Αθήνα, 3 Φεβρουαρίου 2015. Τα χαρτιά υγείας δεν μας τελείωσαν ακόμα.
1) «Ναι αλλά, αν πας στους Ρώσους, θα σου πουν οι Γάλλοι “ώπα ρε φίλε εμείς γιατί είμαστε εδώ;” και μετά θα τσαντιστούν οι Γερμανοί και θα σου κόψουν τη στρόφιγγα αλλά θα διαφωνήσουν οι Βραζιλιάνοι και θα πουν “κάτσε ρε μάγκα Ολάντ, εσένα τι σε κόφτει τι θα κάνει ο Τσίπρας, ελεύθερος άνθρωπος είναι” και τότε θα συμμαχήσουμε με τη Βραζιλία που θέλει να μας πάρει το πετρέλαιο γιατί δεν έχει άνοιγμα προς το Δούναβη για να ελέγχει το εμπόριο. Στο κάτω-κάτω, όλα για τα πετρέλαια γίνονται».
2) «Θα πας στην ΕΚΤ να της πεις ότι θα σταματήσεις τις ιδιωτικοποιήσεις και αυτό νομίζεις ότι δεν θα επηρεάσει τις αγορές. Αμέσως θα σε χτυπήσουν και θα σε πετάξουν από τον ELA και θα πέσει ο ΝΤΟΥ ΤΖΟΝΣ και εσύ θα μείνεις στον αέρα. ΠΩΣ ΘΑ ΚΑΛΥΨΕΙΣ ΤΟΤΕ ΤΙΣ ΤΑΜΕΙΑΚΕΣ ΣΟΥ ΑΝΑΓΚΕΣ;»
Αυτά είναι δύο παραδείγματα συζητήσεων που θα μπορούσαν να κυριαρχούν στην ελληνική και στην παγκόσμια σφαίρα μετά από τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του 2015. Τελικά δεν επικράτησαν. Αν υπάρχει μια σημαντική δικαίωση των ιδεολογικών θέσεων του ΣΥΡΙΖΑ είναι ακριβώς αυτή. Η συζήτηση σχετικά με την Ελλάδα και την τύχη της στην Ευρωζώνη δεν είναι ούτε αποκλειστικά θέμα γεωπολιτικής, ούτε αποκλειστικά θέμα αριθμών. Η συζήτηση που γίνεται πλέον στην Ευρώπη είναι ιδεολογική, με τους παραδοσιακότερους ορισμούς της έννοιας «ιδεολογία».
Όλοι οι τόνοι μελανιού που χύθηκαν καλώντας σε συμμαχίες του Νότου ή σε συμμαχία με τη Ρωσία και την Κίνα ξοδεύτηκαν τζάμπα. Η Ευρώπη αυτή τη στιγμή έχει χωριστεί σε δύο στρατόπεδα: αυτό που επιθυμεί τη συνέχιση των πολιτικών της λιτότητας και σε αυτό που ενστερνίζεται μια νέα «αμερικανοτραφή» λογική στη διαχείριση της κρίσης. Ως εκ θαύματος τα δύο στρατόπεδα αυτά δεν ταυτίζονται τόσο με τα στρατόπεδα του Βορρά και του Νότου, όσο με χώρες που έχουν σοσιαλδημοκρατικές και χώρες που έχουν συντηρητικές κυβερνήσεις.
Η Ιταλία του Ρέντσι και η Γαλλία του Ολάντ δείχνουν μια, προς το παρόν, πιο θετική στάση απέναντι στην νέα κυβέρνηση, σε αντίθεση με την Ισπανία και την Πορτογαλία που έχουν μεν τεράστια προβλήματα χρέους αλλά έχουν και κυβερνήσεις που ανήκουν στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, ταυτισμένες στις χώρες τους με TINA λογικές. Ο τρόπος συγκρότησης των στρατοπέδων κάνει ακόμα πιο ουσιώδη και σημαντική μια διαπραγμάτευση από πλευράς της Ελλάδας με καθαρά πολιτικά επιχειρήματα. Μια διαπραγμάτευση που θα ξεκινήσει από το γενικότερο πλαίσιο αλλαγής πολιτικής και θα συνεχιστεί σε τεχνικά ζητήματα, με μια ελληνική πλευρά που δεν θα πρέπει να ταυτίσει τη μάχη που θα δώσει με συνθήκες πραγματικού πολέμου. Δεν θα κερδίσει ο πιο ηρωικός αλλά ο πιο συγκροτημένος.
Είναι φανερό ότι η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα, ταρακούνησε την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία, η οποία έβλεπε να χάνει ήδη το παιχνίδι, από τις συντηρητικές κυβερνήσεις του Βορρά και να απειλείται από ακροδεξιά κόμματα που ξεπηδούν σαν μανιτάρια σε κάθε γωνιά της Ευρώπης. Η ανάδυση του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα και του Podemos στην Ισπανία έφερε τη Σοσιαλδημοκρατία στο σημείο μηδέν. Ή θα επανακτήσει τον σημαντικό ρόλο που είχε στην οικοδόμηση της Ευρώπης των προηγούμενων δεκαετιών ή θα ακολουθήσει τον δρόμο του κύριου εκφραστή της στην Ελλάδα, του ΠΑΣΟΚ.
Τη στιγμή που γράφεται αυτό το κείμενο, η Σοσιαλδημοκρατία (είτε εκπροσωπείται από τον Σουλτς, είτε από τον Ρέντσι, είτε από τον Ολάντ) δείχνει να παίρνει τον ρόλο που πάντα είχε στη σκακιέρα, τον ρόλο της διαμεσολάβησης. Αυτός ο ρόλος μπορεί να έμοιαζε μελάτος και κουβελικός αλλά υπό τις παρούσες συνθήκες είναι καθοριστικός για την εξέλιξη των πραγμάτων. Η Μέρκελ βρίσκεται αντιμέτωπη με μια αντίδραση προς την πολιτική που επιβάλλει. Η πρώτη ήρθε εκκωφαντικά με τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ και τις κινήσεις Βαρουφάκη. Η δεύτερη είναι η μετριοπαθής αλλά θετική για την Ελλάδα στάση Γαλλίας, Ιταλίας, Μ.Βρετανίας (για τη Μ.Βρετανία οι λόγοι «στήριξης» είναι διαφορετικοί) αλλά και η παρέμβαση Ομπάμα ενάντια στη λιτότητα. Η τρίτη είναι οι εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου που μάζεψαν οι Podemos στο κέντρο της Μαδρίτης.
Προφανώς, ο ρόλος της Γερμανίας στην Ευρώπη συνεχίζει να είναι πολύ ηγεμονικός για να μπαίνει σε παρένθεση. Προφανώς, η Ευρωπαϊκή Ένωση, στο σύνολο της, δεν θα υιοθετήσει καμία αριστερή πολιτική. Δεν περιμένω κάτι θεαματικό, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Πιστεύω ότι στο τέλος η μπίλια θα κάτσει κάπου στη μέση. Για παράδειγμα, η πιθανή άρνηση στο κούρεμα του χρέους θα αντικατασταθεί με μια γενναία επιμήκυνση που ουσιαστικά θα ισοδυναμεί με κούρεμα. Το υπάρχον πρόγραμμα θα αντικατασταθεί μεν με ένα νέο πρόγραμμα, το οποίο όμως θα είναι πολύ πιο ελαστικό. Κάτι τέτοιο πιστεύω ότι θα αποτελέσει μια διαπραγματευτική επιτυχία της νέας κυβέρνησης αλλά κυρίως συντριπτική ήττα για τους φοβικούς και ανίκανους προηγούμενους διαπραγματευτές.
Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η συζήτηση για το χρέος είναι η κορυφή ενός παγόβουνου. Η Αριστερά δεν θα πρέπει να επαναπαυτεί στις δάφνες μιας επιτυχούς διαπραγμάτευσης. Στο εσωτερικό, θα πρέπει να αποδειχθεί ριζοσπαστική στην πράξη με χτύπημα των μεγάλων συμφερόντων, εκδημοκρατισμό θεσμών και φορέων, προάσπιση των εργαζομένων, μεταρρυθμίσεις που θα στηρίζονται σε ένα σύγχρονο κράτος-επιχειρηματία (πράγμα που θα αποτελέσει και μεγάλο στοίχημα), κοινωνική δικαιοσύνη. Στο εξωτερικό, θα πρέπει να παρακολουθεί συνεχώς τους συσχετισμούς δυνάμεων και να παρεμβαίνει όσο πιο δυναμικά γίνεται.
Για πρώτη φορά στη μεταπολεμική ιστορία, μια πολιτική αλλαγή στην Ελλάδα δείχνει να έχει πραγματικό αντίκτυπο σε όλη την Ευρώπη. Η μάχη που θα δοθεί για το χρέος θα είναι σύντομη, η μάχη που θα δοθεί για την πορεία της Ευρώπης στον 21ο αιώνα θα κρατήσει πολύ και από κάποια στιγμή και μετά θα σταματήσει να είναι αποκλειστικά οικονομική. Η Αριστερά έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στην πρώτη. Οφείλει, όμως, να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο και στη δεύτερη.
Social Links: