Τα unexploded ordnances (UXO) είναι τα πυρομαχικά που δεν έχουν εκραγεί και παραμένουν θαμμένα κάτω από το έδαφος. Αυτός είναι κι ο τίτλος της παράστασης, ή καλύτερα performance, των Lois Weaver και Peggy Shaw που ξεκίνησε το 2016 στο Λονδίνο, πήγε στις ΗΠΑ και φέτος κάνει περιοδεία στο Ηνωμένο Βασίλειο. Παρακολούθησα τη παράσταση στο Κάρντιφ, στο Wales Millenium Centre, πηγαίνοντας –είναι η αλήθεια- στο χώρο με μεγάλη επιφύλαξη. Ενώ οι επιφυλάξεις μου διαψεύστηκαν νωρίς, τα περίπου 80 λεπτά της παράστασης πρόλαβαν να μου δημιουργήσουν αρκετές σκέψεις που με ακολούθησαν και μετά την επιστροφή μου στην Ελλάδα.
Η παράσταση ήταν εμπνευσμένη από το Dr. Strangelove του Stanley Kubrick. Το σκηνικό παρέπεμπε στο War Room της εμβληματικής ταινίας του Kubrick ενώ αρκετές ατάκες της ταινίας είχαν ενσωματωθεί ελαφρώς τροποποιημένες αλλά εύκολα αναγνωρίσιμες στη παράσταση.
Δομικό στοιχείο της παράστασης ήταν ο διαδραστικός χαρακτήρας της. Τα 10 πιο ηλικιωμένα άτομα από το κοινό θα έπρεπε να στελεχώσουν το «συμβούλιο των ηλικιωμένων» και να πάρουν τις θέσεις τους στο τραπέζι του War Room. Εκείνη τη μέρα, για να συγκροτηθεί το συμβούλιο το ηλικιακό όριο χρειάστηκε να πέσει ίσως περισσότερο από όσο είχαν υπόψη οι συντελεστές της παράστασης κι έτσι καταλήξαμε σε ένα «συμβούλιο ηλικιωμένων» από 10 άτομα ηλικίας 42 έως 70 ετών. Το συμβούλιο αποτέλεσε έπειτα τον πυρήνα της παράστασης.
Σύμφωνα με το πρωτόκολλο οι άνθρωποι που το αποτελούσαν κλήθηκαν να περιγράψουν τις ανησυχίες και τους φόβους τους, είτε σε πολιτικό/κοινωνικό επίπεδο είτε σε προσωπικό. Η απάντηση ήταν επιλογή του καθενός. Οι πρώτες απαντήσεις αφορούσαν στους πολιτικούς, σε μια κρίση εμπιστοσύνης προς τους πολιτικούς γενικά, στον Trump συγκεκριμένα και στο γεγονός πως ένας παράλογος όπως αυτός έχει τόση εξουσία στα χέρια του, στο πώς μπορεί να ελεγχθεί η εξουσία των πολιτικών. Ακολούθησαν περισσότερο κοινωνικές ανησυχίες, όπως η ανησυχία για την ικανοποιητική φροντίδα των ανθρώπων με αναπηρίες ή των ανθρώπων με χρόνιες σωματικές και ψυχολογικές παθήσεις, ανησυχίες σχετικές με το περιβάλλον και την υπερθέρμανση του πλανήτη, αλλά και προσωπικές ανησυχίες όπως πως μπορεί κανείς να μεγαλώσει μια φεμινίστρια κόρη. Το Brexit ήταν η τελευταία απάντηση που δόθηκε.
Εδώ βλέπουμε μια βασική διαφορά με το Dr. Strangelove. Στη ταινία υπάρχει ένα πλαίσιο αρκετά δεδομένο, έχουμε μια συγκεκριμένη κρίση μέσα στο πνεύμα του Ψυχρού Πολέμου. Στο Unexploded Ordnances υπάρχει ένα διάχυτο αίσθημα κρίσης ή ένα αίσθημα πολλαπλών αποτυχιών με κυρίαρχη μάλλον την αίσθηση της πολιτικής απογοήτευσης αλλά όλο αυτό κατασκευάζεται. Το αίσθημα της κρίσης ή των πολλαπλών μικρών κρίσεων που συνθέτουν τη γενική εικόνα προκύπτει από τις ανησυχίες του κοινού. Και για αυτό είναι πολυδιάστατο.
Το επόμενο βήμα, σύμφωνα με το πρωτόκολλο, καλεί τα μέλη του συμβουλίου να απαντήσουν αν έχουν κάποιες επιθυμίες που δεν έχουν κυνηγήσει και ποιες είναι αυτές. Αν και δεν πιστεύω πως εύκολα κάποιος που έχει μια πραγματικά κρυφή επιθυμία θα την αποκάλυπτε στο πλαίσιο μιας παράστασης μπροστά σε κοινό, το βήμα αυτό ήταν απαραίτητο για να αποκαλυφθεί το βασικό μήνυμα της παράστασης.
Τα θαμμένα πυρομαχικά που παραμένουν απειλητικά κάτω από την επιφάνεια του εδάφους, τα θραύσματα μιας Doomsday Machine γίνονται εδώ οι ανεξερεύνητες επιθυμίες του κοινού. Τα unexploded πυρομαχικά γίνονται unexplored επιθυμίες σε μια εξαιρετική μεταχείριση της γλώσσας από τις δημιουργούς της παράστασης. Το μήνυμα είναι πως οι κρυφές μας επιθυμίες, οι ανεξερεύνητες επιθυμίες μας μπορούν να είναι τα όπλα, οι πόροι για την αλλαγή, την προσωπική αλλά και την πολιτική. Καθώς η ίδια η πολιτική παρουσιάζεται ως μια τέτοια επιθυμία. Για την ακρίβεια, και χάρη στο συμβούλιο του κοινού, η πολιτική συμμετοχή, η πιο ενεργή πολιτική δράση του απλού λαού, του κάθε πολίτη παρουσιάζεται ως μια τέτοια ανεξερεύνητη επιθυμία που δεν εκφράζεται ή δεν ικανοποιείται στη σημερινή συνθήκη της μεταπολιτικής από-πολιτικοποίησης (καθώς η συγκεκριμένη αποπολιτικοποίηση είναι στη πραγματικότητα ένας πολύ συγκεκριμένος τύπος παθητικής πολιτικοποίησης του κοινωνικού σώματος).
Στη τελευταία πράξη της παράστασης ένα κουτί με το σύμβολο των πυρηνικών όπλων έρχεται στο τραπέζι και οι δυο ηθοποιοί αδειάζουν από το κουτί εκατοντάδες τσαλακωμένα χαρτάκια. Πριν μπούμε στην αίθουσα για τη παράσταση το κουτί ήταν δίπλα στην πόρτα ανοικτό και περίμενε να ρίξουμε μέσα τις δικές μας ανεξερεύνητες επιθυμίες γραμμένες σε ένα κομμάτι χαρτί. Ήδη, στις οθόνες πίσω παίζει το φινάλε του Dr. Strangelove και οι ηθοποιοί ζητούν από τα μέλη του συμβουλίου να ξετυλίξουν τα χαρτάκια και να διαβάσουν τις επιθυμίες που είχαν γραφτεί πάνω τους, αναζητώντας ίσως έναν άλλο δρόμο, ένα διαφορετικό τέλος.
Θα μπορούσαμε να αποκτήσουμε ένα σπίτι, να μιλάμε περισσότερο με αγνώστους, να κάνουμε σεξ στο Βατικανό, να ταξιδέψουμε με τα πόδια, να γράψουμε ένα βιβλίο, να συμμετέχουμε σε ένα όργιο, να υπερβούμε απλούς φόβους, να κάνουμε γυμνισμό, να γνωρίσουμε νέους ανθρώπους από άλλες χώρες, να επουλώσουμε ένα τραύμα, να γίνουμε νέοι ξανά, να βρούμε ένα sexy σύντροφο, να κοιμηθούμε επαρκώς, να…
Οι παγκοσμιοποιημένες επιθυμίες μαζεύονται όλες στο ίδιο κουτί και πιθανότατα διαβάζονται σε διαφορετική πόλη ή χώρα από αυτή στην οποία γράφτηκαν αλλά και από ανθρώπους άλλης εθνικότητας. Οι κρυφές επιθυμίες είναι μάλλον ο κοινός παρανομαστής των ανθρώπων. Μπορούν να γίνουν και κάτι παραπάνω;
Social Links: