Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η Πρόεδρος της Βουλής, Ζωή Κωνσταντοπούλου -φέρεται- να επιτέθηκε φραστικά σε υπάλληλο πρατηρίου καυσίμων, από τον οποίο απαιτούσε αλλαγή ελαστικού στο αυτοκίνητό της.
Τι είναι αυτό; Αυτό το κείμενο που μόλις διαβάσατε, αυτές οι δύο γραμμές, τι είναι; Τι είδος κειμένου; Η ερώτηση είναι σημαντική. Το είδος ενός κειμένου ορίζει το πως θα το προσεγγίσει ο αναγνώστης. Είναι είδηση; Ρεπορτάζ; Αφήγημα; Status update; Χτες, τα δημοσιεύματα κατέκλυσαν το διαδίκτυο και τα social media, ένα συνεχές ψουψουψου για την Ζωή Κωνσταντοπούλου. Το κάθε δημοσίευμα και με δική του γλώσσα. Άλλοι μιλούν για προπηλακισμό (δηλαδή βία;), άλλοι για τραμπουκισμό, άλλοι για bullying. Η ιστορία λέει ότι τις ημέρες του Πάσχα, η Ζωή Κωνσταντοπούλου επισκέφτηκε ένα βενζινάδικο και ζήτησε να της αλλάξουν λάστιχο, αρνήθηκαν και εκείνη ζήτησε τον ιδιοκτήτη για να διαμαρτυρηθεί. Σε κατάσταση αμόκ όπως σημειώνει το αρχικό δημοσίευμα που δίνει και το ψυχιατρικό στίγμα. Όμως υπήρχε και δεύτερο περιστατικό. Ξαναπήγε και την αμέσως επόμενη ημέρα η Ζωή Κωνσταντοπούλου και έκανε ακριβώς το ίδιο. Επανάληψη. Πήγε και ζήτησε να της φτιάξουν το λάστιχο, εκ νέου άρνηση, εκ νέου αμόκ. Στη δεύτερη περίπτωση μια κυρία κατέγραψε το περιστατικό με το κινητό της. Η Ζωή Κωνσταντοπούλου επιτέθηκε (φραστικά) και σε αυτή και την εξανάγκασε να διαγράψει το βίντεο. Ποιος τα λέει όλα αυτά; Η κυρία της δεύτερης περίπτωσης. Που εν συνεχεία όπως φαίνεται δεν υπάρχει επαναληπτικό επεισόδιο. Πήγε της άλλαξαν το λάστιχο, έχανε αέρα, ξαναπήγε. Αλλά να διακόψω αυτή την παράλογη αφήγηση εδώ και τώρα. Γιατί δεν έχει καμία σημασία. Μην την παρακολουθήσετε άλλο. Δεν είναι -εκεί- το νόημα.
Ας επιστρέψουμε στο ερώτημα και να τα πάρουμε από την αρχή. Μια κυρία έκανε μια ανάρτηση στο facebook, έγραψε μια ιστορία για την Ζωή Κωνσταντοπούλου. Πλέον υπάρχουν πάνω από δέκα εκδοχές αυτής της ιστορίας. Το θέμα είναι ότι το είδος του κειμένου που σχολιάζουμε δεν είναι δημοσιογραφία. Δεν είναι ενημέρωση, ρεπορτάζ, είδηση. Είναι φημολογία. Το ρεπορτάζ είναι έρευνα, καταγραφή και διασταύρωση. Και ο μέτριος δημοσιογράφος όπως λένε διασταυρώνει μια φορά, ο καλός δύο, ο δημοσιογράφος των New York Times, τρεις. Τίποτα από όλα αυτά δεν έχει ακολουθηθεί στην περίπτωσή μας. Τα ΜΜΕ αποφάσισαν απλά να αναδημοσιεύσουν μια ιστορία, μιας κυρίας (η οποία μάλιστα είναι φίλη κομματικών στελεχών της Νέας Δημοκρατίας) χωρίς κανένα φίλτρο. Δεν είναι κατάθεση, δεν είναι καταγγελία, είναι μια ανεπιβεβαίωτη φήμη. Είναι κουτσομπολιό. Plot twist: Η κυρία που έκανε το status update και διηγήθηκε την ιστορία της (χωρίς να προσκομίζει στοιχεία και η ίδια), διέγραψε ό,τι έγραψε.
Πού είναι το νόημα; Πρέπει να εξερευνήσουμε όλες τις ιστορίες που έχουν δημοσιεύσει τα ΜΜΕ; Όχι, δεν έχει καμία σημασία, γιατί δεν είναι ότι έχουμε πολλαπλά αφηγήματα. Είναι ότι έχουμε μια κατασκευή. Μια κατασκευή που περιστρέφεται γύρω από την υστερικοποίηση του γυναικείου σώματος (όπως είχε σημειώσει ο Michel Foucault στην Ιστορία της Σεξουαλικότητας) και την ψυχιατρικοποίηση της πολιτικής ζωής. Ο Michel Foucault πίστευε πως η σεξουαλικότητα είναι μια κοινωνική και πολιτισμική κατασκευή από διάφορα στρώματα, από σχέσεις εξουσίας και διαφορετικά ντισκόρς. Μέσα σε αυτά, υπήρχε και η διάκριση της υστερικοποίησης της γυναίκας της οποίας το σώμα μετατρέπεται σε πηγή ιατρικών πληροφοριών. Αλλά δεν είναι μόνο η υστερικοποίηση· στην λογική του δομισμού και της σεξουαλικότητας, όλο αυτό που έχουμε μπροστά μας είναι επίσης, μια πολιτισμική κατασκευή. Δεν έχουμε μόνο το πρωταρχικό αφήγημα και τις υποεκδοχές του. Έχουμε τα ίδια τα ΜΜΕ και την ψυχιατρικοποίηση ως αφήγημα, έχουμε δηλαδή αφήγημα πάνω στο αφήγημα και την μετατροπή της Ζωής Κωνσταντοπούλου σε ιδεολογική λειτουργία με σκοπό να εξυπηρετηθούν πολιτικά συμφέροντα. Υφίσταται δηλαδή και ένα μετα-αφήγημα πάνω σε διπλό αφήγημα. Αυτό είναι μια χαοτική κατασκευή πολλαπλών στρωμάτων που έχουν δημιουργήσει ενδοεπικοινωνία. Ο Roland Barthes στο γνωστό του δοκίμιο «Death of the Author» δεν είχε προβλέψει ότι με τον θάνατο του συγγραφέα, μαζί έρχεται και ο θάνατος του δημοσιογράφου (ούτως ή άλλως η δημοσιογραφία είναι λογοτεχνία που βιάζεται λένε), μόνο και μόνο για να έχουμε την γέννηση του Αφηγητή. Δεν έχει σημασία τι είναι αληθινό, τι μύθευμα, αλλά αν αυτό που έχει γεννηθεί, έχει σκοπό. Η πολιτισμική βιομηχανία, κομμάτι της οποίας είναι και τα ΜΜΕ, μας προσφέρει τον Αφηγητή που δεν τον ενδιαφέρει το «authorship», αλλά το «authority». Να επιβάλλει εξουσία, μέσα στο αφήγημα το οποίο πλάθει και από το οποίο και ο ίδιος πλάθεται.
Η ιστορία μπορεί να έχει δόσεις αλήθειας, μπορεί η Ζωή Κωνσταντοπούλου να ενοχλήθηκε που δεν ικανοποιήθηκε το (εύλογο και ανθρώπινο) αίτημά της. Μπορεί να ανέβασε ακόμα και τους τόνους. Ή μπορεί να δέχθηκε εκείνη την φραστική επίθεση (Σημειώνω δε ότι δικαστικά δεν στέκεται μια υπόθεση εις βάρος της. Έχει κάθε δικαίωμα ο καταναλωτής να διαμαρτυρηθεί για τις υπηρεσίες που του παρέχονται. Και έχει κάθε δικαίωμα να μην θέλει να βιντεοσκοπείται – η βιντεοσκόπηση είναι παράνομη), βίντεο δεν υπάρχει, στοιχεία δεν υπάρχουν (ένα βίντεο που έχει διαγραφεί μπορεί να ανακληθεί), το σίγουρο είναι ότι βρίσκεται εν μέσω επίθεσης και εξαιτίας του πως στήθηκε και χρησιμοποιήθηκε η ιστορία, την καθιστά άχρηστη ως ιστορία και χρήσιμη μόνο ως κατασκευή επίθεσης. Άρα από όλη αυτή την πολύπλευρη πολιτισμική και ιδεολογική κατασκευή τι πρέπει να κρατήσουμε; Τι είναι το σημαντικό σε όλο αυτό; Δεν είναι καν οι όποιες μικροπολιτικές στοχεύσεις και συμφέροντα, είναι αυτό που αφήνει η κατασκευή πίσω της το οποίο είναι αρκετά απλό. Φήμες. Αυτό αφήνει πίσω, φημολογίες, κουτσομπολιό και περιθωριοποίηση. Στίγμα. Είναι στοχευμένο, character assassination. Και στον πυρήνα (ακόμα κι αν δεν είναι η ρεαλιστική αφορμή) του, υπάρχει ένα πράγμα. Ο σεξισμός. Το καταλαβαίνεις εύκολα: Όταν τα στοιχεία, οι ιδιότητες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που συνθέτουν τον οντικό χαρακτήρα του πολιτικού, ενοχλούν, επειδή τα φέρει γυναίκα, αυτό είναι σεξισμός.
Ο Γερμανοεβραίος φιλόσοφος Τέοντορ Αντόρνο είχε σημειώσει στο γνωστότερο έργο του, το Minima Moralia το εξής:
«Αντισημιτισμός είναι η φημολογία για τον Εβραίο».
Με αυτή τη φράση ο Αντόρνο, συμπεριλαμβάνει σχεδόν όλα τα προηγούμενα. Ο στερεοτυπισμός, η ξενοφοβία, ο ρατσισμός, η ομοφοβία, ο μισογυνισμός και κάθε είδους φοβική παθογένεια, εδράζεται και αναπτύσσεται μέσα στην φημολογία, από την φημολογία. Παραφράζοντάς τον μπορούμε να πούμε: «Σεξισμός είναι η φημολογία για την Γυναίκα».
Και για να το βάλουμε και στην πολιτική του στόχευση:
«Αντικοινοβουλευτισμός είναι η φημολογία για την Πρόεδρο της Βουλής».
Social Links: