Μια τουρκική σαπουνόπερα ως Comédie Humaine

Εκκινώντας, η σειρά είναι μάλλον η καλύτερη τούρκικη σαπουνόπερα που έχω δει από πλευράς σκηνοθεσίας και ερμηνείας. Σκηνικά και κουστούμια είναι προσεγμένα μέχρι κεραίας, επιδεικνύοντας μια γειτονιά της Πόλης περίπου μικροαστική την περίοδο αυτή, και με πλήρη απουσία τουριστικών ατραξιόν, όπως γίνεται στις περισσότερες άλλες σειρές. Είναι πολύ σημαντικότερη η παρουσίαση της ζωής των μελών της οικογένειας μέσα στο πολιτικό, κοινωνικό και πολιτισμικό τους περιβάλλον. Στην αρχή της σειράς η μεγάλη κόρη της οικογένειας, η Μπερίν, είναι φοιτήτρια νομικής στο πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης, όπου γνωρίζεται με τον Χακάν, γόνο μεγαλοαστικής οικογένειας και κληρονόμο τεράστιας περιουσίας, και τον Αχμέτ, φτωχό αλλά πολιτικοποιημένο φοιτητή (και όταν λέμε πολιτικοποιημένο εννοούμε κομμουνιστή που μοιράζει προκυρήξεις και συμμετέχει σε πορείες εναντίον του καθεστώτος, όχι μαλακίες). Όταν λόγω της πολιτικής του δράσης, η μητέρα του Αχμέτ δολοφονείται (με μια μικρή επιφύλαξη, αυτό το σημείο δεν το ξέρω πολύ καλά, αλλά και πάλι έχει προηγηθεί ενδελεχής μελέτη) και ο ίδιος ανακαλύπτει και σκοτώνει το δολοφόνο, η Μπερίν τον κρύβει, αν και τελικά τον συλλαμβάνουν και τον πηγαίνουν φυλακή. Από την οποία αποδρά, με τη βοήθεια του Χακάν, που θέτει ως όρο εν αγνοία του Αχμέτ να παντρευτεί τη Μπερίν, με την οποία είναι κι οι δύο ερωτευμένοι – είπαμε, σαπουνόπερα.

Παράλληλα, η Τζεμιλέ, η οποία αυτή την περίοδο έχει ήδη ανακαλύψει εξωσυζυγική σχέση του Αλί με την Καρολίν, μια ολλανδή που γνώρισε σε ταξίδι, παίρνει διαζύγιο και όταν οι πιέσεις του απέναντί της δεν επιτυγχάνουν ώστε να υποχωρήσει της ζητάει να συναντηθούν για να λύσουν τα θέματα τους σαν άνθρωποι. Κι εκεί τη βιάζει. Και η πράξη αυτή δεν παρουσιάζεται σαν αναπόφευκτη και λογική κατάληξη της αντρίλας στη σειρά. Αντίθετα, η Τζεμιλέ μένει έγκυος, όταν μαθαίνεται το περιστατικό, ολόκληρη η οικογένεια διακόπτει σχέσεις με τον Αλί- μαζί με αυτούς και η μητέρα του- που στηρίζει τη Τζεμιλέ, κι εκείνη με τη σειρά της προχωρά σε έκτρωση, που παρουσιάζεται στη σειρά ως φυσιολογική στα πλαίσια αυτοδιάθεσης του σώματος της γυναίκας. Και στο καπάκι καταθέτει και μήνυση εναντίον του. Και όταν ο εισαγγελέας την απορρίπτει γιατί δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία, καθίσταται ξεκάθαρο, ότι το δικαστικό και νομικό σύστημα απλά υποστηρίζει τους άντρες και FTW. Το θυμάμαι σαν μεγάλη έκπληξη, γιατί περίπου σε αυτό το σημείο είχα αρχίσει να την παρακολουθώ.

Ο Σουλεϊμάν, στο κέντρο, ροκάρει με τον Μετέ, στα δεξιά.

Τελικά, ο Αλί θα μπει φυλακή όταν θα δολοφονήσει τον δεύτερο άντρα της Τζεμιλέ την ημέρα του γάμου της, και σιγά σιγά μπαίνουμε στη δεύτερη σαιζόν. Όπου η Τζεμιλέ λόγω κληρονομιάς, έχει πάρει την προεδρία στον επιχειρηματικό όμιλο του δεύτερου άντρα της και έχοντας υπάρξει κλώστρια, υποστηρίζει τα συμφέροντα και τα ημερομίσθια των εργατών, κόντρα στο Διοικητικό Συμβούλιο. Όταν τελικά ο κύριος αντίπαλός της στο Δ.Σ., Κενάν, καταφέρνει να απολυθεί ένας μεγάλος αριθμός εργατών, εκείνοι προχωρούν σε απεργία, με την υποστήριξη της Τζεμιλέ και της Μπερίν, που πλέον έχει αρχίσει να δουλεύει ως δικηγόρος στο συνδικάτο, και του Αχμέτ, που λόγω γενικής αμνηστείας κατάφερε να επιστρέψει. Τα πράγματα φτάνουν σε κορύφωση με την αποστολή απεργοσπαστών από τον Κενάν και τη σύγκρουσή τους με τους απεργούς, όπου σε διάλογο ακούγεται η απίστευτη φράση για σαπουνόπερα, από τους απεργούς, «Αδέρφια, εμείς δεν ξεχνάμε το δίκιο του εργάτη για τα αφεντικά». Παραβλέπω τα υπόλοιπα της δεύτερης σαιζόν, που περιλαμβάνουν τον Σουλεϊμάν, ροκά μπάτλερ του Σονέρ, περίπου άντρα της Αϊλίν, που μόνο ο Άλφρεντ ανταγωνίζεται κατά τη γνώμη μου. Ακόμα περιλαμβάνουν τηνπολιτική κηδεία συντρόφων του Αχμέτ από το ένοπλο κομμουνιστικό κίνημα της Τουρκίας, με κόκκινα γαρύφαλλα και υψωμένες γροθιές. Και άλλα πολλά, αλλά λόγω έλλειψης χώρου παραβλέπονται.

Ο πατέρας του Αϊντίν τη βλέπει Assassin και με αυτό το attitude ακριβώς πυροβολεί ένα καφενείο γεμάτο ένοπλους φασίστες.

Και κάπως έτσι πάμε πλέον στην τρίτη σαιζόν που διαλύεται το σύμπαν. Ο Αλί έχει αυτοκτονήσει μετά το φόνο του Κενάν, εφόσον βγήκε άλλος άνθρωπος από τη φυλακή και αποφάσισε να διορθώσει όσα είχε πράξει νωρίτερα (και ναι, ο Κενάν έπρεπε να φάει χώμα. Βρείτε και δείτε τη σειρά και θα με θυμηθείτε). Έχουν περάσει αρκετά χρόνια, ο Οσμάν, ο μικρός γιος της οικογένειας πάει πλέον λύκειο, και από τις κακές παρέες μπλέκει με τους κομμουνιστές. Βλέπετε ένα μοτίβο μέχρι τώρα; Συμμετέχει σε μοίρασμα προκυρήξεων και γραφή συνθημάτων σε τοίχους, μέχρι τη στιγμή που οι φασίστες -πρόγονοι ιδεολογικοί των Γκρίζων Λύκων- σκοτώνουν τον στενό του φίλο Αϊντίν. Και ναι, η κηδεία του έχει κόκκινα γαρύφαλλα. Από εκεί και πέρα έρχονται τα πάνω κάτω. Ο πατέρας του Αϊντίν από απολιτίκ τύπος, αποφασίζει να πάρει το νόμο στα χέρια του. Κρύβει ένα φορτίο όπλων για τους κομμουνιστές, αλλά το χρησιμοποιεί για να γαζώσει το καφενείο που συχνάζουν οι φασίστες, κάμποσοι απ’ τους οποίους φεύγουν αιμόφυρτοι και σε φορεία.

Οι φασίστες απαντούν, και μετά από πολλές ίντριγκες τον στριμώχνουν μαζί με τον Οσμάν σε μια αποθήκη. Φαίνεται ότι θα πεθάνουν, αλλά ουχί. Προς διάσωσή τους έρχεται ο Αρίφ, καινούριο ερωτικό ενδιαφέρον της Τζεμιλέ, όπως θα φανεί στην πορεία, πρώην κρατούμενος κομμουνιστής για φόνο φασίστα, που παραδόθηκε επειδή βασάνισαν μέχρι θανάτου την έγκυο γυναίκα του, μήπως και τη σώσει (surprise, δεν τα κατάφερε). Εκτός από αυτά, περνάει αρκετά επεισόδια πίνοντας ρακή και παίζοντας σάζι, καθώς όλων των άλλων είναι και πρώην ποιητής. Σε κάθε περίπτωση, ας συνεχίσουμε με την εξέλιξη της πλοκής. Ο Αρίφ ακροβολίζεται κρυμμένος πίσω από τους φασίστες και τους βγάζει εκτός μάχης με το μονόσφαιρο πιστόλι που έφτιαξε μόνος του στη φυλακή, το οποίο μοιάζει με κάβουρα ειρήσθω εν παρόδω.

Κάτι που έχει ξανακάνει, αθέατος στο σκοτάδι σε στυλ Batman, σώζοντας τον Μετέ. Όταν τελικά ο Οσμάν θα κατηγορηθεί για το φόνο ενός φασίστα, ο Αρίφ θα τον κρύψει επιτυχημένα από την αστυνομία και με τον Σονέρ θα τον φυγαδεύσουν στην Ελλάδα, που νομίζω ότι πλέον έχει περάσει στη Μεταπολίτευση, αν και με περιθώριο λάθους γιατί η σειρά δεν δίνει συγκεκριμένες ημερομηνίες.

Παραβλέπω πολλά, όπως τις απαρχές του τουρκικού rock, στο οποίο ο Μετέ παίζει καταλυτικό ρόλο, ροκάροντας και με τον Σουλεϊμάν, καθώς και όλη τη σαπουνόπερα που είναι φοβερή γιατί παρουσιάζει ανθρώπινους χαρακτήρες με τα πάθη τους και τα λάθη τους. Θα σταθώ με μια επίκληση στην αυθεντεία (moi), στην έλλειψη σεξισμού, καθώς οι γυναίκες παρουσιάζονται ισότιμες με τους άνδρες, ενώ δίνεται τηλεοπτικός χρόνος στις φυσικές και ψυχολογκές επιπτώσεις που έχει πάνω τους η ζωή σε μια ακραία πατριαρχική κοινωνία.

Κλείνοντας, θα ρωτήσω γιατί στην Ελλάδα δεν μπορούμε να έχουμε μια τέτοια σειρά, που ήταν άλλωστε και πολύ δημοφιλής. Από την άλλη η απάντηση είναι πασιφανής. Η τηλεοπτική αγορά στην Ελλάδα καθορίζεται από μια χούφτα κανάλια (βασικά, ούτε καν, απλά λέγε με Mega), που πρόσκεινται σε πολύ συγκεκριμένες πολιτικές και ιδεολογικές θέσεις. Ακόμα, αντίθετα με την Τουρκία, η παραγωγή σειρών δεν έχει αναπτυχθεί σε μια αυτόνομη βιομηχανία που φέρνει ζεστό χρήμα, ώστε να καμφθούν οι όποιες αντιδράσεις σχετικά με την αναπαραγωγή του κυρίαρχου ιδεολογικού μοντέλου, ειδικά εφόσον ακόμα και στην Τουρκία μια τέτοια παραγωγή είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας. Τέλος, απαραίτητο είναι να επισημανθεί ότι μεγάλο μέρος του καλλιτεχνικού κόσμου της Τουρκίας, και δη των τηλεοπτικά απασχολούμενων, πρόσκειται ιδεολογικά στην αριστερά, όπως αποδείχθηκε με τη σύσσωμη συμμετοχή του καστ του Σουλεϊμάν και άλλων σειρών στις πορείες για την πλατεία Ταξίμ πέρυσι. Αντίθετα, εδώ έχει κυριαρχήσει μια απολιτίκ λογική και μια ομηρία στο πολιτισμικό μοντέλο που εκπροσωπεί ο Κωστόπουλος και τα ορφανά του Da Capo. Ελπίζω αυτό να αλλάξει, μήπως και δούμε καμιά καλή ελληνική σειρά και μετά το κλείσιμο της ΕΡΤ, της οποίας ο Καρυωτάκης και κυρίως ο αστυνόμος Χαρίτος τα έσπασε.

ΥΓ. Bonus Content, το πιο άκυρο και σεξιστικό review για την Προδοσία που βρήκα στον internet (κυρίως επειδή έπεσα πάνω του, δεν το έψαξα). Γελάστε υπεύθυνα.