Ο Τάσος Αναστασίου, αγαπημένος γελοιογράφος (Η Αυγή, Hot Doc), μας αποκαλύπτει τα σκοτεινά μυστικά της τέχνης του. Τη συνέντευξη πήρε ο Χρήστος Τριανταφύλλου.
1. Συστάσεις στο κοινό δεν νομίζω πως χρειάζεσαι, καθώς είσαι από τα γνωστότερα ονόματα του χώρου. Αντ’ αυτού, πες μας λίγα λόγια για το πώς ξεκίνησες να ασχολείσαι με την γελοιογραφία.
Άρχισα να δημοσιεύω σκίτσα στο ΑΝΤΙ την άνοιξη του 1999. Αυτό συνέβη εν μέρει τυχαία, επειδή θυμάμαι να μου αρέσει από μικρή ηλικία η πολιτική γελοιογραφία, αλλά δεν είχα σκεφτεί ότι θα μπορούσα να ασχοληθώ επαγγελματικά με αυτό το αντικείμενο. Εκείνη την εποχή σπούδαζα στη σχολή του Σπύρου Ορνεράκη, και μόλις είχαμε κάνει τα πρώτα μαθήματα γελοιογραφίας. Πήρα τα σκίτσα που είχα φτιάξει και χτύπησα την πόρτα μιας μεγάλης εφημερίδας, έφαγα τα μούτρα μου, πείσμωσα και την επόμενη μέρα πήγα στο ΑΝΤΙ. Εκεί ο Παπουτσάκης είδε κάτι στη δουλειά μου που του άρεσε και άρχισα να κάνω σκίτσα για τον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία που ξεκινούσε εκείνες τις μέρες.
2. Το στυλ των σκίτσων σου είναι από τα πιο αναγνωρίσιμα, πράγμα πολύ σημαντικό για έναν σκιτσογράφο. Ποιες θα έλεγες πως ειναι οι επιρροές σου;
Βασική και διαρκής επιρροή είναι οι γελοιογραφίες του Γιάννη Ιωάννου. Από εκεί και πέρα όταν κατά καιρούς βλέπω τη δουλειά ενός έλληνα ή ξένου σκιτσογράφου που με ενθουσιάζει, πάντα θα προσπαθήσω να ξεκαθαρίσω τι στοιχεία είναι αυτά που μου αρέσουν και κατά πόσο μπορώ να κάνω κάτι ανάλογο.
3. Αυτές τις μέρες κάνετε από κοινού με τον Σπύρο Δερβενιώτη και το Λεξικό Ελληνικής Νεογλώσσας μια έκθεση με θέμα το Newspeak του μπλοκ εξουσίας. Μπορείς να μας πεις περισσότερα επ’ αυτού;
Μετά την πατριδοσωτήριο υπαγωγή μας στο μηχανισμό στήριξης, αρχίσαμε με τον Σπύρο να κάνουμε πλάκα αναπαράγοντας λέξεις και στερεότυπες φράσεις που εισχωρούσαν τότε μαζικά στον κυρίαρχο λόγο. Αυτό το πράγμα πέρασε τόσο πολύ στη δουλειά μας, ώστε φτιάξαμε και ήρωες – εκφραστές αυτού του κυρίαρχου λόγου. Τότε ο Σπύρος πρότεινε να κάνουμε κάποια κοινή έκθεση και πριν από λίγους μήνες, όταν είδαμε στο facebook το Λεξικό της Ελληνικής Νεογλώσσας, το πήραμε απόφαση και συμφωνήσαμε να εκτεθούμε όλοι μαζί.
4. Θεωρώ πως αυτή η έκθεση έχει κεντρική σημασία σε αυτό που θα μπορούσε κανείς να ονομάσει «κυκλοφορία των ιδεών» στην Ελλάδα αυτήν την στιγμή. Πιστεύεις ότι το Newspeak μπορεί να μας φανεί χρήσιμο στην ανάλυση της ελληνικής πολιτικής και πολιτισμικής πραγματικότητας; Και αν ναι, πώς;
Το newspeak δεν είναι παρά το φόντο, είναι απλώς ένα καραβάκι στο Καστελόριζο την ώρα που ο Γιωργάκης ανακοινώνει ότι προσφεύγουμε στο ΔΝΤ. Χωρίς, όμως, αυτό τα πράγματα φαίνονται διαφορετικά. Σταματάς να παίρνεις στα σοβαρά όλη αυτή τη γελοιότητα που επιχειρεί να δώσει άλλο νόημα στις λέξεις, για να σε πείσει ότι όλο αυτό που ζούμε είναι μονόδρομος.
5. Θα επαναλάβω μια ερώτηση που έκανα και στον Σπύρο Δερβενιώτη, καθώς την θεωρώ κομβικής σημασίας. Μπορούμε να βρούμε παραδείγματα της χρήσης της έννοιας και στο μπλοκ εξουσίας, τα οποία στρέφονται ενάντια της Αριστεράς (π.χ το άρθρο του Πάσχου Μανδραβέλη «Η εργολαβία της ‘αντίστασης’»). Είναι και αυτό το ίδιο ένα αναποδογύρισμα όρων, δηλαδή ένα newspeak; Θεωρείς ότι μπορεί να γίνει κάτι σαν πασπαρτού τελικά;
Από τη στιγμή που και ο Όργουελ είναι πασπαρτού γιατί όχι; Κάποιοι διαβάζοντας τη Φάρμα των Ζώων είναι με τους ανθρώπους, για να μην είναι με τα γουρούνια και άλλοι διαβάζοντας το 1984 είναι με την Ευρασία ή την Ανατολασία, για να μην είναι με την Ωκεανία.
6. Γενικά, βλέπω πως προτιμάς να εκφράζεσαι μέσω της δουλειάς σου, και όχι τόσο μέσα απο status στα social media ή μέσω σχολίων σε αυτά. Παρ’ όλα αυτά, θα ήθελα ένα σχόλιό σου για την υπόθεση της γελοιογραφίας του Χατζόπουλου στα Νέα, και για την λογοκρισία ή «λογοκρισία» της γελοιογραφίας γενικότερα.
Γενικότερα πιστεύω ότι δεν υπάρχει λογοκρισία, ότι αυτά τα μέτρα είναι τα τελευταία και ότι το αργότερο μέχρι το α’ εξάμηνο του 2012 θα έχουμε βγει στις αγορές.
7. Πώς βλέπεις γενικά τον χώρο της γελοιογραφίας στην Ελλάδα αυτήν την στιγμή;
Συμβαίνει ό,τι και σε κάθε εργασιακό χώρο. Αυτήν την εποχή απογοητεύεσαι αλλά και εκπλήσσεσαι θετικά ή εκτιμάς ακόμα περισσότερο τη δουλειά και τη στάση συναδέλφων. Υπάρχουν πολύ καλές δουλειές. Άλλωστε, οι καλύτερες δουλειές γίνονται όταν δεν ασχολείσαι με χαζοχαρουμενιές και ανάλαφρα θέματα. Κι αν κατά τις τελευταίες δεκαετίες της Μεταπολίτευσης μπορούσες με μεγάλη επιτυχία να προσποιηθείς ότι δεν βλέπεις την πραγματικότητα, τώρα αυτό είναι αδύνατο.
8. Σε έναν συγγενικό χώρο τώρα, ο χώρος του ελληνικού κόμικ έχει κάνει, νομίζω, μεγάλες προόδους τα τελευταία χρόνια. Εσύ, που τα βλέπεις από μέσα, τι εικόνα έχεις;
Δεν τα βλέπω από μέσα. Είμαστε μεσοτοιχία, και απ’ ό,τι ακούω θα συμφωνήσω μαζί σου. Το κόμικ, πάντως, παραμένει κάτι από το οποίο δύσκολα θα αμειφθείς – εκτός κι αν απευθυνθείς προς τα έξω – και πολύ πιο δύσκολα θα βιοποριστείς, για να μπορέσεις να αφιερωθείς σε αυτό.
9. Και τώρα κάτι δύσκολο: ποιος θα έλεγες πως είναι ο αγαπημένος σου χαρακτήρας από όσους έχεις δημιουργήσει; Προσωπικά λατρεύω τον «παρών» Κουβέλη και τις σουρρεαλιστικές του περιπέτειες.
Ο μικροσκοπικός Κουβέλης, που έλεγε «παρών» σε κάποια γωνία της γελοιογραφίας για ένα περίπου εξάμηνο, μου λείπει, αλλά θα προτιμήσω τον κύριο Οβίδιο. Ήταν ένας ήρωας στο περιοδικό Αντί. Γύρω στα 50, πρώην αριστερός και νυν εκσυγχρονιστής. Μέσα σε έξι εικόνες ξεκινούσε υποστηρίζοντας αυτά που πρέσβευε η αριστερή του νιότη και σταδιακά μεταμορφωνόταν γοητευμένος από το σημιτικό εκσυγχρονισμό, το θαύμα του χρηματιστηρίου και τους ανθρωπιστικούς βομβαρδισμούς.
10. Σ’ ευχαριστώ πολύ, και ελπίζω να υπάρξουν κι άλλες πρωτοβουλίες όπως αυτή η έκθεση.
Κι εγώ σε ευχαριστώ.
Social Links: