The Blacker the berry, the sweeter the juice
Ένας από τους λόγους που μας αρέσει η μουσική γενικώς, πέρα από το ότι φαντάζομαι θα υπάρχει κάποιος βιολογικός λόγος που οι ευχάριστοι ήχοι προκαλούν έκκριση ενδορφινών (δεν ξέρω από βιολογία, μάλλον λέω μαλακίες, προχωράμε) είναι επειδή πολλές φορές ένας μουσικός κάνει τόσο καλή δουλειά όπου καταλήγει να δημιουργήσει ένα παράθυρο.
Μέσα από αυτό το παράθυρο, μπορούμε εμείς οι ακροατές να κλέψουμε μερικές ματιές, στον εσωτερικό κόσμο του καλλιτέχνη, στην καθημερινότητα του και πολλές φορές στα βιώματα του.
Αν όλα τα παραπάνω είναι ενδιαφέροντα τότε κατά γενική ομολογία, έχουμε έναν καλό καλλιτέχνη.
Δηλαδή έχουμε κάποιον που είναι σε θέση να μας μεταφέρει το βίωμα του μέσα από ακουστικά ερεθίσματα. Ακούγεται αρκετά basic, αλλά μάλλον δεν είναι.
Θυμάμαι την πρώτη φορά που άκουσα τα κουπλέ του Raekwon στο C.R.E.A.M. (1993) ή τα κουπλέ του Ice Cube στο Fuck tha Police (1988).
Ενώ φόραγα τα ακουστικά μου, έκλεινα τα μάτια μου και σχεδόν μπορούσα να φανταστώ τον εαυτό μου να περιπλανιέται στις εργατικές κατοικίες του Brooklyn και του Compton.
Ένιωσα κάτι που αναφέρει και αρκετά πετυχημένα ο Λεξ στο Απ’ τη Γέννα ως τη Φθορά (2014) όταν λέει “Τάκη βγάλε μέσα απ’ το μυαλό μου το Σατανά”.
Έκανα πολλά χρόνια μέχρι να ξαναζήσω αυτό το συναίσθημα. Δηλαδή όχι μόνο το να σου δημιουργεί εικόνες και παραστάσεις ο ήχος που ακούς, αλλά με ένα τρόπο να προκαλεί την ψυχή σου να βγει απ’ το σώμα και να προσγειωθεί κάπου, σε μια άλλη χώρα και ήπειρο όπου και καταλήγει να σε ξεναγεί.
Το συναίσθημα αυτό το ξαναένιωσα το 2012 όταν κυκλοφόρησε το Good Kid, M.A.A.D City του Kendrick Lamar. Πώς σκατά ξεκινάς έναν δίσκο με το Bitch Don’t kill my vibe, ένα κομμάτι που ταυτόχρονα είναι τίγκα subliminal και ταυτόχρονα ΤΕΡΜΑ BANGER. Η ακόμα καλύτερα πώς γίνεται καν να βγαίνει ένα κομμάτι σαν το Swimming Pools που δίνει μια τόσο ενδιαφέρουσα πτυχή όχι μόνο του αλκοολισμού σαν coping mechanism απέναντι σε κάποιο βαθύ τραύμα, αλλά δίνει μια πτυχή από το σταριλίκι και το lifestyle των πετυχημένων ράπερ που συνδέεται με αυτό που συνοπτικά λέμε peer pressure (nigga why you babysittin only two or three shots, imma show you how to turn it up a notch).
Πώς γίνεται καν να φτιάχνεις ένα club anthem που αυτό που κάνει είναι ακριβώς μια άκρως επιθετική κριτική στην κουλτούρα του καταναλωτισμού και στην τάση του ανθρώπου να υποκύπτει στους πειρασμούς του ύστερου καπιταλισμού.
3 χρόνια μετά από κει που έλεγα ότι «οκ ήμουν τυχερός που πέτυχα τέτοιο δίσκο όταν βγήκε, γιατί άλλωστε πόσο συχνά συμβαίνει αυτό» ΒΓΑΙΝΕΙ ΤΟ TO PIMP A BUTTERFLY και με το που το βάζω παθαίνω τριπλό εγκεφαλικό.
Μπαίνει το Wesley’s Theory, μια ιστορία για την νοοτροπία των πλούσιων μαύρων Αμερικάνων που δεν μπορούν να διαχειριστούν τα πλούτη και την φήμη τους λόγω του χαμηλού μορφωτικού επιπέδου στα ghetto (συστημικός ρατσισμός ντε) με αφορμή την υπόθεση του Wesley Snipes, συνεχίζουμε με το For Free, το King Kunta και μετά γίνεται κυριολεκτικά Χ Α Μ Ο Σ.
Νομίζω πως το To Pimp A Butterfly είναι ίσως το πιο ολοκληρωμένο concept album, όχι μόνο στην ραπ ιστορία αλλά στην μουσική ιστορία γενικώς.
Και εξηγούμαι.
Είναι πολύ δύσκολο να κάνεις έναν άνθρωπο να δει κάτι μέσα από τα μάτια σου. Ιδιαίτερα στη μουσική βιομηχανία. Υπάρχουν περιπτώσεις συγγραφέων, σκηνοθετών ή άλλων δημιουργών που καταφέρνουν με τον τρόπο τους να σου μεταφέρουν το βίωμα που θέλουν να σου μεταφέρουν αλλά επίσης έχουν και αρκετά περισσότερα μέσα για να το κάνουν αυτό. Έχουν συγγραφικές τεχνικές, κινηματογραφικά πλάνα, υποκριτικές ερμηνείες και είτε μια άπλα 800 σελίδων είτε ένα μεγάλο budget.
Στην περίπτωση των μουσικών και δη των ράπερ, είναι δύσκολο έως και ακατόρθωτο μέσα σε ένα format 80 ή λιγότερων λεπτών, να σου μεταφερθεί ικανοποιητικά μια κατάσταση μέσα στην οποία μπορείς να δεις τον εαυτό σου. Ιδιαίτερα μέσα από τραγούδια 3 ή 5 λεπτών.
Κι όμως, ο Kendrick όχι μόνο μια φορά αλλά δύο, καταφέρνει μέσα από το storytelling του να σε προσγειώσει τελείως ανώμαλα στο Compton και να σου κάνει ένα ταξίδι από την εποχή των κινημάτων για τα κοινωνικά πολιτικά δικαιώματα (King Kunta), την εποχή του Reagan, τις χρυσές εποχές του gangsta rap, τα hood politics(Hood Politics lol) και την εξέλιξη του ραπ προς το new school.
Αλλά δεν σταματάει εκεί. Ταυτόχρονα με το εξωτερικό τουρ δίνει και μια αρκετά αναλυτική και βαθιά ματιά στο εσωτερικό ενός πιτσιρικά που κατέληξε από τα μπλεξίματα με τους Bloods και την παραβατική συμπεριφορά να γίνει το next big thing στο rap game (Institutionalized). Παράλληλα με όλα τα κοινωνικοπολιτικά θέματα που επεξεργάζεται, μιλάει για την κατάχρηση, για το υπαρξιακό άγχος, την αγωνία του αν θα τα καταφέρεις να πραγματοποιήσεις τους στόχους σου, την πίστη προς τον Θεό και τελικά καταλήγει να αποδεχθεί την θνητότητα της ανθρώπινης σάρκας με το εμβληματικό και ανατριχιαστικό Mortal Man όπου συνομιλεί με τον νεκρό Tupac ο οποίος συμβολικά του δίνει και την «ευλογία» του για να συνεχίσει την παράδοση του ραπ.
Οι τρεις δίσκοι του Lamar, Section .80 (δεν το αγγίζω καθόλου γιατί θέλω άλλο ένα κείμενο να γράψω ξεχωριστά γι αυτό οπότε nope), good kid M.A.A.D City και To Pimp A Butterfly μπορεί να είναι μεν ξεχωριστοί δίσκοι αλλά μαζί και οι τρεις συμπληρώνουν μια εικόνα η οποία μπορεί να γίνει αντιληπτή μόνο εάν τα δούμε και ως ένα ενιαίο έργο.
Μουσικά, το έργο αυτό, δηλαδή οι τρεις δουλειές του Lamar είναι καινοτόμο και ριζοσπαστικό όσο δεν πάει.
Καταφέρνει να πηδάει από old school σε new school, από ραπ σε τραπ, χώνοντας μέσα fusion, funk, spoken word, soul ακόμα και R’N’B.
Είναι κάτι που μπορεί να ακούσει ένας oldhead που έχει αλλεργία στην τραπ, όσο και ένας newschoolας που δεν μπορεί καθόλου το boom bap. Καταφέρνει να σπάει τελείως τα όρια του χιπ χοπ και να αποδείξει πως η γαμάτη μουσική είναι γαμάτη μουσική, ασχέτως είδους.
Θα λέγαμε ίσως πως αποδομεί τόσο πολύ το format του χιπ χοπ που καταλήγει να είναι όσο χιπ χοπ δεν πάει.
Τι εννοώ.
Ιστορικά, οι ήχοι του χιπ χοπ, ήρθαν ως μια προσπάθεια απεμπλοκής από την funk, blues και jazz κουλτούρας που κυριαρχούσε στις μαύρες κοινότητες των Η.Π.Α.
Λέω απεμπλοκής αλλά όχι με επιθετικούς όρους. Περισσότερο με εγελιανούς όρους. Δηλαδή μέσα από τη σύνθεση με το παλιό (τα είδη που ανέφερα πριν) δημιουργήθηκε ένα τελείως νέο είδος, αυτό που σήμερα ξέρουμε ως χιπ χοπ.
Όμως η απορροφητική φύση του, δηλαδή η ικανότητα που έχει στο ενσωματώνει όλους τους ήχους του έδωσε μια ικανότητα να αναπροσαρμόζεται ανά τα χρόνια ανάλογα με το τι είναι hot και τι όχι.
Στην πορεία, κυρίως λόγω της αγοράς, κατέληξε να γίνει ένα ακόμα μουσικό είδος το οποίο βασανίζεται από στεγανά και «ιδεολογικά» όρια. Για παράδειγμα υπάρχουν κάποιοι που δεν θεωρούν ότι το τραπ είναι ραπ. Κάποιοι άλλοι που θεωρούν πως το ραπ δεν πρέπει να έχει μέσα r’n’b’ στοιχεία. Κάποιοι επίσης που θεωρούν ότι το ραπ δεν μπορεί να έχει live instrumentals.
Αυτά σε μεγάλο βαθμό προέρχονται ως ταγές απο τις μεγάλες μουσικές επιχειρήσεις που θέλουν απλώς να κατατάσσουν την μουσική σε «είδη» προκειμένου να βρίσκονται σε συνεχή ανταγωνισμό ως προς το ποιος πουλάει περισσότερους δίσκους. Χτίζουν ένα κοινό που είναι εκπαιδευμένο συμπεριφορικά να ακούει ένα είδος και κεντράρουν εκεί πάνω κάνοντας πωλήσεις.
Το χιπ χοπ όταν εμφανίστηκε ήταν κάτι παραπάνω από αυτό, γιατί έκανε πολύ δισδιάκριτα τα όρια μεταξύ των μουσικών ειδών, αφού μπορούσε να πατήσει πάνω στα πάντα. Στην πορεία όπως είπαμε αυτό ξεχάστηκε, επίτηδες ή όχι, δεν έχει σημασία.
Ο Kendrick λοιπόν κατάφερε, σχεδόν 30 χρόνια μετά την εμφάνιση του χιπ χοπ να ξαναθολώσει τα μουσικά όρια δείχνοντας πως δεν είναι ακατόρθωτο να πάρεις μια παλιά συνταγή και να της τινάξεις τα πέταλα.
Γι’ αυτούς τους λόγους λοιπόν, θα έλεγα πως ο Kendrick Lamar είναι ίσως ο πιο σημαντικός και επιδραστικός artist της δεκαετίας, πρώτα για το rap game και έπειτα για την μουσική ως είδος. Γιατί ακριβώς κατάφερε όχι μόνο να δώσει ένα παράθυρο στην καθημερινότητα μιας άλλης κουλτούρας, αλλά και γιατί κατάφερε να τεμαχίσει την κανονικότητα αυτής της κουλτούρας και να την επανεφεύρει.
Peace.
Social Links: