Για την περιοχή του Καυκάσου μαθαίνουμε συνήθως για τις διαμάχες μεταξύ Ρώσων και Τσετσένων ή Αζέρων και Αρμένιων. Καμιά φορά σκάει και κάποια είδηση για μια γιαγιά από το Νταγκεστάν…

Cabinet Of Curiosities 6: Οι ξεχασμένοι παγανιστές του Καυκάσου

Για την περιοχή του Καυκάσου μαθαίνουμε συνήθως για τις διαμάχες μεταξύ Ρώσων και Τσετσένων ή Αζέρων και Αρμένιων. Καμιά φορά σκάει και κάποια είδηση για μια γιαγιά από το Νταγκεστάν που σκότωσε λύκο με το τσεκούρι της. Μια δύσβατη σε πολλά σημεία περιοχή, εξαιρετικής ομορφιάς όπου συναντάται η ορθόδοξη εκκλησία με το Ισλάμ, ο παγανισμός με την σοβιετική κληρονομιά. Μια από τις μειονότητες που έζησαν και ζουν στην ανατολική Γεωργία είναι οι Khevsur. Ακρίτες με δική τους κοινοτική οργάνωση που δεν υπάγονταν ποτέ σε φεουδάρχες παρά μόνο στον βασιλιά της Γεωργίας. Θεωρούνταν εξαιρετικοί πολεμιστές και συχνά βρίσκονταν στην προσωπική φρουρά του βασιλιά. Είχαν τις δικές τους δοξασίες και θρησκεία όπως αναφέρει και ο Γερμανός ταξιδευτής Gustav Radde στο βιβλίο του Chew’surs and Their Land (1878):

“Khevsurs, a people of the Caucasus, kinsfolk of the Georgians.

Their name is Georgian and means “People of the Valleys.

They like to call themselves Christians, but their religion is a mixture of Christianity, Mahommedanism and heathen rites. They worship sacred trees and offer sacrifices to the spirits of the earth and air.”

Οι Khevsur σύμφωνα με τον Radde χωρίζονταν σε 8 κοινότητες και είχαν δικούς τους ηγέτες και συμβούλιο γερόντων. Η οργάνωσή τους και η στενή σχέση ορθοδοξίας και παγανισμού είναι αξιομνημόνευτη: το ανώτατο αξίωμα είναι αυτό του dek’anosi (διάκονος) ή qevisberi ο οποίος προεδρεύει στην εκκλησία, που χρησιμοποιείται όχι μόνο ως χώρος λατρείας αλλά και ως μέρος που λαμβάνονται οι αποφάσεις της κοινότητας, τελεί τις θυσίες, διασφαλίζει την παρασκευή της τελετουργικής μπύρας (ναι, κι εγώ αναρωτιέμαι τι σημαίνει αυτό), θεραπεύει, ευλογεί και μεσολαβεί ανάμεσα σε αγίους και ανθρώπους. Πιο χαμηλά στην ιεραρχία βρίσκονται διάφοροι σαμάνοι, θεραπευτές και διοικητικοί υπάλληλοι (δηλαδή κληρωτοί που επιτηρούν την τελετουργία απόσταξης βότκας, την ζυθοποιία και το μαγείρεμα των ζώων προσφέρθηκαν ως θυσίες). Οι Khevsur διατηρούσαν την αυτονομία τους και τον παραδοσιακό τρόπο ζωής τους μέχρι και την σοβιετική περίοδο παρά τις διώξεις και τις απαγορεύσεις. Την δεκαετία του 1950 μεγάλο μέρος του πληθυσμού μετακινήθηκε από την περιοχή, όπως και διάφοροι άλλοι πληθυσμοί κατά τις δεκαετίες ’40 και ’50, με αποτέλεσμα ολόκληρα χωριά να ερημώσουν. Σήμερα στον Καύκασο παρεπιδημούν ελάχιστοι Khevsur όμως παραμένουν ακόμη διάφοροι διάσπαρτοι μικροί ναοί και βωμοί που μαρτυρούν την ύπαρξή τους. Παραθέτω φωτογραφίες από το βιβλίο Ethnography and Folklore of the Georgia-Chechnya Border — Images, Customs, Myths & Folk Tales of the Peripheries των Shorena Kurtsikidze & Vakhtang Chikovani. Το βιβλίο περιέχει κάποιες θεωρίες για την προέλευση των Khevsur που θεωρούνται πλέον ανακριβείς αλλά έχει ορισμένες εξαιρετικές φωτογραφίες που τραβήχτηκαν κατά τις δεκαετίες ’70 και ’80.

Βωμός του Αγίου Γεωργίου Σύνορα Γεωργίας Ινγκουσετίας, 1997

Βωμός του Αγίου Γεωργίου του Khmeligori (για την ακρίβεια του “Chain Mail Armored Saint George”)
Σύνορα Γεωργίας-Ινγκουσετίας, 1977

"Πύργος του Σταυρού". στρατιωτικές και εκκλησιαστικές σημαίες αφιερωμένες πάλι στον chain mail armored Άγιο Γεώργιο Σύνορα Γεωργίας-Ινγκουσετίας 1977

“Πύργος του Σταυρού”, στρατιωτικές και εκκλησιαστικές σημαίες αφιερωμένες πάλι στον chain mail armored Άγιο Γεώργιο
Σύνορα Γεωργίας-Ινγκουσετίας 1977

Βωμοί αφιερωμένοι στον Iakhsar, παγανιστική θεότητα της περιοχης Σύνορα Γεωργίας-Ινγκουσετίας 1977

Βωμοί αφιερωμένοι στον Iakhsar, παγανιστική θεότητα της περιοχης
Σύνορα Γεωργίας-Ινγκουσετίας 1977

Παρεκκλήσι Απόστολου Πέτρου των κοινοτήτων Tsiklauri και Cholikauri

Παρεκκλήσι Απόστολου Πέτρου των κοινοτήτων Tsiklauri και Cholikauri

Εσωτερικό ναού στο χωριό Akhieli στην περιοχή Khevsureti στην Γεωργία

Εσωτερικό ναού στο χωριό Akhieli στην περιοχή Khevsureti στην Γεωργία

Ασημένιο σκεύος για την ιερή μπύρα μέσα στον ίδιο ναό στο χωριό Akhieli

Ασημένιο σκεύος για την ιερή μπύρα μέσα στον ίδιο ναό στο χωριό Akhieli

Ιερέας των Khevsur επί τω έργω χωριό Akhieli, Γεωργία 1977

Ιερέας των Khevsur επί τω έργω
χωριό Akhieli, Γεωργία 1977