Από χθες έρπει στον δημόσιο διάλογο η έκφραση «κατάσταση πολιορκίας», μετά από δημοσιεύματα συστημικών εφημερίδων που «ξέρουν πρόσωπα και πράγματα». Μια αντίστοιχη συζήτηση είχε γίνει το 2008, όταν ακούγαμε πολιτικούς να προτείνουν στην τηλεόραση να κατέβει ο στρατός στους δρόμους της Αθήνας, αλλά και το 2012, όταν, στο πιο βαθύ σημείο της κρίσης, διάφοροι ψίθυροι περί πραξικοπημάτων μεταφέρονταν στις σελίδες μεγάλων εφημερίδων.
Η κατάσταση πολιορκίας είναι μια πολιτική τεχνολογία των αρχών του 20ού αιώνα, την οποία εισήγαγε ο Ελ. Βενιζέλος στο Σύνταγμα του 1911 ως τμήμα μιας σειράς διεργασιών για την ενοποίηση και συγκεντροποίηση του κράτους, το οποίο έπρεπε να μπορεί να ανοιγοκλείνει σαν διακόπτης έναντι εξωτερικών και εσωτερικών εχθρών -ήταν μια από τις απαρχές της επέκτασης της σφαίρας δραστηριοτήτων του κράτους στον 20ό αιώνα.
Παρά την πληθώρα κινημάτων, πραξικοπημάτων, δικτατοριών, κ.ο.κ. των επόμενων δεκαετιών, η κατάσταση πολιορκίας εφαρμόστηκε μόνο μία φορά, με πρόφαση την επερχόμενη ”κομμουνιστική εξέγερση”: στις 21 Απριλίου 1967.
Παρόλο που το κράτος και οι θεσμοί έχουν συνέχεια και μνήμη, σήμερα δεν μιλάμε με τέτοιους όρους. Μάλιστα, μιλάμε πια με τους ακριβώς αντίθετους όρους: μετά από μισό αιώνα ειρήνης και πολιτειακής σταθερότητας, δεν μπορούμε να επανέλθουμε στο προ του 1974 μοντέλο, το οποίο λειτουργούσε με συνεχείς πολιτικές και πολιτειακές εγκοπές και πληγές στο σώμα μιας υποτιθέμενης ”κανονικότητας”.
Αντίθετα, τα τελευταία δύο χρόνια ζούμε κάτι διαφορετικό: η κυβέρνηση (αλλά και άλλες κυβερνήσεις ανά τον κόσμο) έχει πια παραιτηθεί από το αφήγημα της ” επιστροφής στην κανονικότητα”, με το οποίο εξελέγη, και έχει επικεντρωθεί στο να προσφέρει, όποτε κρίνει εφικτό, μικρές στιγμές χαλάρωσης από μια συνθήκη διαρκούς συναγερμού: δεν ζούμε πια μικρές παροξυστικές κρίσεις, αλλά κοιτάμε διαρκώς πίσω από τον ώμο μας για να δούμε πότε θα επιστρέψουμε στο καθήκον μας να παρακολουθούμε με αγωνία τους χειρισμούς του επιτελικού κράτους απέναντι στην «εισβολή στον Έβρο», στην πανδημία, στις πυρκαγιές. Μια διαρκής κατάσταση εξαίρεσης αλά ελληνικά, με ιστορικό βάθος, συγκεκριμένη πολιτική κουλτούρα, και δεξιά προσωποπαγή σφραγίδα προέλευσης.
Σε αυτή τη συνθήκη, όπου αναδεικνύονται και κολυμπούν με την άνεση του ψαριού στο (βραστό) νερό αυταρχικές φιγούρες μηδενικού πολιτικού εκτοπίσματος όπως ο Χαρδαλιάς, η κουβέντα περί κατάστασης πολιορκίας δεν είναι βούτυρο στο ψωμί, αλλά λίγο ακόμα αλάτι σε ένα φαγητό που είναι ήδη λύσσα.
Δεν πρόκειται για ένα νέο 1967, ούτε για ένα νέο 1936. Κανείς δεν επικαλείται πια έκτακτες πληγές στο σώμα της κανονικότητας, αλλά μικρές ανάσες κανονικότητας στο καυσαέριο της διαρκούς έκτακτης ανάγκης. Για να ξεκινήσει μια πολιορκία, πρέπει προηγουμένως το κάστρο να είχε κατεβασμένη την πύλη. Όταν η πύλη έχει προ πολλού σφραγιστεί, η τάφρος είναι, εδώ και καιρό, εντελώς άχρηστη.
Social Links: