Το παρόν είναι γραμμένο με αφορμή το άρθρο του Π. Κοροβέση «Podemos ΣΥΡΙΖΑ;» στην Εφημερίδα των Συντακτών.
Μετά από τα νεοφιλελεύθερα πειράματα και τις πιο αντιλαϊκές πολιτικές που έχουν εφαρμοστεί ποτέ στη χώρα, βρισκόμαστε στο σημείο όπου βουλευτές που έχουν υπηρετήσει αυτές τις πολιτικές και τις υπηρετούν ακόμη μπορούν να κυκλοφορούν ανενόχλητοι σε γειτονικά μπαρ σαν να μη συμβαίνει τίποτα ή να κάνουν βόλτα στην αγορά και να σφίγγουν τα χέρια με τους πολίτες. Να χαμογελούν. Να κάνουν αστειάκια. Όλα αυτά γίνονται στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα της εξαθλίωσης, της ανεργίας, της αντι-ανάπτυξης. Την ίδια στιγμή ένας αναρχικός απεργός πείνας, ένας ληστής τραπεζών (αν το προτιμάτε), κατεβάζει 10.000 ανθρώπους στον δρόμο για συμπαράσταση. Ανθρώπους που δεν ανήκουν σε κάποιο κίνημα, ανθρώπους από διαφορετικές ιδεολογίες, ακόμα και απολιτίκ (σ.σ. με την έννοια του πολιτικού αναλφαβητισμού).
Σε αυτά τα πλαίσια θα κυβερνήσει ο ΣΥΡΙΖΑ, αν τον αφήσουν. Αυτός είναι ο λαός. Μπερδεμένος, φοβισμένος, υποταγμένος αλλά κάπου εκεί υπάρχει και μια σπίθα. Με αυτό τον κόσμο θα δουλέψει ο ΣΥΡΙΖΑ. Όμως υπάρχει ένα κομμάτι της αριστεράς (υπάρχει και εντός του ΣΥΡΙΖΑ) που κάνει ό,τι μπορεί για να μειώσει την επικοινωνία με τον κόσμο. Ο πιο επιθετικός αντι-ΣΥΡΙΖΑ λόγος, προέρχεται από την ίδια την αριστερά. Και με την δικαιολογία της καλοπροαίρετης κριτικής, αναδύονται τα πιο φοβικά ένστικτα μιας αριστεράς που δεν θέλει να δοκιμαστεί στην εξουσία.
Ο νοικοκύρης έχει στοχοποιηθεί, η επαναστατική σκέψη δεν τον γουστάρει -μέχρι ενός σημείου καταλαβαίνω το γιατί- όμως και με ποιον θέλει να επικοινωνήσει η αριστερά; Με τον ΠΑΣΟΚο όχι. Με τους απολιτίκ; Όχι. Έχουν τον Σταύρο Θεοδωράκη αυτοί. Με τους gay; Τους κέρδισε ο νεοφιλελευθερισμός. Η αριστερά που είναι ακόμη χαμένη στα βιβλία της και στα σύμβολά της και στις σημαίες της (και δεν τα διαβάζει πραγματικά σε διαβεβαιώνω) δεν θέλει να συνομιλήσει με κανέναν, θέλει να δημιουργήσει εκ νέου μια διαλεκτική με τον εαυτό της. Την ώρα που η χώρα ισοπεδώνεται από τον νεοφιλελευθερισμό, αυτό ισοδυναμεί με πολιτική αυτοκτονία. Αφήνει την αριστερά της «ευθύνης», την post-politics κεντροαριστερά του γλυκού νερού, την δεξιά των «πατριωτών» και της εθνικής ενότητας να παίξουν μπάλα όπως επιθυμούν.
Η άνοδος του Podemos στην Ισπανία έχει ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση στον Νότο για συσπείρωση και αναπόφευκτα γίνονται συγκρίσεις με τον ΣΥΡΙΖΑ και από το εξωτερικό και από το εσωτερικό. Παρουσιάζεται λοιπόν το Podemos ως ένα κινηματικό κόμμα με momentum από τα κάτω και μια πολύ διαφορετική αντίληψη από τον ΣΥΡΙΖΑ. Με οριζόντια οργάνωση και πρωτοβουλίες από τον κόσμο, για τον κόσμο. Ο ΣΥΡΙΖΑ σε αυτό το σχήμα είναι ένα κόμμα που έχει ξεκινήσει την μετατροπή του σε κόμμα εξουσίας (και αυτό είναι απαραίτητα κακό) με όλα όσα «ενοχλητικά» συνοδεύουν αυτήν την μετατροπή. Οι συναντήσεις με θεσμικούς παράγοντες, με την Εκκλησία, με επιχειρηματίες ενοχλούν. Και μόνο μια συνάντηση με τέτοια πρόσωπα αρκεί για να πυροδοτήσουν συζητήσεις πανικού που διαρκούν μέρες στα κοινωνικά δίκτυα. Ο ΣΥΡΙΖΑ λοιπόν πρέπει να διδαχτεί από το Podemos και να δημιουργήσει κίνημα.
Κατά την γνώμη μου δεν μπορεί να υπάρξει σήμερα αμιγής επαναστατική κυβέρνηση και ιδεολογικά θεωρώ πως ο κοινοβουλευτισμός είναι μονάχα ένα από τα όπλα μιας επαναστατικής κυβέρνησης. Οι επαναστάσεις χρειάζονται αίμα. Η ίδια η ιστορία δε, μας δείχνει μέχρι πού μπορεί να φτάσει μια επαναστατική κυβέρνηση. Εκεί όπου θα οδηγηθεί αργά ή γρήγορα και μια αστική. Σε εμπόδια. Σε πολύ πραγματικά εμπόδια. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έρχεται για να ανατρέψει τον καπιταλισμό. Για να κάνει επανάσταση. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι ένα επαναστατικό κόμμα, μπορεί όμως να είναι σήμερα, ριζοσπαστικό. Γιατί αν οι ρίζες μας στην Ε.Ε. αυτή τη στιγμή είναι οι πολιτικές του νεοφιλελευθερισμού, τότε αυτές οι ρίζες πρέπει να ξεριζωθούν και μόνο με τον ΣΥΡΙΖΑ υπάρχει αυτή η πιθανότητα. O Guardian φαίνεται να το πιστεύει. Σε πρόσφατο ρεπορτάζ, καταγράφει ακριβώς αυτό, ο τίτλος διαβάζει: «Η ριζοσπαστική αριστερά της Ελλάδας μπορεί να τερματίσει την λιτότητα στην Ε.Ε.» (του Owen Jones).
Το Podemos μπορεί να γεννήθηκε αυθόρμητα, από τα κινήματα και να διατηρεί ακόμα αυτόν τον χαρακτήρα, όμως παραμένει ένα αστικό κόμμα. Με ανάγκη για αρχηγό. Ούτε αμεσοδημοκρατία ισχυρίζεται ότι θα φέρει, ούτε επανάσταση θα κάνει. Αν μάλιστα μελετήσει κανείς το κείμενο του επικεφαλής Pablo Iglesias στο αμερικανικό περιοδικό Jacobin με τίτλο «H Αριστερά μπορεί να νικήσει» θα δει ότι ο Iglesias έχει μια ξεκάθαρα realpolitik και αμιγώς λενινιστική προσέγγιση (πλεονασμός). Ενώ ξεκαθαρίζει πως ιδεολογικά δεν απορρίπτει τις περισσότερες ιδέες και πρακτικές της επαναστατικής σκέψης, αναγνωρίζει πως σήμερα δεν μπορούν να γίνουν ως δια μαγείας. Και παρόλο που είναι κίνημα, μιλάει για τα προβλήματα των κινημάτων και την αριστερή ακαμψία. Προσπαθεί να φωτίσει τις διαδικασίες που θα θέσουν σε λειτουργία κοινωνικούς μετασχηματισμούς και μέσα σε αυτές τις διαδικασίες, εντάσσει την απλή γλώσσα, τα απλά, βασικά αιτήματα και την λαϊκή απεύθυνση. Ό,τι κάνει μέχρι στιγμής δηλαδή ο ΣΥΡΙΖΑ.
Την ημέρα, το βράδυ πιο σωστά, που έγινε κάλεσμα για τον Νίκο Ρωμανό, μέσα στα χιλιάδες check-in του newsfeed μου, στο facebook, πρόσεξα πως μια κοπέλα, μετά από το check-in της σε ένα bar και το απαραίτητο συνοδευτικό selfie, λίγα λεπτά αργότερα υπέγραψε ένα avaaz petition για τον Νίκο Ρωμανό. Αμέσως μου ήρθαν στο μυαλό τα λόγια του Iglesias που σημειώνει ότι ένας πατέρας που βρίσκει χρόνο για τα παιδιά του, που πλένει τα πιάτα, έχει συντελέσει ένα αυθεντικό κοινωνικό μετασχηματισμό. Σκέφτηκα πως παρόλο που αυτή η κοπέλα βγήκε έξω για να διασκεδάσει, δεν μπόρεσε να βγάλει από το μυαλό της την περίπτωση του Νίκου Ρωμανού. Ένας άνθρωπος που δεν είναι καθόλου ο ανθρωπότυπος που αποδέχεται και προβάλλει η κοινωνία, κατάφερε με τον αγώνα του αλλά και την πολιτική του σκέψη, έτσι όπως την κατέγραφε στα κείμενά του, να πείσει έναν σωρό κόσμο να τον ακούσει. Να κάτσει και να τον ακούσει καλά. Μια αριστερά που επικοινωνεί με τον κόσμο, αυτές τις περιπτώσεις μπορείς να τις κατεβάσει στον δρόμο αύριο. Δεν χρειάζεται να ριζοσπαστικοποιηθούν, να γίνουν αριστεροί, αλλά μπορούν να δουν την ευρύτερη αλήθεια και να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους.
Όμως φοβούνται αρκετοί ότι ένας πολυσυλλεκτικός ΣΥΡΙΖΑ είναι ένας ΣΥΡΙΖΑ χωρίς ταυτότητα. Κι εγώ αναρωτιέμαι: το κίνημα των Podemos είναι όλοι ιδεολογικοποιημένοι και με σαφή αριστερά αιτήματα και προτάσεις; Όχι. Όπως δεν ήταν και οι δικοί μας αγανακτισμένοι. Που ανέδειξαν και αντιδραστικές φωνές. Από τη μια φαίνεται πως δεν υπάρχει εμπιστοσύνη στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά από την άλλη δεν υπάρχουν διεργασίες. Πώς θα χτιστεί λοιπόν το κίνημα, χωρίς επικοινωνία; Είναι δεδομένο πως αυτοί που θεωρούν το Podemos κάτι καλύτερο από τον ΣΥΡΙΖΑ, δεν θα μπορούσαν ούτε αυτό να το διαχειριστούν και σίγουρα δεν συμφωνούν με την προσέγγιση του Iglesias, γιατί είναι ίδια με την προσέγγιση Τσίπρα.
Κίνημα που δεν κινείται, πεθαίνει. Και το κίνημα, πρέπει να είναι πάντα παρόν. Οι αγώνες ξεκινούν από τα κάτω και το πεδίο των καθημερινών διαπραγματεύσεων είναι πάντα εκεί, κάτω. Και όπως έχουμε δει πολλές φορές το κίνημα, τα κινήματα ορθότερα, έχουν αδρανήσει (και δεν επικοινωνούν ούτε μεταξύ τους π.χ. ΑμεΑ, ΑΝΤΙΦΑ, LGBT). Οι 10.000 άνθρωποι που κατέβηκαν να υποστηρίξουν τον Ρωμανό και το δικαίωμα που προάσπιζε δεν ήταν από κανένα κίνημα. Το τελευταίο κάλεσμα συγκέντρωσε μόλις 500 ανθρώπους του κινήματος. Στους 10.000 ήταν και κεντροαριστεροί, ήταν και απολιτίκ, ήταν και νοικοκυραίοι. Ήταν όλοι όσοι το μόνιμα «επιφυλακτικό» κομμάτι της αριστεράς και της ευρύτερης επαναστατικής σκέψης φοβάται να τους μιλήσει. Επειδή μπροστά μας έχουμε μια πολύ σημαντική διαπραγμάτευση που δεν θα γίνει στο δρόμο, αλλά θα δείξει αν μπορεί να υπάρξει επόμενη μέρα για τον «δρόμο», πρέπει η αριστερά να μην φοβηθεί να επικοινωνήσει, ούτε με τον κόσμου, ούτε με τον ΣΥΡΙΖΑ. Είναι κακός σύμβουλος ο πανικός. Και η επαναστατική σκέψη πρέπει να κοιτάξει, πέρα από την ευρύτερη εικόνα (που βλέπει κρυστάλλινα αυτή, δεν το αρνούμαι) και τις λεπτομέρειες.
Αυτή τη στιγμή πρέπει να αξιοποιήσουμε όλα τα όπλα. Ενεργό κίνημα κάτω, αυτοδυναμία για τον ΣΥΡΙΖΑ, απεύθυνση στις μάζες· δεν υπάρχει καλύτερο διαπραγματευτικό όπλο από τον ίδιο τον λαό. Αν καταφέρουμε πλήγμα στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, μπορούμε να κάνουμε περισσότερα πράγματα. Μπορούμε να πάρουμε μια ανάσα ελευθερίας, ώστε να μελετήσουμε και το κίνημα, τις δομές αλληλεγγύης, τα εναλλακτικά οικονομικά μοντέλα, την αυτοδιαχείριση. Ήδη φαίνεται να κερδίζουν έδαφος, όμως πως θα συνεχίσουν όταν η χώρα λεηλατείται; Ποιο είναι το μέλλον που μπορεί να υπάρξει; Ο Michel Foucault είχε πει: «Πρέπει να ξεφύγουμε από το δίλημμα: ή είμαστε υπέρ ή είμαστε κατά. Σε τελική ανάλυση, μπορούμε να είμαστε αντίκρυ και όρθιοι. Η συνεργασία με μια κυβέρνηση δεν συνεπάγεται ούτε υποταγή, ούτε συνολική αποδοχή. Μπορούμε να εργαζόμαστε και ταυτοχρόνως να είμαστε απείθαρχοι. Σκέφτομαι μάλιστα ότι αυτά τα δύο πράγματα πάνε μαζί». Και νομίζω πως όντως πάνε. Μπορούν να συνυπάρξουν.
Όπως συνυπάρχουν και όλες οι ετερόκλητες ιδεολογικές δυνάμεις εντός του ΣΥΡΙΖΑ. Ο ΣΥΡΙΖΑ, από ένα κόμμα του 4%, μετατράπηκε σε κόμμα εξουσίας· δεν είναι έτοιμος να κυβερνήσει (κανείς δεν θα ήταν στη θέση του), αλλά θέλει να το κάνει. Και παρά τις πολλές επικοινωνιακές γκάφες, τις πολλαπλές αλληλοαντικρουόμενες δηλώσεις και τα λάθη, δείχνει να διατηρεί την ισορροπία των σχέσεων εξουσίας εντός του. Συνεχίζει να είναι πολυσυλλεκτικός, ενωτικός αλλά και με ξεκάθαρο στόχο. Και αυτό είναι κάτι απίστευτα δύσκολο να επιτευχθεί. Το Podemos ενδεχομένως να κληθεί να ακολουθήσει την ίδια διαδρομή με τον ΣΥΡΙΖΑ και μπορεί να γίνει σύμμαχος. Τότε θα πρέπει να ισορροπήσει και αυτός τις ετερόκλητες δυνάμεις, θα πρέπει να βρει έναν τρόπο να επικοινωνήσει με την αριστερά αλλά και με τον λαό που φοβάται την αριστερά.
Όταν έρθει λοιπόν εκείνη η στιγμή, μπορεί να πάρει μαθήματα από τον ΣΥΡΙΖΑ.
Social Links: