Προσπαθώ να καταλάβω εδώ και μέρες τι είναι αυτό που με έκανε να θέλω να γράψω αυτό το κείμενο και καταλήγω ότι δεν υπάρχει κανένας άλλος λόγος πέρα από τη…

Μη μου εξηγείς άλλο τι είναι οφσάιντ: πώς είναι να είσαι γυναίκα οπαδός στην Ελλάδα

Προσπαθώ να καταλάβω εδώ και μέρες τι είναι αυτό που με έκανε να θέλω να γράψω αυτό το κείμενο και καταλήγω ότι δεν υπάρχει κανένας άλλος λόγος πέρα από τη συσσωρευμένη απογοήτευση και τον θυμό που νιώθω τα τελευταία χρόνια που προσπαθώ να παρακολουθήσω ποδόσφαιρο και –κυρίως– μπάσκετ. Κι επειδή ακριβώς μου προσφέρει τεράστια ευχαρίστηση να είμαι οπαδός της ομάδας μου και να παρακολουθώ τα ματς, προσπαθούσα να αγνοώ τα πράγματα που με ενοχλούν. Όσο όμως εμπλέκεσαι περισσότερο με κάτι, τόσο αρχίζεις να δένεσαι συναισθηματικά και να στεναχωριέσαι όταν κάτι πάει λάθος.

Παρακολουθώντας λοιπόν αγώνες κυρίως σε καφενεία και από το σπίτι μου (και ελάχιστα μέσα στο ίδιο το γήπεδο), μιλώντας με φίλους οπαδούς αλλά και φίλους που δεν παρακολουθούν ούτε αγώνα τάβλι και συζητώντας με κοπέλες που βλέπουμε μαζί ματς, διαπίστωσα ότι υπάρχουν δύο απεικονίσεις της γυναίκας-«οπαδού», αντιδιαμετρικά αντίθετες μεταξύ τους. Η πρώτη είναι αυτή της γυναίκας-χούλιγκαν, της οπαδού που –πάντα στα μάτια των αντρών συν-οπαδών της– έχει χάσει κάθε στοιχείο θηλυκότητας, επειδή βρίζει, κάνει χιούμορ, γενικώς υιοθετεί χαρακτηριστικά που για κάποιο λόγο στον 21ο αιώνα θεωρούνται ακόμη ανδρικά. Η δεύτερη είναι περισσότερο εργαλειακή: είναι η εικόνα της πανέμορφης γυναίκας που πηγαίνει στο γήπεδο μόνο και μόνο για να κάνει το χατίρι του συντρόφου της, είναι εκείνη η γυναίκα την οποία εντοπίζει και δείχνει η κάμερα για να χαρεί και λίγο το μάτι του άντρα (φυσικά) φιλάθλου που παρακολουθεί από το σπίτι, και είτε εκείνη απολαμβάνει το ματς είτε βαριέται δεν έχει καμία σημασία, γιατί στα μάτια των υπολοίπων αυτή δεν μπορεί να είναι πραγματική οπαδός.

 

 

Εφόσον λοιπόν κυριαρχούν αυτές οι εικόνες εντός γηπέδου αναρωτιέται κανείς: βλέπουν οι γυναίκες μπάλα; Η πιο συχνή και αυθόρμητη απάντηση σε αυτή την ερώτηση είναι: «προφανώς όχι». Αρκεί να φέρουμε στον νου μας την κλασική παράσταση της γυναίκας που γκρινιάζει επειδή έχει Champions League, μουντιάλ ή ό,τι άλλο και αποσπάται η προσοχή του συντρόφου της. Αρκεί να φέρουμε στον νου μας πόσες φορές προσπάθησαν να εξηγήσουν στην καθεμιά μας τι είναι το οφσάιντ, λες και είναι ο τρίτος νόμος του Νεύτωνα (σπόιλερ αλέρτ: δεν είναι).

Θυμάμαι όταν ξεκίνησε κάπως ξαφνικά να παρακολουθεί μια φίλη πολύ μπάσκετ και να παθιάζεται έντονα με τις νίκες ή τα λάθη της ομάδας της –τα αγόρια της παρέας ρωτούσαν: «Τι πάει λάθος στη ζωή της; Τι κενά προσπαθεί να καλύψει;». Ή σκέφτομαι πόσες φορές έχουμε ακούσει για κάποια γνωστή μας ότι ασχολείται με το ποδόσφαιρο επειδή θέλει να κάνει παρέα με αγόρια (ή συγκεκριμένα με ένα αγόρι για ευνόητους λόγους). Οι μόνες που «νομιμοποιούνται» να βλέπουν μπάλα είναι όσες έχουν ένα αθλητικό παρελθόν ή ήταν πάντα κάπως «αγοροκόριτσα». Βέβαια κι αυτές οι τελευταίες γίνονται αντικείμενο χλευασμού. Ας θυμηθούμε το πρόσφατο παράδειγμα του Next Top Model, όπου μια συμμετέχουσα αποκαλούνταν (από παίκτριες αλλά και τηλεθεατές) «Ρονάλντο» και (κοροϊδευτικά προφανώς) «ποδοσφαιρίστρια», επειδή έπαιζε και έβλεπε ποδόσφαιρο και δεν ανταποκρινόταν στα στάνταρ θηλυκότητας που πρέπει να πληροί ένα μοντέλο. Επομένως, για να συνοψίσω: αν βλέπεις μπάλα και είσαι γυναίκα ή έχεις ψυχολογικά προβλήματα, ή θέλεις να κάνεις παρέα με αγόρια, ή θέλεις να βρεις γκόμενο ή απλά δεν είσαι όσο γυναίκα πρέπει.

Είναι εντυπωσιακό ότι ακόμη και οι πιο –ας πούμε– πολίτικαλλι κορρέκτ γνωστοί μας πολλές φορές αδυνατούν να βγουν από το πλαίσιο μέσα στο οποίο έμαθαν να βλέπουν και να σχολιάζουν την ομάδα τους και δυσκολεύονται να συζητήσουν με γυναίκες γι’ αυτά τα ζητήματα, όπως θα το έκαναν με τους άντρες φίλους τους. Ήμουν πριν λίγο καιρό με έναν φίλο και συζητούσαμε τουλάχιστον δέκα λεπτά για τα νέα του Ολυμπιακού όταν (σε μια όχι και τόσο φωτεινή στιγμή του, θα λέγαμε) γύρισε και μου είπε: «Ρε συ χίλια συγγνώμη, αλλά όσο και να προσπαθώ δεν μπορώ να συζητάω με γυναίκες για μπάλα». Και δεν είναι ότι δεν καταλαβαίνω κι από πού προέρχεται όλο αυτό. Αλλά εξεπλάγην τόσο πολύ που κατέληξα σήμερα να γράφω αυτό το κείμενο.

 

 

Θέλω πάρα πολύ να πιστέψω ότι δεν είναι όλοι οι φίλαθλοι σεξιστές, αλλά απλώς δεν έχουν συνηθίσει την εικόνα της γυναίκας-οπαδού. Και ξέρω πάρα πολύ καλά ότι στο γήπεδο όλοι γινόμαστε άλλοι άνθρωποι, βρίζουμε μανάδες και παιδιά, καταριόμαστε τους αντιπάλους (έχω δει στο γυμνάσιο μέχρι και τον θεολόγο μου να βρίζει την Παναγία στο γήπεδο). Επομένως έχω καλή πίστη ότι δεν είναι όλοι έτσι (#notallmen). Από την άλλη, υπάρχει το φέισμπουκ κι αυτές οι σκοτεινές περιοχές του (π.χ. γκρουπ-καφενεία στα οποία όλοι είμαστε μέλη και γελάμε με τα ποστ τους) στα οποία εκφράζονται απόψεις από την ψυχραιμία του καναπέ κι όχι μέσα στην ψυχική αναταραχή του γηπέδου. Οι οποίες απόψεις δεν είναι ότι απλά υποβιβάζουν τη γυναίκα σαν οπαδό, την υποβιβάζουν σαν γυναίκα (τελεία).

Και κάπου εδώ θα προσπαθήσω να πω κάτι πιο προσωπικό. Όταν ξεκίνησα να βλέπω μπάλα, ένιωθα ένα εξάιτμεντ που δεν μπορούσε να μου δώσει καμία άλλη αντίστοιχη δραστηριότητα. Ένιωθα την αγωνία αυτή των κλασμάτων του δευτερολέπτου που γίνεται αιώνας μέχρι να μπει το καλάθι, ένιωθα να γυρνάει το κεφάλι μου εκατόν ογδόντα μοίρες για να συνειδητοποιήσω ότι η μπάλα τρύπησε όντως τα δίχτυα. Και όλη αυτή η αδρεναλίνη και η ένταση πάντα με ξάφνιαζε, με έκανε να αντιδρώ με τρόπο που δεν θα περίμενα ποτέ, να θέλω να βρίσω, να φωνάξω, να χαρώ, να κομπάσω. Και ανακάλυψα τελικά μια ελευθερία διαφορετική, συναισθήματα που δεν ήξερα ότι μπορεί να νιώσει κάποιος για κάτι τέτοιο. Και δεν καταλαβαίνω σε τι εν τέλει διαφέρει αυτό μου το βίωμα από το βίωμα των άλλων αγοριών που παρακολουθούν μπάλα. Μπορεί να μη μεγάλωσα παίζοντας ποδόσφαιρο στις αλάνες και φορώντας μπλούζα Τζιοβάννι στο δημοτικό, αλλά το ότι επέλεξα ως ενήλικη να ασχοληθώ με αυτό το πράγμα δεν με κάνει ούτε λιγότερο καλή συνομιλήτρια ούτε κάνει το συναίσθημά μου λιγότερο σημαντικό.

 

Προσπαθώντας λοιπόν η καθεμία μας να βρει χώρο να συζητήσει γι’ αυτά τα ζητήματα ή ακόμα και να συμμετέχει πιο ενεργά ως οργανωμένη οπαδός, έχει να αντιμετωπίσει όλη τη δυσπιστία και την αηδία που αντιμετωπίζει ίσως και σε όλες τις υπόλοιπες πτυχές της ζωής της. Το μόνο σίγουρο είναι ότι εμείς θα συνεχίσουμε να  βλέπουμε μπάλα γι’ αυτά τα απίστευτα συναισθήματα που μόνο ένα γκολ ή ένα καλάθι στο buzzer beater μπορεί να δώσει, οι άντρες θα συνεχίσουν να μην μας υπολογίζουν ως άξιες οπαδούς ή ικανές συνομιλήτριες, ο Μπόγρης θα συνεχίσει να είναι ένας ακατανόητος παίκτης, ο ΠΑΟΚ δεν θα πάρει πρωτάθλημα και η γη θα συνεχίσει να γυρίζει. Και αυτό το κείμενο δεν έχει σκοπό να πείσει κανέναν ότι οι γυναίκες βλέπουν μπάλα· όσες θέλουν θα συνεχίσουν να το κάνουν αδιαφορώντας για την αποδοχή των «αληθινών οπαδών».

  • Social Links: