10 πράγματα που θα δεις σίγουρα σε ένα ελληνικό σίριαλ

Υπάρχει μια συγκεκριμένη εννοιολογική διάκριση μεταξύ του πολιτισμικού προϊόντος που ονομάζουμε «σειρά» και αυτού που ονομάζουμε «σίριαλ». Σε γενικές γραμμές η «σειρά» είναι έννοια υπερκείμενη του «σίριαλ». Σίριαλ –για να δοκιμάσουμε έναν πρόχειρο ορισμό– είναι η τηλεοπτική σειρά που παίχτηκε στην ελληνική τηλεόραση χοντρικά κατά την περίοδο 1990-2005 με περιεχόμενο κυρίως κωμικό και με κάποια πολύ βασικά χαρακτηριστικά και μοτίβα τα οποία την κάνουν να ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα ήδη σειρών.

Κάποια από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτά προσπαθήσαμε να τα κωδικοποιήσουμε και σας τα παρουσιάζουμε παρακάτω.

Νίκος Σταματίνης

1. Το σεξ

To sex στο ελληνικό σίριαλ είναι μια περίεργη υπόθεση, κατά την οποία φαίνονται σε μονόπλανο, σε στάνταρ φωτισμό ή σε ημισκόταδο, σεντόνια να κουνιούνται καλύπτοντας πρωταγωνιστές που μουρμουρίζουν ή φωνάζοντας «τι σου κάνω μάνα μου;». Το τέλος της σεξουαλικής πράξης σηματοδοτείται από το πέταγμα του κεφαλιού του λαχανιασμένου Παρτσαλάκη μέσα από τα σεντόνια και μετά της επίσης λαχανιασμένης παρτενέρ του που φοράει φούτερ, σκούφο και γυαλιά ηλίου τα οποία και προσπαθεί να κρύψει κάτω από τα σεντόνια.

2. Το τηλέφωνο

Ο τρόπος που γίνονται τα τηλεφωνήματα είναι επίσης αρκετά ιδιαίτερος. Η συνομιλία κατά βάση κρατάει ελάχιστα, ενώ διακρίνονται δύο περιπτώσεις παρουσίασής τους: αν ο πρωταγωνιστής μιλάει σε άλλον πρωταγωνιστή, τότε ο ένας θα είναι σπίτι του και ο άλλος σε κάποια καφετέρια ή μπροστά από μια πισίνα. Όταν μιλάει ο πρωταγωνιστής με την γκόμενά του τότε πάντα θα ανοίξει την πόρτα η γυναίκα του, εκείνος θα στραβοκοιτάξει με επιτηδευμένα ένοχο ύφος και στη συνέχεια θα αρχίσει να παριστάνει ότι μιλάει σε έναν πελάτη του:

– Ναι, κύριε Παπαδογιαννόπουλέ μου, θα είναι όλα έτοιμα μέσα στη βδομάδα. Ναι…όχι…ναι. Γεια σας… (με σιγανή φωνή) κλείνω, ήρθε η γυναίκα μου, θα σε πάρω μετά.

– Ποιος ήταν, Τάσο μου;

– Ο Παπαδογιαννόπουλος. Με έχει πρήξει.

Αν ο πρωταγωνιστής μιλάει με κομπάρσο, τότε ο κομπάρσος έχει βάλει το τηλέφωνό του σε ένα σκοτεινό δωμάτιο που αποτελείται από μια πολυθρόνα, ένα τραπεζάκι και ένα βάζο. Πίσω του σχηματίζονται περίεργες σκιές. Είναι από τις κάμερες του κεντρικού πλατό ή μήπως από τις κινήσεις του Γρηγόρη Βαλτινού που αφηγείται ένα ακόμη έγκλημα πάθους;

3. Η επίσκεψη στον γιατρό

Η επίσκεψη στον γιατρό είναι άλλο ένα κλασικά επαναλαμβανόμενο μοτίβο. Βασικό στοιχείο των σκηνών σε ιατρεία ή νοσοκομεία είναι ότι ο γιατρός πρέπει να είναι πάντοτε κακός ηθοποιός. Σε δεύτερο επίπεδο, ο γιατρός για να έχει γνώμη πρέπει να κοιτάει ΠΑΝΤΑ ακτινογραφίες θώρακος. Η φάση είναι περίπου τέτοια:

4. Πάμε για καφέ

Ο νόμος με τον καφέ στο ελληνικό σίριαλ είναι ότι θα τον πιεί μόνο όποιος προλάβει να φτάσει πρώτος. Έτσι, σε πρώτο πλάνο ο πρωταγωνιστής πίνει τον καφέ του περιμένοντας και τότε σκάει μύτη βιαστικός ο φίλος/φίλη του. Τότε έχουμε δύο περιπτώσεις: είτε θα υπάρχει κωλοσέρβις και δεν θα έρθει ποτέ σερβιτόρος να πάρει παραγγελία είτε θα εμφανιστεί μέσα σε δέκατα του δευτερολέπτου χωρίς να μιλήσει καν, ο δευτεραγωνιστής θα πάρει «άλλο ένα» από αυτό που παίρνει ο πρωταγωνιστής, αλλά μετά θα φύγει σε 3 λεπτά και η παραγγελία θα σβήσει στη λήθη του χρόνου σαν τα όνειρα ενός κουνουπιού που είχε την ατυχία να γεννηθεί στα τέλη Σεπτεμβρίου και άκουγε τους γονείς του να του λένε για τον Ιούλιο και τις εποχές των παχιών αγελάδων, τότε που κοιμόντουσαν (οι άνθρωποι) με ανοιχτά παράθυρα και υπήρχε φαγητό για όλους.

5. Η παρεξήγηση

Κλασικό μοτίβο, ζωντανό ανά τους αιώνες που υπάρχει στην ίδια μορφή από την εποχή της commedia dell’arte. Ο ένας από τους δύο πρωταγωνιστές λέει για κάποιο άσχετο θέμα κάνοντας συνεχείς αξιολογήσεις γι’αυτό που λέει χωρίς να λέει ρητά τι εννοεί. Ο συμπρωταγωνιστής που έχει εξωσυζυγική σχέση με τη γυναίκα του φίλου του το εκλαμβάνει αμέσως ως σχετικό με τις πιτσικουλιές του.

Γιώργος Βασιλάκος

6. Ο μοναχικός λύκος

Το πλάνο πάντα θα ξεκινάει με τον πρωταγωνιστή μας να κάθεται μόνος του σε ένα stand πίσω από μια ξύλινη μπάρα και να κοιτάζει σκυφτός με ψιλομεθυσμένο βλέμμα, ακόμα και αν έχει πιει ελάχιστα, το χαμηλό ποτήρι που συνήθως περιστρέφει με τα δάχτυλά του, για να ελέγξει πόσες γουλιές χρειάζονται ακόμη για το μισοτελειωμένο whiskey του. Στο μπαράκι παίζει jazz και κάπου εκεί συνήθως εμφανίζεται και ο barman (τελείως αδιάφορη κατά προτίμηση φάτσα), ο οποίος πλέον έχει γίνει φίλος του μετά από τόσες φορές που του έχει πει τον πόνο του. O barman είναι ο ψυχολόγος των ‘90s. Κατευθείαν θα ξεκινήσει να του διηγείται τι τον προβληματίζει (πάντα κάτι τον προβληματίζει) και στο τέλος της αφήγησης ο barman θα του δώσει μια τελείως προφανή συμβουλή, που όμως θα κάνει τον φίλο μας να ξεστομίσει μια φιλοσοφημένη ατάκα με το ύφος αυτού που ανακάλυψε μόλις το νόημα της ζωής. Τελικά, ακριβώς εκείνη τη στιγμή –οποία σατανική σύμπτωση! – είτε θα μπει στο bar το πρόσωπο που τον ενδιαφέρει και ο barman θα του χαμογελάσει πονηρά, πριν σηκωθεί να του/της μιλήσει, είτε το ίδιο πρόσωπο θα του τηλεφωνήσει και αυτός χωρίς να πει λέξη, με ένα σάλτο θα σηκωθεί απότομα και θα κοπανήσει το άδειο ποτήρι με δύναμη στη μπάρα για να αρχίσει να τρέχει προς την έξοδο, με την καμπαρντίνα του να ανεμίζει. (Προσοχή! : Η σκηνή αυτή μπορεί να διαδραματίζεται τόσο σε κωμωδία, όσο και σε «δράμα»).

7. Οι φιλενάδες με τα μπικουτί

Ίσως η πιο κλασική περίπτωση γυναικείας συνάθροισης περιλάμβανε μεσόκοπες, μεσοαστές νοικοκυρές να διασκεδάζουν μετατρέποντας το σπίτι κάποιας σε κομμωτήριο. Με διαφορετικού χρώματος μπουρνούζι η καθεμία, λευκές πετσέτες που τύλιγαν τα μαλλιά προς τα πάνω, ρόλεϊ για μπουκλίτσες, περιοδικά κοινωνικού προβληματισμού (Εlle, Madame Figaro, Vogue, Marie Claire κ.λπ.) χυμένα στο γυάλινο τραπεζάκι του σαλονιού, όπου άπλωναν τα πόδια με τα διαχωριστικά δακτύλων (κι όμως, έτσι λέγονται, δεν βρήκα καμιά πιο συγκεκριμένη ονομασία τους) για τα ήδη βαμμένα νύχια, παρέδιδαν διδάγματα αλληλεγγύης βάφοντας η μία και τα νύχια των χεριών της άλλης. Κουτσομπολιό και κους κους έδιναν κι έπαιρναν, με κεντρικό θέμα συζήτησης τα γκομενικο-συζυγικά υπό μια επιτηδευμένα επιφανειακή σκοπιά, καθώς «μια ζωή την έχουμε αγάπη μου, δε θα τα βάψουμε και μαύρα» και παρεμβολές από διαπεραστικά κακαρίσματα. Αναντίρρητα επιχειρήματα στη φαρέτρα τους οι παρευρισκόμενες έβρισκαν, με τη μέθοδο της επίκλησης στην αυθεντία, στις ρήσεις της Λίτσας (Γιαγκούση-Πατέρα) και της Ρούλας Κορομηλά.

8. Η ξαφνική επίσκεψη

«Πάντα θα έχει πέσει το σκοτάδι, ποτέ δε θα το περιμένεις». Αυτό είναι το μότο αυτής της ενότητας, αφού αν το καλοπαρατηρήσετε, κάθε φορά που θα χτυπάει το κουδούνι στο σπίτι ενός εκ των πρωταγωνιστών της εκάστοτε σειράς, κάποιος/κάποια θα έρχεται απρόσκλητος/-η. Θαρρείς και στο σύμπαν των ελληνικών σίριαλ έχει υπογραφεί μια μυστική συνθήκη που επιβάλλει να μη χρησιμοποιείται το τηλέφωνο αν πρόκειται να κανονιστεί επίσκεψη, η κάμερα θα εστιάσει στο σαστισμένο πρόσωπο του οικοδεσπότη με όλες τις συσπάσεις των νεύρων του προσώπου του/της να επιτείνουν δραματουργικά στην ένταση που νοιώθει απ΄την έκπληξη. Πιθανή κατάληξη της σκηνής μπορεί να είναι μόνο: 1) Σεξ. 2) Κουβέντα σε υψηλούς τόνους ή/και φωνές, τσακωμό, κλείσιμο της πόρτας δυνατά και έπειτα καθισμένος/-η στο πάτωμα (συνήθως με τα γόνατα προς τα πάνω), με την πλάτη να ακουμπά στην πόρτα, καλύπτει με τις παλάμες το πρόσωπο/κεφάλι, είτε σε διπλό πλάνο, κάνουν το ίδιο και οι δύο. 3) Φόνος. 4) Όλα μαζί, όχι απαραίτητα με αυτή τη σειρά.

9. Ο αστείος συνάδελφος

Πρόκειται για έναν εξαιρετικά λυπηρό και παρεξηγημένο χαρακτήρα. Όταν πήγαινε σχολείο, ήταν ο χοντρούλης που έτρωγε φάπες. Είναι συνήθως αυτός που έγινε φίλος με τον πρωταγωνιστή αναγκαστικά, επειδή δουλεύουν στο ίδιο γραφείο και λες και τον πήραν κατευθείαν απο το “Truman Show” όπου εργαζόταν ως κομπάρσος, είναι αναγκασμένος να ακούει μόνο τα προβλήματα που απασχολούν τους  άλλους και να προσπαθεί να τους κάνει να γελάσουν. Το βάθος του χαρακτήρα αυτού μπορεί βέβαια να ξεδιπλωθεί με την αφήγηση του προσωπικού δράματος της κόρης του, που απέκτησε αγόρι. Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, όταν τολμά να μιλήσει πιο σοβαρά, ο πρωταγωνιστής που τον παίρνει πάντα στην πλάκα και ξεχνιέται κάπως απ’ τα δικά του, που φυσικά είναι πολύ πιο σοβαρά προβλήματα, βάζει τα γέλια, σαν κωλόπαιδο του γυμνασίου.

10. Χριστέ μου, ο άντρας μου!

Κράτησα το καλύτερο για το τέλος. Η μητέρα των μαχών, εδώ που όλα ξεκινάνε και όλα καταλήγουν για τις ελληνικές κωμικές σειρές. Η συζυγική απιστία και –ω ναι!– είναι πάντα στο ίδιο μοτίβο. Η σύζυγος απατά τον σύζυγο στο σπίτι τους, συγκεκριμένα στην κρεβατοκάμαρα. Σε μια σκηνή όπου βλέπουμε σεντόνια να κουνιούνται (βλ. παραπάνω: To σεξ) και ακούμε ψεύτικα βογκητά ηδονής, ξαφνικά η γυναίκα ακούει κλειδιά να τοποθετούνται στην κλειδαρότρυπα, η οποία προφανώς είναι συνδεδεμένη με ειδικά διαμορφωμένα στερεοφωνικά ηχεία στην κρεβατοκάμαρα. Τότε η σύζυγος έντρομη αναφωνεί την επικών διαστάσεων φράση «Χριστέ μου, ο άντρας μου!» και ακολουθεί ο διάλογος:

– Τί κάνουμε τώρα;

– Γρήγορα, κρύψου στην ντουλάπα!

Η εικόνα του εραστή που σχηματίζεται, κατά προτίμηση, αν συγκεντρώσουμε όλες τις πανομοιότυπες σκηνές, είναι η εξής: Αναμαλλιασμένος, ακόμα κι αν είναι φαλακρός, φορά μαύρες ψηλές κάλτσες, λευκό σώβρακο, μέσα απ’ το οποίο είναι περασμένη μόνο η μια άκρη του μισοκουμπωμένου ανοιχτού πουκαμίσου του, το οποίο έχει χοντρές κάθετες ρίγες, φορά λασκαρισμένη γραβάτα και κρατά στο ένα χέρι το παντελόνι του και στο άλλο τα παπούτσια του, πριν η σύντροφός του ανοίξει την ντουλάπα να μπει. Αντίστοιχα, η γυναίκα, με ένα νυχτικό, βάζει γρήγορα μια πρόχειρη ρόμπα και δένοντας τη ζώνη πηγαίνει να υποδεχτεί τον άντρα της. Η συνέχεια περιλαμβάνει πολλά πιθανά σενάρια, με δημοφιλέστερα:  O απατημένος σύζυγος 1) να είναι υποψιασμένος και να βρίσκει τον εραστή, όπου και ακούγεται το «Δεν είναι αυτό που νομίζεις, να σου εξηγήσω» και 2) να μη μαθαίνει τίποτα και ένας εκ του παράνομου ζεύγους να επιμένει πως «Δεν μπορεί να συνεχιστεί άλλο αυτή η κατάσταση».

Υ.Γ. : Οποιαδήποτε ομοιότητα με πρόσωπα ή καταστάσεις θα πρέπει να θεωρηθεί εσκεμμένη.