7 ορισμοί για τον φασαίο, το μεγάλο μυστήριο της εποχής μας

Κατά πάσα πιθανότητα, αν ζείτε στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια θα έχετε προσέξει την κατακόρυφη αύξηση της χρήσης της λέξης «φάση» και όλων των παράγωγών της (φασούλα, φασάρα, φα-, κ.ο.κ). Η πιο μυστήρια λέξη που προέρχεται από τη φάση όμως είναι ο περίφημος «φασαίος». Για το τι ακριβώς σημαίνει επικρατεί μεγάλη σύγχιση, και ο καθένας δίνει στη λέξη και τον δικό του ορισμό –συνήθως για να χαρακτηρίσει κάποιον άλλον και σχεδόν ποτέ τον εαυτό του. Εμείς στο ΣΚΡΑ-punk δίνουμε μεγάλη σημασία σε αυτό το φλέγον ζήτημα, και πήραμε την από-φαση (αχα καλό ε;) να σας δώσουμε τις δικές σας εκδοχές για το τι σημαίνει φασαίος. Τα παραδείγματα για τους παρακάτω ορισμούς αποτελούν προϊόντα μυθοπλασίας και κάθε ταύτιση με πραγματικά πρόσωπα θα πρέπει να θεωρηθεί απολύτως τυχαία.

 

Χρήστος Τριανταφύλλου

Έναν πολύ καλό ορισμό για το τι σημαίνει «φασαίος» μας δίνει το slang.gr. Είναι πολύ βασικό να θυμόμαστε ότι όλη η ουσία του φασεϊσμού βρίσκεται στην ηγεμονική θέση του μέσα στην ευρύτερη εναλλακτική κουλτούρα. Το κυριότερο στο οποίο θέλω να σταθώ όμως είναι αυτό που στον ορισμό του slang.gr περιγράφεται ως άτιτιουντ. Προσωπικά θα προτιμήσω να το ονομάσω αλλιώς: η βασική μου θέση είναι ότι ο φασαίος δεν είναι απλώς ένα σύνολο χαρακτηριστικών, αλλά μια επιτέλεση. Ο φασαίος, δηλαδη, είναι περισσότερο αυτά που κάνει παρά αυτά που είναι –και αυτό δεν εμπεριέχει κανένα αξιολογικό φορτίο, παρά μόνο την αναγνώριση ενός κοινωνικού ρόλου. Το ποια είναι η φάση, ή τι συνιστά φάση κάθε φορά δεν είναι το σημαντικό∙ αυτό που μετράει είναι πως ο φασαίος κυνηγάει ενεργά τη φάση. Το αν η φάση είναι ποτάκι, παρτάκι, λαϊβάκι ή ελεύθερο καμπινγκ-άκι στην Ανάφη εξαρτάται από τις προτιμήσεις του καθενός και από τη στιγμή. Στο φάσμα του φασεϊσμού, όμως, όλα αυτά και άλλα πολλά συνιστούν φάση επειδή κάποιος την κυνηγάει. Υπάρχει χαλαρή φάση, εξτρίμ φάση, υπάρχει φασούλα, φασάρα, υπάρχει απλά το «τι φάση» Παρασκευή γύρω στις 10 το βράδυ στο τσατ. Όλα αυτά όμως προϋποθέτουν μια ισχυρή μύτη, μια πραγματική αφοσίωση στο κυνήγι και γνώσεις για το πού και πώς παίζεται το παιχνίδι. Ο φασαίος, αντίθετα με όσα συχνά του προσάπτουν, δεν σκάει όπου να ‘ναι: μελετάει, καραδοκεί και εκτελεί με ακρίβεια το έργο του να λατρέψει τη μεγάλη θεά-φάση. Αυτό τον διαχωρίζει από όσους απλώς βγαίνουν ή πηγαίνουν κάπου να βρουν φίλους. Ο φασαίος δεν ταυτίζεται με τον εναλλακτικό νέο άνθρωπο. Έχει κάνει πολλά χιλιόμετρα και του οφείλουμε μια μεγαλύτερη, αν μη τι αλλο, αναγνώριση: είναι ένας μύστης των μαζικών καιρών μας.

 

Nίκος Σταματίνης

Δυστυχώς και πολύ κακώς ο όρος φασαίος έχει μέσα στον ίδιο τον πυρήνα του μια αξιολογική υφή. Χρειάζεται επομένως και μια ιδιαίτερη προσοχή γιατί οι όροι που εμπεριέχουν τέτοιου τύπου αξιολογήσεις δεν αργούν να γίνουν καταχρηστικοί (βλ. χίπστερ ή alternative που δεν σημαίνουν πια τίποτα).

Αν ο mainstream θαμώνας του Ρέμου κανονικοποιώντας δεν έχει καμία συνείδηση ότι υπάρχει οποιαδήποτε διαφορετική κουλτούρα από αυτήν του ίδιου (ή αν υπάρχει την λέει απλώς «περίεργη»), ο φασαίος έχει πλήρη γνώση για τα τεκταινόμενα στη νεανική κουλτούρα της εποχής του και επίγνωση της θέσης του μέσα σε αυτά. Αυτό προκύπτει από μια ενδόμυχη ανάγκη του να ετεροπροσδιοριστεί ταυτόχρονα από το mainstream καγκουροκοινό από τη μία, αλλά και από το πολύ σκοτεινό underground από την άλλη.

Ο όρος φασαίος από την πρώτη εμφάνιση του (90s hip-hop, περιπτερόμπυρα, μπάφος, «ένα-πέντε-δέκα περνάνε τα λεπτά, τα μαρτύρια μου έρχονται απανωτά») στην επόμενη των μέσων της δεκαετίας που διανύουμε (Αμοργός, Θανάσης Παπακωνσταντίνου/Νightstalker, περιπτερόμπυρα, μπάφος, παρέες 20 ατόμων) άλλαξε πολύ. Σταθερός μένει μόνο ο ηγεμονικός ρόλος του εκάστοτε φασαίου στην εναλλακτική κουλτούρα και ο ηγεμονικός αυτός ρόλος δεν αφορά μόνο τη μαζικότητα και τα πλήθη όσο την ενεργή συμμετοχή σε μια συγκεκριμένη ακολουθία εκδηλώσεων. Οι φασαίοι δεν είναι απαραίτητα πολλοί, αλλά απαραίτητα κάνουν θόρυβο.

Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι απλά έχουμε μια κοινή ομάδα ανθρώπων που ακολουθούν την εκάστοτε φάση και μεταβάλλονται ανάλογα με αυτή. Η διαδικασία είναι δυναμική. Πολλές φορές απλώς ανάμεσα στις διάφορες αντικουλτούρες κάποιες έρχονται στο προσκήνιο για πάρα πολλούς λόγους ως οι πλέον μαζικές. Και τότε η αντικουλτούρα γίνεται φάση και ο ραπεράς/στονεράς/Μαλαμάς φασαίος.

 

 

Γιώργος Βασιλάκος

Τα ειδολογικά εκείνα χαρακτηριστικά που διακρίνουν το φασαίο από άλλες τυχόν παραπλήσιες ανθρωποτυπικές κατηγορίες, προσωπικά δεν μ’ ενδιαφέρουν εδώ τόσο κι άλλωστε επισημαίνονται νομίζω επαρκώς από τους υπόλοιπους συναδέλφους. Προτιμώ να εστιάσω στο γεγονός πως στην πραγματικότητα ναι μεν ο φασαίος είναι μια ιδιάζουσα περίπτωση νέου ατόμου που φέρει ή αναπαράγει μια σύγχρονη κουλτούρα της «κοινότητας» στην οποία ανήκει, όμως παράλληλα στη βάση του αποτελεί άλλη μια καινοφανή παραλλαγή αντίστοιχων «κοινοτήτων» του παρελθόντος. Οι προσφωνήσεις «αλάνι» ή «δικέ μου» ίσως μπορούν να αποδώσουν το στίγμα της «φάσης» των δύο προηγούμενων δεκαετιών, ενώ πρόχειρα μπορώ να σκεφτώ ότι ο χαρακτηρισμός «ψώνιο» που ακούγεται σε μεταγλώττιση του Τoy Story από τον μικρό Andy και αφορά μια κατάσταση και όχι ένα άτομο, αποτελεί την πιο εύστοχη προσομοίωση της «φάσης» των early 90’s. Η ίδια η λέξη «φάση» υποδηλώνει μια στάση σε μια πορεία, ένα κομμάτι σε ένα όλον, επομένως και εκείνος που την ακολουθεί δεν διέπεται από μόνιμα και σταθερά γνωρίσματα, αλλά από μια δυναμική διάθεση προσαρμογής στα πράγματα. Η κατάληξη «-αίος» δε, συνδηλώνει τον περιφερειακό χώρο μιας ενότητας ή ομάδας ανθρώπων κι όχι τον συστατικό πυρήνα της. Ο φασαίος είναι ξεκάθαρα παρακολούθημα της φάσης, γι’ αυτό εξάλλου ενδεικτικότερο σημάδι της παρουσίας του αποτελεί η ερώτηση «τι φάση», καθώς δεν γνωρίζει ήδη ποια είναι η εκάστοτε. Η μορφή λοιπόν παραμένει και το περιεχόμενο αλλάζει, μια μορφή που προϋπόθεση συγκρότησής της είναι αυτή η παραπληρωματική συμπεριφορά, η οποία δεν δημιουργεί κάτι νέο. Ακόμη και η εμπειρική διαπίστωση της συμπάθειάς του σε αριστερόστροφους ή αναρχίζοντες κύκλους, δεν υποδεικνύει απαραίτητα μια κατασταλαγμένη πολιτική επιλογή, παρά μόνο μια ροπή που κάλλιστα μπορεί να μετακινηθεί. Εν τέλει δεν ξέρω αν έχει νόημα πλέον να τοποθετείται στο ρεύμα μιας underground κουλτούρας, έστω και με πλειοψηφικούς όρους, ειδικά υποψιαζόμενος ότι αυτή τη στιγμή κάποιος κλαρινογαμπρός ρωτά το φίλο του ανυποψίαστος «τι φάση». Από την άλλη βέβαια, πολύ πιθανό κι ο άλλοτε πρωτο-φασαίος, ο οποίος αναγνωρίζεται στο σίγμα που ακούγεται σαν ζήτα, να είναι δυνάμει ο μετα-φασαίος για τον οποίο θα πρέπει να βρούμε μια νέα ονομασία.

 

 

Γιώργος Κόσσυφας

Αυτό που ακολουθεί δεν είναι ένας ορισμός:

Φασαίος είναι ο άνθρωπος ο οποίος διάβασε το Μια Κινητή Γιορτή του Χεμινγουέι και είπε “και γαμώ, αυτό θέλω να κάνω στη ζωή μου, οι άλλοι να αλληλεπιδρούν τριγύρω μου, να συμμετέχουν και να δημιουργούν και γω να πίνω, τάχα μου και δήθεν στοχαστικά και να καταγράφω νοητά τις ζωές τους, προβάλλοντάς τες πάνω μου”. Φασαίος, ένα παράσιτο της πολιτιστικής ατζέντας και του trending σε όλο το φάσμα των δρώμενων της πόλης. Τρίτη θα είναι στο Lohan (θα μπει τσάμπα γιατί κάποιος από τη παρέα του ξέρει κάποιον από το προσωπικό και δεν θα πιεί τίποτα), Τετάρτη στο πάρτι οικονομικής ενίσχυσης του τάδε σχήματος στο Πολυτεχνείο (έχει μπύρα κουτάκι 1 ευρώ, αλλά στο περίπτερο απέναντι πουλάει τη μισόλιτρη 1.20, βλάκας είναι να πάρει από μέσα;), Πέμπτη για καφέ όπου πάει ο κόσμος αυτή τη περίοδο, στον οποίον ο ίδιος νιώθει πως ανήκει, Παρασκευή το πρόγραμμα έχει θέατρο, γιατί κέρδισε κάτι προσκλήσεις και για Σάββατο έχει τσεκάρει 2-3 event στο FB και σε κάποιο από αυτά θα «περάσει να δει τι παίζει» -πάντα με περιπτερόμπυρα ή καφέ πακέτο στο χέρι. Βλέμμα απλανές, άνιωθο. Στην ερώτηση «τι κάνεις τώρα», η απάντηση είναι «αράζω» ή «τίποτα». Νιώθει ψαγμένος, -εκ πρώτης, φευγαλέας απόψεως- φαίνεται πως είναι, και ίσως να ψάχνεται όντως, αλλά με έναν τρόπο εσφαλμένο. Θα κάνει χαλαρό name-dropping στη παρεά -και κυρίως σε ανθρώπους που γνωρίζει πρώτη φορά- συγγραφείς και μουσικούς, αλλά το μόνο που θα ξέρει είναι οι τίτλοι κάποιων έργων του, άντε και κανά βιογραφικό τρίβια. Μόνη του επιδίωξη φαίνεται να είναι το τσεκάρισμα random πραγμάτων σε ένα φανταστικό (;) bucket list. Κάνει πράγματα για να μπορεί να πει ότι τα έκανε. Δεν εστιάζει, δεν τάσσεται με ή κατά σε κάτι. Το ντύσιμο είναι το ελάχιστο πράγμα που τον απασχολεί –μόνη προϋπόθεση να μην διαφέρει εμφανισιακά από την ομάδα στην οποία θέλει να ανήκει.

 

Στεφανία Κουτσουπιά

Φασαίος, ο,η: Μεσουρανεί στη μεθοριακότητα εναλλακτικού και pop. Έχει πάει οπωσδήποτε διακοπές στην Ικαρία ή σε κάποιο νησί του Αιγαίου που σηκώνει αντίσκηνο (ιδανικά πρώην τόπος εξορίας, επειδή). Καπνίζει οτιδήποτε απαιτεί χειροτεχνία, αγαπά τη φύση και τα ζώα, αν και είναι τέκνο (μέσο/μεγαλο-)αστικής καταγωγής και η κουλτούρα της φάσης του προέρχεται οπωσδήποτε από επιλογή και όχι από ανάγκη. Αυτός ο αστικός ανθρωπότυπος έχει τουλάχιστον ένα ρούχο στο σπίτι του αγορασμένο από την Αδριανού, μετακινείται μόνο σε δύο τροχούς ή με τα πόδια και νιώθει λόκαλ σε τουλάχιστον τρεις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, στις οποίες έμεινε φυσικά σε hostel ή με couch-surfing. O φασαίος νομίζει ότι είναι  flâneur, αλλά η σχέση του με την ποίηση εξαντλείται στο ότι ξέρει απ’ έξω την Ιθάκη του Καβάφη – διότι, είπαμε, ταξιδευτής.

Η φάση του είναι μια ατέλειωτη λούπα καλά επινοημένης ανεμελιάς, μια διηνεκής καλοκαιρινή ραστώνη, που αφήνει τον φασαίο με κύρια δραστηριότητα το αμφίβολο coolness της αργίας του και της εκ του ασφαλούς αλητείας.

Εντοπιότητα: Οι παρέες φασαίων ξεκίνησαν να συναγελάζονται σε Κεραμεικό και Μεταξουργείο ή πάντως σε περιοχές που κινούνται στη μεθόριο (!) παρακμής και αστικού εξευγενισμού και εξαπλώθηκαν ραγδαία στην επικράτεια.

 

 

Νάνσυ Ρασσιά

Οι φασαίοι. Ένας πολυακουσμένος χαρακτηρισμός μεταξύ παρεών, ακόμα και μεταξύ φασαίων. Πιθανότατα για να διαβάζεις αυτό το άρθρο το έχεις χρησιμοποιήσει και εσύ (ή προσγειώθηκες από κάποια άλλη διάσταση και αναρωτιέσαι τι σημαίνει αυτή λέξη). Πιθανότατα να σε έχουν αποκαλέσει φασαίο. Μεταξύ μας, ίσως έχεις νιώσει στιγμιαία πως και εσύ είσαι ένας απ’αυτούς. Αλλά τι τελικά προσδιορίζει έναν φασαίο; Παίρνοντας ως γνώμονα μόνο τις φορές που έχω ακούσει αυτόν τον χαρακτηρισμό στο περιβάλλον μου, θα σταθώ στον τρόπο χρησιμοποιείται αυτή η ταμπέλα εκεί έξω, γιατί εν τέλει, τέτοιες εννοιες παίρνουν το νόημα τους από την χρήση που τους γίνεται, ανεξάρτητα από την  σημασία που είχαν οταν γεννήθηκαν.

Οι πρώτοι φασαίοι που έμαθα ήταν οι εναλλακτικοί, τζιβάτοι (εδώ η λέξη τζιβάτοι χρησιμοποιείται για να υποδείξει μία κοινωνική ομάδα, και όχι την κόμμωση κάθε αυτώ), αριστερίζοντες  ή γενικότερα τυπάκια με μία  ελευθεριακή στάση ζωής, μάλλον για τον λόγο ότι  τα άτομα αυτά προσπαθούν να πιέσουν λίγο τον εαυτό τους να είναι λίγο πιο άνετοι, ελεύθεροι και non-conformists, χωρίς όμως να τους βγαίνει στην πραγματικότητα. Στην συνέχεια, στοουνεράδες φασαίοι ξεπήδησαν από συζητήσεις στοουνεράδων (μη φασαίων;), μέσα από μία έκφραση της ξενέρας τους, γιατί άτομα που δεν είναι true στην φάση, συγκαταλέγονται μαζί  με τους ίδιους. Λίγο μετά , το εύρος εννοιολογικού φάσματος αυξήθηκε εκθετικα,  κάνοντας τον όρο πρωταγωνιστή σε κάθε κουβέντα εναλλακτικής παρέας που σέβεται τον εαυτό της, και κάπου εκεί είναι που η έννοια του όρου έγινε λίγο πιο fuzzy. Το αστείο είναι ότι και μόνο ό όρος φασαίος στην κουβέντα σου, σε κάνει φασαίο, γιατί είσαι πολύ μπροστά όταν κάνεις references σε νεοφερμένους κοινωνιολογικούς όρους (το λεγόμενο φα-ception).

Το τι μορφή θα πάρει ο εν λόγω χαρακτηρισμός, και κατά πόσο θα μοιάζει στην αρχική του έννοια, άγνωστο, αλλά ας μην αγχωνόμαστε, ο επόμενος  καραδοκεί ήδη στην γωνία, για να γίνει η αγαπημένη μας λέξη και ατάκα σε διαφήμιση για να κάνει lure τους νεολαίους.

Δημοσθένης Γαβαλάς

Τι φάση δικέ μο;

Ο ορισμός του slang.gr που παρατίθεται παραπάνω είναι αρκετά ψύχραιμος, κάτι που εγώ δεν μπορώ να είμαι όταν μιλάω για φασαίους.

Έχω την εντύπωση ότι πρωτοεμφανίστηκαν μαζί με τη λέξη φάση (άλλη κατάρα και αυτή) κατά τα τέλη των 90s μαζί με τη χιπ-χοπ, άλλωστε «η φάση μας γαμάει, η φάση μας είναι για λίγους». Και κάπου εδώ ξεκινάνε τα πρώτα μεθοδολογικά προβλήματα, καθώς η φάση άλλαξε μαζί και οι φασαίοι. Οι αρχές των 00s φέρνουν το τέλος της Ελληνικής χιπ-χοπ αλλά δυστυχώς όχι το τέλος των φασαίων και της φάσης, κατσαρίδες «γαρ». Αυτοί ως κοινοί οπορτουνιστές έπλευσαν προς άλλα πελάγη ακούγοντας Θανάση (η χρήση του μικρού ονόματος ενδεικτικό για την οικειότητα που νιώθουν με το οτιδήποτε), Μάλαμα, και να συχνάζουν (ασφυκτικά πολλοί) στην Ικαρία. Κάπως έτσι φτάνουμε στα 10s. – Μα καλά γίνεται να είναι οι ίδιοι άνθρωποι από τα 90s στα 10s; Παρά τις ενστάσεις μου ότι πρόκειται για τους ίδιους ανθρώπους που δε μεγαλώνουν, απλά αλλάζουν κεφάλια, φαντάζομαι πως όχι. Τα 10s, φέρνουν μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα περίπτωση. Τη χιπστεροποίηση των πάντων: από το βίαιο gentrification ολόκληρων περιοχών σε αυτά τα απαίσια γυαλιά, και από τα μαλλιά δεκαετίας 1920 στη διχοτόμηση του όρου φασαίος. Από τη μια ο πάλαι ποτέ καταγγέλων την mainstream κουλτούρα είχε πλέον έρθει στο προσκήνιο του mainstream ως χαζοφιλελέ καινοτόμος χιπστεράς ενώ από την άλλη είχε αρχίσει να συσπειρώνεται αντίστοιχα μαζικό εναλλακτικό κοινό στη stoner, στο ισχύον μέχρι και σήμερα εαακίτικο lifestyle, με τα όρια μεταξύ των δύο προαναφερθέντων να είναι αρκετά δυσδιάκριτα (άλλωστε έχουν και τα ίδια μουστάκια), με περιοχές όπως το Μεταξουργείο να φιλοξενούν αμφότερα τα ρεύματα.

Ποιος όμως είναι τελικά ο φασαίος της διπλανής πόρτας; Αρχικά είναι ο τύπος, φίλος φίλου που ‘ξερε ένα τύπο, που ‘ξερε έναν τύπο, ο οποίος έρχεται ακάλεστος στο κλειστό πάρτι σου για τη φάση (να σου πιεί τα ποτά δηλαδή). Ταυτόχρονα είναι ο τύπος που έρχεται σε πάρτι του Σκρα με περιπτερόμπιρες (το νου σας, σας ξέρουμε). Αντίστοιχα είναι αυτός ο τύπος που ενώ έχει την πλάκα του σε μια τυχαία συνύπαρξη της μιας φοράς στα Εξάρχεια όπου αράζει –άρα ζει– καταλήγει να είναι τόσο διάχυτα σάπιος  που απλά δεν υπάρχει δεύτερη. Βασικά πρόκειται για έναν οπορτουνιστή του κοινού ποινικού δικαίου. Πώς αλλιώς μπορεί κάποιος να θεωρεί τον εαυτό του τόσο ξεχωριστό και ιδιαίτερο αλλά ταυτόχρονα να είναι τόσο κοινότοπος, βαρετός και προβλέψιμος; Φασαίοι, τελειώσατε.