Ο Σπύρος Δερβενιώτης, γνωστός και μη εξαιρετέος κομίστας, γελοιογράφος και σκιτσογράφος, βγάζει τα σώψυχά του στο ΣΚΡΑ-punk. Την συνέντευξη πήρε ο Χρήστος Τριανταφύλλου.
Ας ξεκινήσουμε με κάτι τεχνικής φύσεως: δώσε μας μερικές επιρροές/αναφορές σου στο σχεδιαστικό κομμάτι
Η σχολή του «Mad» (Μort Drucker, Paul Coker, Jack Davis αν θέλουμε να το κάνουμε πιο συγκεκριμένο) και oι Γάλλοι χιουμορίστες του «Fluide Glacial» και του «Hara Kiri» (Βinet, Lauzier, Lelong, για να πούμε απλά μερικούς) μπήκαν στο blender και βγήκε…«αυτό».
Αυτές τις μέρες κάνετε από κοινού με τον Τάσο Αναστασίου και το Λεξικό Ελληνικής Νεογλώσσας μια έκθεση με θέμα το Newspeak του μπλοκ εξουσίας. Πώς ξεκίνησε αυτή η πρωτοβουλία;
Mε τον Τάσο μας ενώνει η ίδια σχέση αγάπης/μίσους για τα μνημονιακά κλισέ. Αποδελτιώνουμε με αξιοσημείωτο μαζοχισμό τα καρμπόν κείμενα που συνθέτουν την «Υπεύθυνη Αφήγηση» και τα ενσωματώνουμε στις κουβέντες μας σαν εσωτερικά αστεία. «Οργανικά» γεννήθηκε η ιδέα να κάνουμε μια έκθεση, όχι απο τις συνηθισμένες γενικόλογες «το Μνημόνιο», «η Κρίση», αλλά πολύ πιο συγκεκριμένης στόχευσης, για μάξιμουμ διάτρηση της θωράκισης του αντιπάλου. Με τον τίτλο «Newspeak» στο χέρι, ανακαλύψαμε οτι το «Λεξικό Ελληνικής Νεογλώσσας» ασκούσε με εξαιρετική επιτυχία το δικό του ανταρτοπόλεμο στα Πεδία του Facebook, και τους προτείναμε να ενώσουμε τις δυνάμεις μας.
Νομίζω πως η έκθεσή σας αποτελεί μια καίρια παρέμβαση στον δημόσιο διάλογο αυτήν την στιγμή. Πώς μπορεί να χρησιμεύσει η έννοια του Newspeak στις διαμάχες που ξεσπούν συνεχώς –και που είναι, εν τέλει, ιδεολογικές;
Ναι.
(Τώρα σοβαρά): (Δεν έχω ιδέα τι να απαντήσω σ’ αυτή την ερώτηση, οπότε θα καταφύγω χωρίς υπερβολική διάθεση υπεκφυγής στο «μίλησε η δουλειά μας για μας».
Μπορούμε να βρούμε παραδείγματα της χρήσης της έννοιας και στο μπλοκ εξουσίας, τα οποία στρέφονται ενάντια της Αριστεράς (π.χ το άρθρο του Πάσχου Μανδραβέλη «Η εργολαβία της ‘αντίστασης’»). Είναι και αυτό το ίδιο ένα αναποδογύρισμα όρων, δηλαδή ένα newspeak; Θεωρείς ότι μπορεί να γίνει κάτι σαν πασπαρτού τελικά;
Mα η ρίζα του Newspeak είναι η επανανοηματοδότηση των εννοιών ως το αντίθετό τους: «Ο Πόλεμος είναι Ειρήνη». «Η Ελευθερία είναι Σκλαβιά». Θα ήταν «εκτός χαρακτήρα» να μην κατηγορούσε το Newspeak τον αντίλογό του ως Newspeak.
Συχνά τονίζεις, μέσα από τα social media και από την δουλειά σου, ότι η Αριστερά εν πολλοίς βρίσκεται σε μια κατάσταση που σπεύδει συνεχώς και αποδομεί τον αντίπαλο λόγο, αντί να παράγει τον δικό της. Πού νομίζεις ότι οφείλεται αυτό;
Στην Πτώση του Υπαρκτού. Πάνω και πέρα απ΄όλα, η Αριστερά πρόσφερε την Ελπίδα και το Όραμα. Η διάψευσή του καταδίκασε την Αριστερά σε ρόλο ηττημένου που μουρμουρίζει. Την κατηγορούν συχνά οτι «δεν έχει προτάσεις». Αυτό είναι μισή αλήθεια, αλλά όχι τελείως ψέμα. Ακόμα και οι προτάσεις της έχουν οσμή «αντίλογου». «Θα αποκαταστήσουμε αυτό», «θα επαναφέρουμε εκείνο», «θα αντιστρέψουμε το άλλο». Λείπει το Όραμα. Και αυτό το βλέπεις στην οφθαλμοφανή Ήττα των πολιτών. Πέρα απ’ τα χρήματα, οι πολίτες έχουν στερηθεί την Έμπνευση, την αίσθηση ότι κάποιος τους προτείνει να φτιάξουν κάτι Καλύτερο. Είναι ψευδοδίλημμα το αν η Αριστερά είναι έτοιμη να κυβερνήσει. Το επείγον είναι να γίνει έτοιμη να εμπνεύσει.
Δήλωσες πως θα πας στην παρουσίαση του τόμου του Χαντζόπουλου. Αυτός θα ερχόταν σε μια δική σου; Πώς διαμορφώνονται τελικά οι ισορροπίες και τα δίκτυα στο εσωτερικό του χώρου σας σε σχέση με την πολιτική;
Όπως όλες οι οικογένειες, έτσι και η Γελοιογραφική είναι (για να αντιγράψω τον υπέροχο ορισμό του Νeil Gaiman) «ενα μείγμα Αγάπης που δε μας αξίζει, και Μίσους που δεν το αξίζουμε».
Η γενιά μου ήρθε σε επαφή με τα κόμικς κυρίως αφενός μέσω του Αρκά, και αφετέρου μέσω της DC, της Marvel και της Disney –μέσω τηλεόρασης και περιοδικών. Πιστεύεις πως υπάρχουν σημαντικές διαφορές στην πρόσληψη του είδους σε σχέση με την δική σου εποχή;
Όχι τιτάνιες. Εμείς μεγαλώσαμε με την Αγγλική Σχολή χάρη στο «Αγόρι», και με τη Γαλλική του Μάη ’68 χάρη στη «Βαβελ» και το «Παρα Πέντε». Γενικεύοντας ίσως υπερβολικά, μπορείς να ανάγεις αυτές τις δύο χοντρικές “κοσμοθεωρίες των κόμικς” στο δίπολο «αμερικανικά» και «Αρκάς» αντίστοιχα, οπότε η μόνη πραγματική διαφορά που εγώ τουλάχιστο θα διακρίνω, είναι η ευκολότερη πρόσβαση στις αμετάφραστες «πηγές» και συνακόλουθα, η σημαντικά μεγαλύτερη ποικιλία αναγνωστικών επιλογών.
Με αφορμή το κλείσιμο των περιοδικών Disney εκφράστηκαν απόψεις που έλεγαν πως δεν υπάρχει λόγος για κλάψα, γιατί επρόκειτο για ένα παιδικό περιοδικό χαμηλής αξίας και σημασίας. Ποια η άποψή σου για τα περιοδικά αυτά; Υπήρξαν «χρυσές εποχές»; Και αν ναι, ήταν αυτές που πιστεύουμε γενικά;
Δηλαδή τι; Κατηγορούν «τα μίκημάου» για «μίκημάου»; At this day and age? Που επιτέλους οι σχεδιαστές του απέκτησαν όνομα, πρόσωπο, διακριτές ποιότητες και την αναγνώριση που δικαιωματικά τους αξίζει;
Παρακολουθείς τα ελληνικά ηλεκτρονικά περιοδικά; Τι εντύπωση έχεις αποκομίσει από αυτά; Αξίζουν τον κόπο τελικά;
Δεν έχω ολοκληρώσει ακόμα τη χαρτογράφηση. Φυσικά αξίζουν τον κόπο, όπως οποιαδήποτε ανθρώπινη έκφραση, δεν είναι το κέλυφος ο εγγυητής της ποιότητας: η «Newsbomb» έγινε και χάρτινη εφημερίδα, αλλά αυτό δεν την έκανε ξαφνικά «New York Times», παραμένει ένα σκουπίδι.
Σ΄ ευχαριστώ για την συνέντευξη. Όπως και για την εμπνευσμένη έκφραση «νοητός λεκές από μακαρονάδα στο πουκάμισο».
Ούτε καν θυμάμαι τι περιέγραφα όταν το είπα, αλλά χαίρομαι που σε συντροφεύει τις κρύες νύχτες του χειμώνα!
Social Links: