Η κληρονομιά που αφήνει πίσω του ο Φίλιπ Ροθ δεν αποτιμάται εύκολα. Παρότι είχε αποσυρθεί από την συγγραφή τα τελευταία οκτώ χρόνια, μετά την έκδοση του τελευταίου του βιβλίου (Νέμεσις, 2010), δεν αποσύρθηκε από το δημόσιο διάλογο, αλλά έδινε συνεντεύξεις και έκανε δηλώσεις. Ένα από τα πιο σημαντικά θέματα για εκείνον ήταν η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στη προεδρικές εκλογές του 2016. Εξέφραζε διαρκώς και δημοσίως την απέχθειά του για το νέο Πρόεδρο των ΗΠΑ, μέχρι την τελευταία στιγμή. Όταν ερωτήθηκε από το New Yorker (30/1/2017), εάν εδώ έχουμε την εκπλήρωση αυτού που προφήτευσε με το μυθιστόρημά του Η συνωμοσία εναντίον της Αμερικής (2004) ένα μυθιστόρημα, με το οποίο ο συγγραφέας επιχειρεί να “ξαναγράψει” την ιστορία των ΗΠΑ προ της εμπλοκής τους στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με κρίσιμο σημείο διαφοροποίησης την ήττα του Ρούσβελτ στις προεδρικές εκλογές του 1940 από έναν φιλοναζί, αντισημίτη διάσημο αεροπόρο και δάκτυλο του Τρίτου Ράιχ στις ΗΠΑ (οι ομοιότητες με το σήμερα διαγράφονται ήδη), ο ίδιος ήταν σαφής:
Είναι πιο εύκολο να αντιληφθείς την εκλογή ενός φανταστικού Προέδρου όπως ο Λίντμπεργκ, παρά την πραγματική εκλογή ενός Προέδρου όπως είναι ο Ντόναλντ Τραμπ. Ακόμα και ο Λίντμπεργκ παρά τη συμπάθεια του προς τους Ναζί και τις ρατσιστικές του ροπές, ήταν ένας ήρωας αεροπόρος, ο οποίος είχε επιδείξει τρομερό θάρρος, τόλμη και ευφυΐα, καθώς διήνυσε τον Ατλαντικό το 1927. Είχε χαρακτήρα και ουσία σαν άνθρωπος και μαζί με τον Χένρι Φορντ ήταν ένας από τους πιο διάσημους Αμερικάνους παγκοσμίως. Ο Τραμπ είναι ένας απατεώνας. Το βιβλίο “The Confidence-Man” του Χέρμαν Μέλβιλ, αυτό το σκοτεινό, πεσιμιστικό, τολμηρά εφευρετικό βιβλίο -το τελευταίο του συγγραφέα- είναι αυτό που σχετίζεται με την αμερικανική καταγωγή του Τραμπ. Θα μπορούσε κάλλιστα να λέγεται “Η Τέχνη της Εξαπάτησης”.
Σε άλλη του συνέντευξη, είχε δηλώσει πως ο Τραμπ είναι ένας “ανίδεος απατεώνας, με λεξιλόγιο το οποίο περιορίζεται σε 77 λέξεις” (haaretz, 23/1/2017).
Ωστόσο με το έργο του, δεν αποσκοπούσε στην ερμηνεία της επικαιρότητας ή πολιτικών ζητημάτων. Ο ίδιος εξέφραζε τη θέση ότι ένας άνθρωπος με το δικό του κοινωνικό υπόβαθρο υπόβαθρο δεν μπορεί να μιλάει για προβλήματα της επικαιρότητας, όπως καταστολή και κακουχίες, όπως μπορούν οι ομότεχνοί του στο πρώην ανατολικό μπλοκ μετά τη κατάρρευση της ΕΣΣΔ, οι οποίοι τα βιώνουν. Τα θέματα που τον απασχολούσαν κυρίως ήταν το γήρας, η ταυτότητα της εβραϊκής κοινότητας των ΗΠΑ, η ελευθερία έκφρασης στη Τέχνη (αλλά όχι μόνο εκεί), ο έρωτας, οι συναισθηματικές και οικογενειακές σχέσεις, η πολιτική ορθότητα. Πλούσια θεματικά μυθιστορήματα, πολυπρόσωπα, χορταστικά τόσο σε πλοκή όσο και σε περιγραφές, τα μυθιστορήματα του Ροθ ήταν το καθένα ξεχωριστά και όλα μαζί ένα ολόκληρο σύμπαν ιστοριών έρωτα και τραγωδίας, παθών και πόθων.
Ο Ροθ ωστόσο “προδίδεται” ωστόσο από τη διεισδυτικότητά του. Το οξύ μάτι του συγγραφέα που αναγνωρίζει μοτίβα του μέλλοντος στο σήμερα και στο παρελθόν. Αν και δεν ήθελε να καταπιάνεται με επίκαιρα ζητήματα -κατά δήλωσή του- η συγγραφική του ευφυΐα δεν του επέτρεπε να μείνει εκτός δημοσίου διαλόγου με τα βιβλία του. Έτσι λοιπόν, ενδεικτικά, το Ανθρώπινο Στίγμα (2000) ασκεί κριτική απέναντι στον πουριτανισμό και τη πολιτική ορθότητα της δεκαετίας του ενενήντα αναφορικά με την ερωτική ελευθερία και παράλληλα “προβλέπει” το outrage culture και η Συνωμοσία εναντίον της Αμερικής περιγράφει μια δυστοπία στην οποία επικρατούν ο λαϊκισμός, η μισαλλοδοξία και ο φασισμός, κάνοντας ανατριχιαστικούς παραλληλισμούς με το σήμερα, 14 χρόνια μετά την έκδοση του βιβλίου.
Το γεγονός ότι στον Ροθ δεν απονεμήθηκε ποτέ το βραβείο Νόμπελ, θα έπρεπε να κάνει την Σουηδική Ακαδημία να ερυθριά. Τα βιβλία του είναι ήδη κλασικά, δίπλα σε αυτά του Ντοστογιέφσκι, του Τολστόι και του Μπαλζάκ και θα διαβάζονται για όσο επιβιώσει αυτός ο μάταιος πλανήτης.
Social Links: