από το structural fund) με το λεγόμενο «voucher» υγείας. Φυσικά αυτό το οποίο δεν «διαφημίζεται» είναι ότι το voucher έχει σκοπό να καλύψει μόνο για το 2014 ένα μάξιμουμ αριθμό 230.000 ανασφάλιστων. Δηλαδή το 25% μόνο των μη εχόντων πρόσβαση στη δημόσια υγεία, και αυτό μόνο για το election year. Ακόμη και αυτό το πρόγραμμα αφορά σε 3 νοσοκομειακές επισκέψεις. Ένα υπέροχο πάντρεμα νεοφιλελευθερισμού και ΥΓΕΙΑΣ ΜΕ ΔΕΛΤΙΟ, το οποίο το δικαιούται 1 στους 4 ανασφάλιστους.
«Voucher. Ένα υπέροχο πάντρεμα νεοφιλελευθερισμού και ΥΓΕΙΑΣ ΜΕ ΔΕΛΤΙΟ, το οποίο το δικαιούται 1 στους 4 ανασφάλιστους»
Στην πρώτη της κιόλας παράγραφο του νομοσχεδίου για τη μεταρρύθμιση στην υγεία, αναφέρει ως στόχο «…τη συνέχεια στη φροντίδα, την ποιότητα, την αποτελεσματικότητα, την κοινωνική δικαιοσύνη και την αποδοτικότητα…».
Το θέμα το έχω ξαναγράψει και εκεί υπάρχει η καταστροφική ευθύνη της ΝΔΕΛΙΑς. Η κυβέρνηση αυτή είναι ουσιαστικά αντιμνημονιακή. Δεν κάνει ούτε τομές, ούτε ουσιώδεις μεταρρυθμίσεις σε όλους τους τομείς της πολιτικής της. Ασκεί μία μπακαλίστικη πολιτική μείωσης της δημόσιας δαπάνης. Έτσι και στον τομέα της υγείας, αδιαφορώντας για τη φροντίδα, την ποιότητα, την αποτελεσματικότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη, επικεντρώνεται στην αποδοτικότητα.
Η αντιμνημονιακότητα αυτή σημαίνει το εξής:
– ανταλλαγή του ενός κατεστημένου με ένα άλλο
– διάβρωση της κοινωνικής συνοχής
– προσωρινότητα των δημοσιονομικών αποτελεσμάτων.
Εν ολίγοις, αν η ΝΔΕλιά έπραττε ως ένας πραγματικά μνημονιακός κυβερνητικός σχηματισμός, με διάθεση να εφαρμόσει το γράμμα ή έστω το πνεύμα των μνημονίων, πάλι στην ίδια δεινή θέση θα βρισκόταν η χώρα, αλλά πιθανότατα να υπήρχε κάποιος ορίζοντας βελτίωσης. Ωστόσο επιλέγοντας τον τρίτο δρόμο της κουτοπόνηρης δεξιάς, ούτε μεταρρυθμίσεις κάνει όπως θα όφειλε, ούτε το κοινωνικό έργο της ίδιας της ύπαρξης του κράτους εξυπηρετεί όπως επίσης θα όφειλε. Ακόμη και αυτοί που αντιλαμβάνονται την αναγκαιότητα της μεταρρύθμισης, δεν γίνεται να είναι ικανοποιημένοι με αυτό το έργο.
«Στο σκάκι όταν η θυσία δεν σου βγει –δεν κερδίσεις δηλαδή κάτι από αυτή– δεν είναι πλέον θυσία. Είναι απλώς στήσιμο»
Είναι ίσως η πιο άχρηστη διακυβέρνηση, σε μια εκ των πιο κρίσιμων στιγμών αυτού του κράτους. Το μόνο στο οποίο είναι πραγματικά καλό το κυβερνητικό μπλοκ, είναι η δημόσια εικόνα και η διαχείριση της, ο έλεγχος της πληροφορίας και το opinion shaping. Η άριστη επικοινωνιακή διαχείριση σκληρών και αδιέξοδων νεοφιλελεύθερων πολιτικών οδηγεί στο να κυκλοφορεί έντονα η ρητορική του ότι ο τέως Υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης τα έβαλε με το κατεστημένο, με τις φαρμακευτικές και έκανε τομές που έπρεπε να έχουν γίνει εδώ και χρόνια. Όλα τελικά αναιρούνται, αν ρίξει κανείς μία πρόχειρη ματιά στο project plan του «Yγεία εν Δράσει», εκεί στο κρίσιμο τελευταίο τρίμηνο του οποίου αναγράφεται η δράση-κλειδί: «Ανοιχτές Προσλήψεις».
Με τη μεταρρύθμιση στην υγεία, όπως και με πολλές άλλες πολιτικές, η κυβερνητική ρητορική μιλάει συνεχώς για τις θυσίες του ελληνικού λαού, οι οποίες κάποια στιγμή θα αποδώσουν. Δυστυχώς, όπως και στο σκάκι, όταν η θυσία δεν σου βγει –δεν κερδίσεις δηλαδή κάτι από αυτή– δεν είναι πλέον θυσία. Είναι απλώς στήσιμο.
Social Links: