Το καλοκαίρι, σε μια παραλία στην Αστυπάλαια, άκουσα για πρώτη φορά για το Sofar Sounds. Σε μια συζήτηση με ένα ζευγάρι που γνώρισα εκεί, με το οποίο είχαμε κοινά ακούσματα και την ίδια αγάπη για τα live, μου είπαν ότι θα έπρεπε σίγουρα να πάω σε ένα event. Μου φάνηκε αμέσως ενδιαφέρον και με εντυπωσίασε η ιδέα ότι κάποιος, εντελώς ανοιχτά, έχει πρόθεση να πάει να ακούσει κάτι που μέχρι τελευταία στιγμή δεν έχει ιδέα τι θα είναι και σε ποιον χώρο ακριβώς. Έτσι, μερικούς μήνες αργότερα, έγινα μια από αυτούς και βρέθηκα σε ένα όμορφο σαλόνι στην Πατησίων να κάθομαι οκλαδόν σε μια μεγάλη παρέα (γιατί μόνο έτσι μπορείς να αποκαλέσεις αυτό το κοινό) και να ακούω όμορφη μουσική. Εκεί γνώρισα τον Αλέξανδρο και τη Μαρία-Χριστίνα, που δημιούργησαν το Sofar Sounds Athens και ήξερα εξ αρχής ότι ήθελα να τους γνωρίσω και να μου μιλήσουν για αυτές τις ιδιαίτερες συναυλίες. Τους ευχαριστώ πολύ που δέχθηκαν και που κάναμε μια ωραία συζήτηση για μουσική, γεμάτη χαμόγελα και ωραία ενέργεια.
1) Πώς μάθατε για το Sofar Sounds και πώς αποφασίσατε να το φέρετε στην Ελλάδα;
Μαρία-Χριστίνα: Είμαι μουσικός, παίζω άρπα και με είχανε καλέσει να παίξω στο Sofar Sounds στο Λονδίνο, όπου έμενα 11 χρόνια, και μου άρεσε πάρα πολύ.
Αλέξανδρος: Εκεί ξεκίνησε το 2009, όταν είχαν πάει κάποιοι τύποι σε μια συναυλία και γινόταν ένας χαμός στην πραγματικότητα. Κανείς δεν ασχολιόταν με τη συναυλία, πίναν τα ποτά τους, ο μπάρμαν χτυπούσε τα κοκτέιλ, μιλούσανε… Είχε ένα κυρίως group και δυο opening, στο support κανείς δεν έδωσε σημασία. Οπότε είπαν δεν πάμε σπίτι μας να φέρουμε και κάτι φίλους που παίζουν μουσική να κάνουμε συναυλία;
Μαρία-Χριστίνα: Οπότε μαζεύτηκαν φίλοι μουσικοί και φίλοι στο κοινό, τους άρεσε πολύ η ιδέα, έπιασε, άρεσε και στο κοινό και στους μουσικούς. Και εγώ από την πλευρά του μουσικού δηλαδή είχα ξετρελαθεί γιατί ήσουν σε σπίτι, που είναι πολύ ωραίο, πολύ γλυκό, πολύ ζεστό, είχες σε φίλους, ήταν όλοι καθιστοί στο πάτωμα, πολύ άμεσο, αλλά δεν ήξερες και κανέναν, οπότε είχες και την αγωνία με την καλή έννοια. Ψάξαμε κατευθείαν στο website αν υπάρχει Sofar Sounds στην Ελλάδα –δεν υπήρχε– και πήγαμε και μιλήσαμε στον ιδρυτή.
Αλέξανδρος: Του είπαμε κατευθείαν θέλουμε να το κάνουμε στην Ελλάδα και μέσα σε ενάμιση μήνα το είχαμε οργανώσει, θέλαμε πολύ να το κάνουμε. Το πρώτο live το κάναμε στο Κολωνάκι, σπίτι μιας τραγουδίστριας και ενός αρχιτέκτονα.
Μαρία-Χριστίνα: Έπαιξα εγώ με άλλα δύο σχήματα και ήμασταν μόνο φίλοι. Έτσι ξεκίνησε και από τότε το κάνουμε μία φορά τον μήνα ή και παραπάνω. Από Οκτώβρη μέχρι Μάη είμαστε σε σαλόνια και μετά βγαίνουμε στα σαλόνια τα καλοκαιρινά, κήπους, ταράτσες, είναι πολύ ωραίο. Βοήθησε ότι γνώριζε μουσικούς και ο κύκλος μας και αυτό δεν μας άγχωνε. Ανησυχούσαμε για το αν θα ανοίξει ο Έλληνας το σπίτι του αλλά τελικά πήγε πάρα πολύ καλά.
2) Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να διοργανώνεται ένα τέτοιο live; Τι ιδιαιτερότητες έχει;
Μαρία-Χριστίνα: Οι ευκολίες είναι ότι ξέρεις από πριν τι κόσμο θα έχεις –έχουνε κάνει αίτηση έναν μήνα πριν–, μετά η διαδικασία είναι να επιλέξουμε εμείς να τους στείλουμε ότι την πρώτη πρόσκληση με τη Γενική Διεύθυνση, την περιοχή (Εξάρχεια, ας πούμε) και περιμένουμε να μας πούνε ναι ή όχι. Αν μας πούνε ναι, τότε μία μέρα πριν στέλνουμε τη διεύθυνση· αν μας πούνε όχι, δεν τη στέλνουμε. Οπότε ο άλλος για να το ακυρώσει πρέπει να γίνει κάτι πολύ σοβαρό. Έχει περάσει από στάδια οπότε ξέρουμε σίγουρα και αυτό είναι πολύ βασικό γιατί είναι το βασικό άγχος του καλλιτέχνη. Αυτό το έχουμε εξασφαλισμένο, δεν υπάρχει Sofar που να μην είχαμε κόσμο· ακόμα και στο πρώτο δεν ήμασταν μόνο γνωστοί, γιατί υπήρχε κόσμος που το ήξερε από το εξωτερικό και ήταν ήδη γραμμένοι στο newsletter, οπότε ήρθαν. Αλλά δυσκολίες υπάρχουν: ποτέ δεν ξέρεις αν οι τοίχοι θα έχουν καλή ηχητική, αν θα περάσει μηχανάκι και θα ακουστεί στην ηχογράφηση.
Αλέξανδρος: Τα κάνουμε όλα ηχογράφηση. Το Sofar δεν είναι μόνο μια συναυλία, χρειάζεται συντονισμός πολλών ομάδων – και δεν μιλάω για την προεργασία που κάνουμε εμείς, μιλάω για την ίδια μέρα. Από την ομάδα που θα είναι στην πόρτα και θα βάλει τον κόσμο μέσα, υπάρχει ηχογράφηση, βιντεοσκόπηση, πρέπει να ετοιμαστεί ο χώρος, να γίνει το soundcheck – όλα μέσα σε δύο ώρες. Πρέπει να βρούμε τον κατάλληλο χώρο. Αλλά πολλές φορές έχουμε μπει σε σπίτια που μας λένε ότι χωράνε τριάντα άτομα και λέμε «όχι, όχι, χωράνε εξήντα». Ανησυχούσαμε γιατί λέγαμε θα πάμε σε ένα σπίτι και θα βάλουμε άγνωστους: πώς θα κυλήσει αυτό; θα έχουμε κλοπές; θα έχουμε σπασίματα; Και τόσα χρόνια δεν έχει γίνει τίποτα.
Μαρία-Χριστίνα: Έχουμε πάρα πολύ καλό κοινό, δηλαδή δεν θα μιλήσουνε, θα κάνουνε φασαρία, δεν θα σηκωθούν, θα χειροκροτήσουν, θα περάσουν ωραία – και αυτό είναι πολύ σημαντικό για μας. Κάνουμε τη διαδικασία όλο τον μήνα και μετά έρχεται η μέρα και ξέρεις ότι είναι μουσικάρες – και μετά είμαστε εκεί και λέμε καμιά φορά «πωπω, τι ωραία που είναι».
Αλέξανδρος: Και αυτό είναι και το feedback που παίρνουμε από τους μουσικούς· είναι όλοι πολύ ικανοποιημένοι. Γιατί μας λένε ότι είναι ελάχιστες φορές που έχουμε πάει σε live και δεν μιλάνε ή δεν γίνεται φασαρία.
Μαρία-Χριστίνα: Και είναι καλό κοινό γιατί μας λένε ότι μετά τους ακολουθούν και σε live και πάνε και τους μιλάνε γιατί υπάρχει αμεσότητα κατά τη διάρκεια του live στο Sofar, το κοινό είναι δίπλα στον μουσικό, οπότε δημιουργείται μια σχέση και μετά σε άλλα live, σε άλλη σκηνή, νιώθουν άνετα να το κάνουν.
Αλέξανδρος: Με τους καλλιτέχνες προσπαθούμε είτε να πάρουμε κάποιον σχετικά άγνωστο αλλά πολύ καλό και να του δώσουμε την πλατφόρμα ώστε να τον γνωρίσει κόσμος ή να πάρουμε κάποιον που είναι όνομα, αλλά πάλι πολύ ποιοτικός. Αλλά όλοι παίζουν με ίσους όρους.
Μαρία-Χριστίνα: Όλοι παίζουν μισή ώρα και δεν υπάρχει η αντίληψη “ο τελευταίος είναι πάντα «το όνομα»”. Η σειρά πάει ανάλογα με το είδος, αν είναι σχήμα χωρίς φωνή, μετά να ακολουθήσει κάτι με φωνή, θέλουμε να υπάρχει διαφορά.
3) Πόσο «ανοιχτό» είναι το Sofar Sounds σε διαφορετικά είδη μουσικής; Ποιο είναι το κριτήριο επιλογής καλλιτεχνών; Έχετε απορρίψει ποτέ κάποιον;
Μαρία-Χριστίνα: Έχει τύχει να απορρίψουμε πολλές φορές μουσικούς· είμαστε πολύ απαιτητικοί – με την καλή έννοια. Δηλαδή δεν μας πειράζει να μας στείλουνε βίντεο από το κινητό τους και να δούμε. Δεν μας νοιάζει να είναι ο άλλος γνωστός και να έχει όλες τις πλατφόρμες τελείες και να έχει εκατό χιλιάδες likes και λεφτά –ας είναι ο άγνωστος στον δρόμο και με βίντεο από το κινητό του– αλλά αυτό που θα ακούσουμε να είναι τέλειο να είναι ποιοτικά πολύ υψηλό. Μας ενδιαφέρει να δώσουμε χώρο σε μουσικούς που δεν έχουν εύκολα πλατφόρμες να παίξουνε: π.χ. ορχηστρικά, δηλαδή μόνο όργανα, χωρίς φωνή, κλασική μουσική, τζαζ, παραδοσιακά, παραδοσιακά αβανγκάρντ, πειραματικά κλπ. Δεν μας ενδιαφέρει να έρθει ένας coverman που θα μας παίξει Μάικλ Τζάκσον, όσο καλός και αν είναι.
Αλέξανδρος: Αυτό είναι ένα από τα βασικά κριτήρια: αυτοί που θα έρθουν να παίξουν δική τους μουσική ή μια διασκευή με τον δικό τους τρόπο. Επίσης λαϊκό και έντεχνο δεν βάζουμε – ή πολύ ροκ. Αυτό γίνεται, λόγω χώρου, τον χειμώνα που το κοινό κάθεται στα δύο μέτρα από τα ηχεία. Αλλά το καλοκαίρι, στις ταράτσες, έχουμε ροκ μπάντες, κανονικά, το θέλουμε και εμείς.
Μαρία-Χριστίνα: Αυτό που θέλουμε είναι να ακούσει κάποιος και κάτι που δεν έχει μάθει να ακούει, αλλά σε τέτοιο βαθμό που –ακόμα και αν δεν του αρέσει– τελικά να μην χαλαστεί.
Αλέξανδρος: Mας έρχονται και πάρα πολλοί από το εξωτερικό και αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί υπάρχει ένα μεγάλο community. Υπάρχουν καλλιτέχνες που κάνουν tours στα Sofar διάφορων πόλεων και μας προσεγγίζουν αυτοί, επειδή ξέρουν ότι θα βρουν μια καλή συναυλία που θα έχει ποιότητα και ανθρώπους που συνεννοούνται. Και εμείς σαν διοργανωτές γνωριζόμαστε με άλλους διοργανωτές και ανταλλάσσουμε καλλιτέχνες.
4) Υπάρχουν σταθεροί συνεργάτες; Πώς τους βρίσκετε ή πώς σας βρίσκουν;
Μαρία-Χριστίνα: Έχουμε μια ομάδα και κάθε φορά στα live μας λέμε όποιος θέλει να έρθει, εθελοντικά. Όποιος δεν μπορεί, έρχεται τον επόμενο μήνα και γενικά συνεννοούμαστε και αυτοί εναλλάσσονται. Αλλά η βασική είμαστε εμείς, ο ηχολήπτης, το συνεργείο με το βίντεο (έχουμε 4-5 συνεργεία με τα οποία συνεργαζόμαστε). Κάποιοι είναι βασικοί, κάποιοι είναι αναπληρωματικοί. Οι φωτογράφοι μας δεν είναι σταθεροί, αλλά έχουμε πάντα εναλλακτικές ώστε να βγαίνει αυτό που θέλουμε. Ο ηχολήπτης, σε γενικές γραμμές, είναι ο ίδιος τα τελευταία τρία χρόνια και κάνει φοβερή δουλειά. Και μετά είναι οι πιο κοντινοί εθελοντές, που είναι σχεδόν κάθε φορά, και μετά οι λίγο πιο μακρινοί που είναι ανάλογα με το πρόγραμμά τους. Αλλά τους ευχαριστούμε όλους πάρα πολύ, είμαστε ωραίο παρεάκι και περνάμε όμορφα.
5) Έχετε σταθερό κοινό; Υπάρχουν άτομα που συναντάτε συχνά στα events;
Μαρία-Χριστίνα: Υπάρχει μια μεγάλη ομάδα ατόμων που κάνουν αίτηση κάθε μήνα, αλλά δεν μπορούμε να τους βάζουμε κάθε μήνα. Γενικά προσπαθούμε να έχουμε ένα 10% ίδια άτομα κάθε φορά, ώστε τους ευχαριστούμε με αυτό τον τρόπο για την υποστήριξη και επειδή θέλουμε να τους δούμε κιόλας, αλλά θέλουμε πάντα και να έρχονται καινούργιοι και για να μαθαίνουν τους μουσικούς και για την όλη ιδέα. Προσέχουμε να έχουμε ισάξιο αριθμό ανδρών και γυναικών και να έχουμε απ’όλες τις ηλικίες.
6) Πως διαχειρίζεστε την επιλεκτικότητα προς το κοινό και την περιορισμένη διαφήμιση που απαιτούν τα events του Sofar Sounds; Τι μέσα επιλέγετε για να το προωθήσετε; Είναι πρόβλημα ότι η τοποθεσία ανακοινώνεται τελευταία στιγμή;
Μαρία-Χριστίνα: Πέρα από την ποιότητα, είναι η ποσότητα, αλλά έχουμε χώρο όπου μπορεί να χωράνε. Αλλά μετά χάνεται λίγο η μαγεία γιατί, όπως και να το κάνουμε, ο καλύτερος ακροατής να είσαι, το καλύτερο κοινό, με την καλύτερη διάθεση, τους καλύτερους τρόπους, με γαλλικά και πιάνο να έχεις μεγαλώσει, άμα είσαι γαλαρία θα μιλήσεις, δεν υπάρχει περίπτωση. Άμα είσαι γαλαρία στα 100 άτομα, στα 70 άτομα, δε θα μιλήσεις. Άμα είσαι γαλαρία στα 150, έχει χαθεί αυτό το άμεσο· θα είσαι μακριά οπότε θα μιλήσεις. Άμα είσαι στα 150 άτομα, δεν θα πεις κάτι για αστειάκι; Χάνεται η αμεσότητα, γιατί λες τώρα «εγώ, από εδώ πίσω, θα φωνάξω μέχρι εκεί», ενώ όταν είστε γύρω γύρω υπάρχει αυτό το παρεΐστικο.
Αλέξανδρος: Όταν μεγαλώνουν οι χώροι, μεγαλώνουν και τα προβλήματα: μετά έχεις πιο ανεβασμένες ανάγκες στον ήχο. Και χάνονται και τα αστεία που κάνουν οι μουσικοί ή το κοινό στο ενδιάμεσο. Επίσης δεν κάνουμε και διαφήμιση, επειδή μας ενδιαφέρει να είναι κάπως underground όλο αυτό.
Μαρία-Χριστίνα: Κάνουμε επιλεκτικά διαφήμιση μία φορά στον ενάμιση χρόνο. Δηλαδή και σε εφημερίδες έχουμε κάνει και στο ΣΚΑΪ, αλλά μας αρέσει που έρχεται κόσμος και μας λένε «καλά ρε παδιά, τεσσεράμισι χρόνια και εγώ ακόμα δεν το ξέρω;».
Προτιμούμε ξεκάθαρα το από στόμα σε στόμα και, επίσης, ακόμα και αν βάζαμε banners παντού και πηγαίναμε σε όλα τα κανάλια, εμείς και πάλι 70 άτομα θα μπορούσαμε να βάλουμε. Οπότε καλύτερα να κρατιέται η ιδέα αυτή. Αφού την παρέα πουλάμε, η παρέα είναι το ιδανικό μέσο διαφήμισης κιόλας.
Αλέξανδρος: Μας ενδιαφέρει και αυτό το θέμα των χορηγιών, κυρίως για να μπορούμε να πληρώνουμε τους μουσικούς που πληρώνονται με βίντεο, γιατί είναι ακριβά τα βίντεο οπότε έρχεται ένα ξαφνικά πολύ επαγγελματικό, με 3-4 κάμερες, με έτοιμο ωραίο στημένο σκηνικό, με φώτα, με ησυχία, με τέλειο ήχο, που ανεβαίνει σε ένα κανάλι που έχει πάνω από 400 χιλιάδες subscribers στο Sofar. Γενικά, οπότε, είναι μια καλή πληρωμή, αλλά στην πραγματικότητα θα θέλαμε να τους πληρώνουμε, να υπάρχει και η οικονομική κάλυψη.
Μαρία-Χριστίνα: Από τη στιγμή που όσοι είναι εγγραμμένοι στο newsletter λαμβάνουν έναν μήνα πριν mail και βλέπουν την ημερομηνία, ξέρουν αν θα μπορούν ή όχι – και μία εβδομάδα πριν, μαθαίνουν και τη διεύθυνση, που θα είναι συνήθως κάπου κεντρικά στην Αθήνα. Ακόμα και κάποιες φορές που είχαμε πάει η Κηφισιά ή Βούλα, είχαμε ενημερώσει αρκετό καιρό, οπότε κάνεις αίτηση μόνο αν ξέρεις ότι μπορείς να έρθεις.
7) Έχετε παρατηρήσει ότι κάθε χώρος επηρεάζει διαφορετικά τη συμπεριφορά του κοινού;
Μαρία-Χριστίνα: Έχουμε δει ότι όταν όσοι μας φιλοξενούν στον χώρο τους είναι πολύ υποστηρικτές της φάσης, πολύ θερμοί σαν άνθρωποι κτλ., πάντα είναι ένα level πάνω η ατμόσφαιρα. Είναι ωραίο να υπάρχει μια ευκολία, μια καλή συνεργασία και να είναι και εύκολο το σπίτι. Αλλά αντίθετα τυχαίνει να έχουμε πάει σε έναν χώρο που μπορεί να είναι πανεύκολος, αλλά ο ιδιοκτήτης να είναι “δύσκολος” και αυτό δημιουργεί μια απόσταση ένα άγχος. Επίσης, αν ο χώρος έχει πολλά ανοίγματα και ο κόσμος νιώθει ότι μπορεί να πηγαινοέρχεται εύκολα, μπορεί να γίνει φασαρία, ενώ όσο πιο cozy είναι ο χώρος τόσο πιο ωραία είναι και η ατμόσφαιρα. Μπορεί να φαινόμαστε αυστηροί με κάποια πράγματα, αλλά στην πραγματικότητα είναι για να περάσουν όλοι καλύτερα.
Αλέξανδρος: Σε μια ταράτσα στην Πειραϊκή, ακριβώς πάνω στη θάλασσα, που έβλεπες τα καράβια να φεύγουν, είχαμε φέρει έναν τύπο που έκανε Τάι Τσι και αναπνοές για 20′, έπαιζε και ένα μέλος της ομάδας μας νέι και μετά ξεκίνησαν οι συναυλίες. Ήταν καταπληκτικό. Εμείς πιστεύαμε ότι δεν θα σηκωθεί κανένας – ή 10 άτομα. Σηκώθηκαν όλοι και ήταν σε φάση «τι ζούμε…». Ήταν και αυτοί οι δύο φοβεροί και ήταν πολύ spiritual εμπειρία.
8) Υπάρχουν διαφορές μεταξύ Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών και μεταξύ ελληνικού και ξένου κοινού στο Sofar Sounds;
Αλέξανδρος: Εγώ μπορώ να σου πω μία διαφορά μεταξύ ξένων και Ελλήνων καλλιτεχνών κατευθείαν: όταν έρχεται ένας ξένος, πριν αρχίσει και αφού τελειώσει, λέει «ανυπομονώ να ακούσω και τους άλλους καλλιτέχνες» – ή τους ευχαριστεί πολύ. Σε γενικές γραμμές οι Έλληνες δεν ασχολούνται με τους άλλους.
Μαρία-Χριστίνα: Και δεν έχει να κάνει με το αν είναι παρτάκηδες ή όχι· είναι πολύ καλά παιδιά, αλλά δεν έχουν μάθει έτσι. Στην Αγγλία, στη Βασιλική Ακαδημία του Λονδίνου, όπου είχα πάει για την άρπα, είχαμε ένα μάθημα σχετικά με το πώς συμπεριφέρομαι στη σκηνή, τι λέω και το μετρούσανε πάρα πολύ. Δηλαδή μπορεί να γινόταν μια πολύ ωραία συναυλία και, επειδή οι μουσικοί δεν μιλούσαν ή δεν μιλούσανε σωστά, τους έκοβαν πάρα πολύ από αυτό.
Αλέξανδρος: Κατά τ’ άλλα, μπορώ να σου πω ότι, εκτός από μερικές περιπτώσεις, οι Έλληνες καλλιτέχνες που έχουμε φέρει είναι πολύ ανώτεροι από ξένους.
Μαρία-Χριστίνα: Γιατί είναι πιο απλό το στυλ της μουσικής, δεν μας έχουν έρθει πολύ τζαζ μουσικοί από το εξωτερικό που είναι κορυφαίοι, μας έχουν έρθει πιο πολλοί τραγουδοποιοί. Οπότε δεν μπορείς να τους συγκρίνεις σε επίπεδο μουσικού, τεχνικά, στο πόσα χρόνια έχει βάλει σε σχέση με τους άλλους που έχουν σπουδάσει κλασική μουσική ή τζαζ. Αλλά, στην πραγματικότητα, όλοι κορυφαίοι είναι για το είδος τους.
Στο κοινό υπάρχουν πάντα και τουρίστες. Η διαφορά τους ξεκινάει λίγο νωρίτερα, από την αίτηση όπου έχεις την επιλογή να γράψεις κάτι άμα θέλεις. Πάντα οι ξένοι θα γράψουν την ιστορία της ζωής τους. Και πολλές φορές, όταν με ρωτάνε τι μπορούν να κάνουν για να ξαναέρθουν την επόμενη φορά, τους λέω «γράψτε μου κάτι», γιατί προφανώς ένα όνομα ή η ηλικία μού λέει κάτι πολύ λιγότερο, ενώ με μια ιστορία και με ευγένεια κλπ. μου είναι πιο εύκολο – αν και πάντα θέλω να τους βάλω όλους. Από το εξωτερικό όμως γράφουν πάντα – και γράφουν κατεβατά.
9) Υπάρχει μια σταθερή γραμμή που ακολουθεί κάθε πόλη που συμμετέχει στο Sofar Sounds; Υπάρχει σημείο όπου το Sofar Sounds Athens διαφέρει; Επικοινωνείτε σταθερά με διοργανωτές σε άλλες πόλεις;
Μαρία-Χριστίνα: Υπάρχουν κάποιες βασικές οδηγίες· από εκεί και πέρα, το Sofar είναι πολύ ανοιχτό σε σχέση με αυτό που μας ενδιαφέρει εμάς. Δηλαδή είναι οι οδηγίες, οι κανόνες, η φόρμα του Sofar, δηλαδή τα τρία μουσικά σχήματα, ο καθένας που φέρνει το ποτό του, το ότι είσαι σε σπίτι ή τέλος πάντων σε χώρους επαγγελματικής χρήσης.
Αλλά εμάς στο Sofar Athens μας ενδιαφέρει πολύ το είδος της μουσικής και να είναι ποιοτικό. Δηλαδή εκεί διαφέρουμε πολύ σε σχέση με άλλα Sofar, τολμώ να πω, αλλά όχι παντού. Π.χ. η Πορτογαλία κάνει πολύ ωραία events, όπως και η Βραζιλία και η Κωνσταντινούπολη.
Αλέξανδρος: Γενικά επικρατεί αυτό το είδος των singers-songwriters, οι «παίρνω μια κιθάρα και παίζω» – και αυτό είναι πολύ εύκολο και στο soundcheck. Π.χ., δηλαδή, πάει ο άλλος κατευθείαν και παίζει ενώ εμείς θα έχουμε drums, θα έχουμε μπάσα, κανονάκια, πιάνα. Αυτό απ’ όπου δεν μπορούμε να ξεφύγουμε είναι η δομή του βίντεο: το βίντεο θα έχει πάντα την ίδια ιστορία και υπάρχουν προδιαγραφές που κρατούν υψηλό και το επίπεδο και ξέρει και ο ίδιος ο μουσικός ότι θα μπει σε αυτό και θα έχει κάτι πολύ καλό ποιοτικά. Και ξέρει ότι σε όποιο Sofar και να πάει, θα έχει μια παρόμοια εμπειρία. Βέβαια, σε κάθε τόπο θα δεις κάτι από τον τόπο. Αν δηλαδή έρθει ένας ξένος σε εμάς, τις περισσότερες φορές θα δει κάτι από την ελληνική παράδοση, θα καταλάβει λίγο τι παίζει μουσικά σε κάθε χώρα, τι είναι η ελληνική τζαζ, ποια είναι η «ποπ» σκηνή…
Μαρία-Χριστίνα: Επικοινωνούμε με Sofar άλλων πόλεων, έχουμε γκρουπάκι What’s Up, Facebook, όπου μιλάμε και είμαστε πολύ καλοί φίλοι με πάρα πολλούς.
Αλέξανδρος: Υπάρχει αυτό το event όπου μαζευόμαστε μία φορά το χρόνο σε μια χώρα όλοι, απ’ όλα τα Sofar σε όλη την Ευρώπη –και κάποιοι από Αμερική–, και έτσι γνωριζόμαστε, καθόμαστε 3-4 μέρες και μιλάμε για κάποια θέματα, ενημερωνόμαστε και μετά βοηθάμε ο ένας τον άλλο. Και γι’ αυτό πολλές φορές λέμε στους μουσικούς που θα κάνουν ένα tour ή θέλουν να παίξουν σε κάποιο Sofar να μη στείλουν αμέσως· να μας πουν σε ποιες χώρες θέλουν και να απευθυνθούμε εμείς, γιατί υπάρχει μια αμεσότητα, ένα ωραίο network.
Μαρία-Χριστίνα: Υπάρχουν κάποια άτομα με τα οποία νιώθουμε ότι έχουμε γίνει φίλοι σε Παρίσι, Πορτογαλία, Μιλάνο και Θεσσαλονίκη, όπου ξεκίνησε έναν χρόνο μετά από εμάς. Ερχόταν η Ελίνα σαν κοινό στην Αθήνα και μας ζητούσε βοήθεια γιατί ήθελε να το κάνει και εκείνη στη Θεσσαλονίκη. Όταν έφυγε στο Παρίσι, το έκανε από απόσταση, αλλά μπήκε πολύ ενεργά η αδελφή της Γεωργιάννα και ο Γιώργος. Γενικά είναι πολύ καλά παιδιά, πολύ δεμένη ομάδα και έχουν πολύ ωραία ατμόσφαιρα πάνω, στη Θεσσαλονίκη.
Αλέξανδρος: Υπάρχει και στο Ηράκλειο Sofar, πιο αραιά, γινόταν μία φορά το τρίμηνο. Τώρα θα ξεκινήσουμε και στα νησιά Sofar.
10) Τι πιστεύετε ότι ένα μουσικό φεστιβάλ ή ένα κλασικό live στην Ελλάδα «έχει να ζηλέψει» απ’ το Sofar Sounds Athens;
Αλέξανδρος: Το κάπνισμα είναι ένα μεγάλο θέμα. Εμείς και το Sofar, όπως ξεκίνησε, ένα από τα βασικά όπου δίνουμε βαρύτητα είναι ο σεβασμός στον θεατή. Και αυτό έχει να κάνει και με τη μουσική που θα του δώσεις και με τις συνθήκες που θες να δημιουργήσεις στον χώρο όπου θα βρίσκεται.
Μαρία-Χριστίνα: Ταυτόχρονα, τα μέρη που εμείς σαν κοινό στηρίζουμε και μας αρέσουν δεν έχουν να ζηλέψουν κάτι από το Sofar, γιατί θα έλεγα ότι απλά είναι διαφορετικό: δεν πατάει ο ένας στα βήματα του άλλου, στο Sofar δεν είμαστε venue, ούτε φεστιβάλ. Είμαστε ένα άλλο πράγμα
Αλέξανδρος: Το βασικό σε εμάς, αυτό που δεν έχει κανένας και έχουμε εμείς, είναι ότι μπορείς να έχεις έναν τοπ μουσικό και να είσαι στα δύο μέτρα: είναι αυτή η αμεσότητα.
Μαρία-Χριστίνα: Χωρίς αυτή η αμεσότητα όμως να σημαίνει ότι παίζει ο μουσικός και εγώ ταυτόχρονα τρώω, καπνίζω και κάνω «στην υγειά μας», γελάω και φωνάζω.
Αλέξανδρος: Και είναι λίγο σαν να έχεις πάει εκδρομή. Δηλαδή στο διάλειμμα γίνονται παρεάκια, μιλάνε, γνωρίζονται, κανονίζουν να πάνε να δούνε τον τάδε μουσικό όλοι μαζί.
11) Στα live σας, το κοινό και οι καλλιτέχνες είναι πολύ κοντά, είστε όλοι μια παρέα. Τι περίεργο θυμάστε να έχει συμβεί σε κάποιο event;
Μαρία-Χριστίνα: Είχε πλάκα μια ιστορία σε μια ταράτσα στον Άγιο Δημήτριο. Υπάρχει ένας γείτονας πολύ δύσκολος και ήμασταν σε ταράτσα εμείς τότε και θα είχαμε ένα ροκ γκρουπ, δηλαδή ο ήχος θα ήταν δυνατός. Και ενώ είμαστε πάντα εντός κοινής ησυχίας, δηλαδή δεν έχουμε θέμα, στην πραγματικότητα δεν θες να ενοχλήσεις κάποιον γείτονα και να μαλώσεις, ούτε να σε ενοχλήσει και να χαλάσει τη φάση. Και οι ταράτσες εκεί ήταν δίπλα, δεν είχαν απόσταση. Είχαμε ενημερώσει ότι υπήρχε ένας δύσκολος γείτονας και, παρόλο που τον είχαμε καλέσει, εκείνος είχε ήδη αρχίσει τις απειλές, οπότε γενικά προσέχαμε. Είχαμε λοιπόν αυτό το συγκρότημα, ροκ attitude, κατάλαβες, και έλεγε συνέχεια στο μικρόφωνο «λυπήσου μας, καλέ μας γείτονα, δώσε μας λίγο χρόνο, καλέ μας γείτονα» και, ενώ είχε πάρα πολλή πλάκα αυτό, σκεφτόμασταν ότι αυτό μπορούσε να τον νευριάσει ακόμα περισσότερο. Τελείωσαν αυτοί και την ώρα που έπαιζε το επόμενο γκρουπ, που ήταν ήσυχο, τον βλέπουμε να ανεβαίνει στην ταράτσα και λέμε «ωχ, τώρα θα ακουστούν όλα, θα χαλάσει η ηχογράφηση και η φάση». Και μόλις πέφτει το τελευταίο χειροκρότημα, ακούμε τον γείτονα που ωρύεται και φωνάζει, αλλά δεν ακούμε τι λέει. Και μόλις σταματάνε τα χειροκροτήματα, τον κοιτάμε όλοι και λέει «το επόμενο σε μένα, στη δική μου ταράτσα» – αυτό φώναζε!
Αλέξανδρος: Ήταν ένας τύπος που έκανε πάντα φασαρία – και επειδή εμείς είμαστε πολλοί απαιτητικοί, μας εκνεύριζε, χωρίς να έχει παραπονεθεί το κοινό. Μιλούσε, φώναζε, σηκωνόταν την ώρα της συναυλίας να πάει να καπνίσει, έκανε πράγματα που αν όλοι τα κάναμε θα χάλαγε τελείως η φάση και τον είχαμε υπόψη μας για να μην τον ξαναβάλουμε. Στο επόμενο, ενώ δεν τον είχαμε βάλει, ξαναήρθε και φανταστήκαμε ότι θα ήταν το plus one κάποιου που είχαμε βάλει. Μετά άλλαξε το σύστημα και έπρεπε να δηλώσεις το mail του plus one, οπότε το είχαμε και πάλι στο μυαλό μας και δεν τον βάλαμε. Για αρκετό καιρό δεν τον είχαμε δει. Και κάνουμε ένα live και είναι εκεί πάλι, κρατάει κάτι μπίρες και μου λέει «βάλ’ τες στο ψυγείο!» και του λέω «τι κάνεις εσύ εδώ;». Και μου λέει «είμαι φίλος της ιδιοκτήτριας». Σε εκείνο το live ήταν πολύ καλός και μετά από κάποιο καιρό τον ξαναβάλαμε, για να δούμε πώς θα είναι – και ήταν πολύ καλός. Οπότε κάπως … τον εκπαιδεύσαμε! [γέλια]
Μαρία-Χριστίνα: Υπάρχουν μαγαζιά που, σε κάποια live, εάν κάποιος αρχίσει και μιλάει, επεμβαίνει ο ιδιοκτήτης και του λέει «παρακαλώ, μη μιλάτε»· άμα συνεχίσει να μιλάει, θα τον βγάλει έξω. Έτσι όμως είσαι πολύ καλύτερο κοινό απ’ ό,τι σε ένα λαϊβάδικο που δεν ενδιαφέρεται καθόλου και δεν έχει πει καν στον μπάρμαν να μη χτυπάει το κοκτέιλ την ώρα που η μπάντα παίζει χαμηλά. Οπότε η λέξη «εκπαίδευση» μου αρέσει. Δεν το κάνεις για αυτό, απλώς σου αρέσει να βλέπεις ότι, αν θέτεις όρια, ο άλλος πολύ ωραία μπαίνει σε αυτά.
Αλέξανδρος: Είναι ελεγχόμενο περιβάλλον: υπάρχουν κάποιοι κανόνες και ο άλλος έρχεται να ακούσει, τον ενδιαφέρει, είναι πολύ σημαντικό αυτό.
12) Ποια είναι μια αγαπημένη στιγμή που ξεχωρίζετε;
Αλέξανδρος: Σε ένα live που ήταν στον έβδομο όροφο, είχε χαλάσει το ασανσέρ και στείλαμε mail δύο ώρες πριν για να ενημερώσουμε το κοινό ότι «χίλια συγγνώμη, αλλά έχει χαλάσει το ασανσέρ και όποιος θέλει να μην έρθει ή όποιος έρθει, θα πρέπει να ανέβει με τα πόδια». Υπήρχε κάποιος στο κοινό που είχε κινητικά προβλήματα και ήρθε γιατί δεν είδε το mail. Υπήρχε εξωτερική σκάλα και ανέβηκε πάνω από εκεί, ήταν πολύ ψηλά.
Μαρία-Χριστίνα: Όταν τον είδα, πήγα και του είπα «χίλια συγγνώμη, δεν λάβατε το email μας;» και μου απάντησε «δεν το είδα, αλλά και να το έβλεπα και πάλι θα ερχόμουν. Και ευχαριστώ πάρα πολύ για αυτή την υπέροχη θέα». Καταπληκτικός άνθρωπος. Επίσης, στην ταράτσα όπου αναφέραμε πριν ότι ένας έκανε Τάι Τσι και αναπνοές στο κοινό, έπαιζε ένας Αυστραλός με φωνάρα, o Matt Boylan-Smith, ο οποίος, αφού ευχαρίστησε όλους τους μουσικούς, τον κόσμο και τους πάντες, τα μυγάκια που περάσανε, τα κουνούπια, όλα, τους φώναξε όλους να τραγουδίσουν μαζί το «Hallelujah»· ήταν τότε που είχε πεθάνει ο Leonard Cohen και ανέβηκαν όλοι, τραγουδούσαν και έκλαιγαν. Ήταν από τις καλύτερες στιγμές του Sofar.
13) Τι όνειρα και στόχους έχετε για το μέλλον;
Ένας από τους στόχους μας τώρα είναι να πάει ωραία αυτό που θα ξεκινήσει στα νησιά αυτό το καλοκαίρι – και γενικά αυτό που θα θέλαμε είναι περισσότερη συνεργασία με κατάλληλους χορηγούς, που να μας δίνει τη δυνατότητα να πληρώνουμε τους μουσικούς. Κάποιες πόλεις σε Αμερική, Αγγλία και Γερμανία έχουν βάλει εισιτήριο, οπότε πληρώνουν κανονικά τους μουσικούς. Εμείς δεν είμαστε για κάτι τέτοιο και μου αρέσει πολύ που δεν έχουμε εισιτήριο. Θα ήθελα αυτό να γίνει από χορηγούς και να μην αλλάξει· είναι μέρος του παρεΐστικου, απλώς έχει δυσκολίες. Αλλά γενικά είμαστε πολύ ευχαριστημένοι, πάει πολύ καλά και όλο και κάποιος το μαθαίνει, δεν είναι στάσιμο. Έχουμε γνωρίσει τόσο ωραίους μουσικούς… Κάποιες φορές μας λένε: «ευχαριστούμε, αλλά πού μας βρήκατε» – και αυτό μου αρέσει πολύ στο Sofar. Νόμιζα ότι είχαμε έναν πολύ καλό περίγυρο μουσικών, αλλά τελικά είναι άπειροι αυτοί που μπορείς ακόμα να γνωρίσεις και είναι όλοι διαμάντια.
Αλέξανδρος: Είναι εντυπωσιακό τι παίζει στην ελληνική μουσική σκηνή: δεν το περιμέναμε ότι έχει τόσο καλή μουσική. Όταν ξεκινούσαμε, λέγαμε «τώρα ποιος θα ‘ρθει, άντε καμιά δεκαριά, μετά; Θα τελειώσουν, έχουμε 50-70 γνωστούς, θα τελειώσουνε, πώς θα γίνει;». Και ελπίζουμε να συνεχίσει να πηγαίνει έτσι ωραία.
Και εγώ ελπίζω ότι αυτό θα συνεχίσει να πηγαίνει έτσι ωραία και παρεΐστικα. Και πέρα από το ευχαριστώ, έχω να πω στον Αλέξανδρο και στη Μαρία-Χριστίνα ένα μεγάλο Μπράβο που στηρίζουν νέους μουσικούς, που θέλουν να «εκπαιδεύσουν» το ελληνικό κοινό σε μια σωστή συναυλιακή συμπεριφορά σεβασμού προς τους μουσικούς και τους υπόλοιπους – και που το τρέχουν όλο αυτό με αγάπη και όρεξη, παρά τις όποιες δυσκολίες.
Social Links: