Ανούσια προσωπική εισαγωγή: Ο πρώτος τόμος από τα άπαντα του Lovecraft είναι το βιβλίο που με έμπασε τόσο στο σύμπαν του συγγραφέα, όσο και στην ενήλικη λογοτεχνία τρόμου. Μέχρι τότε ακολούθησα μια από τις πορείες του 90’s Μαθητή της Επαρχιακής πόλης εντός της παιδικής τέχνης μυστηρίου ή/και τρόμου, δηλαδή: Μυστικοί 7: Ο Πύργος των Μυστηρίων (πρώτη από μια σειρά απογοητεύσεων επειδή το υπερφυσικό πάντα κατέληγε σε απολύτως φυσικές εξηγήσεις, κατά τ’ άλλα πολύ καλοί οι Μυστικοί 7 για αυτό που είναι, η κορυφή ίσως της Blyton) –> Τρεις Ντετέκτιβ στο μυστήριο της Σπηλιάς που βογκάει (αυτό με τις λάθος τυπωμένες σελίδες για όποιον θυμάται – επικός τίτλος φυσικά) –> Ο Πύργος των Φαντασμάτων (επιτραπέζιο, το, με την πιο ωραία εικονογράφηση) –> Το Δωμάτιο Νούμερο 13 (επιτέλους δε μας το χαλάνε στο τέλος, βαμπίρ υπάρχουν, σκατά στους σκεπτικιστές) –>R.L.Stine (Ανατριχίλες και Τρόμος στην Οδό Τρόμου – τεράστιο κεφάλαιο, χρίζει ολόκληρου άρθρου).
Κάπου εκεί έχουμε φτάσει γυμνάσιο, τα X–Files μεσουρανούν, η ενασχόληση με τα περιοδικά μεταφυσικής αναζήτησης (Φάκελος-Χ και Strange) παίρνει μπρος, και στις σελίδες τους (όπως και λίγο αργότερα σε αυτές των μεταλλικών εντύπων) ανακαλύπτεις τις αναφορές για τον Μάστορα Λάβκραφτ, και συγκεκριμένα το γνωστό εξώφυλλο των Απάντων από εκδόσεις Κάκτος. Παρ’ όλη την άθλια μετάφραση (Haunter:Κυνηγός, το πλέον τρανταχτό, καθ’ ότι τίτλος τόμου), ο Κάκτος υπερτερεί των Αιολικών εκδόσεων, αφενός λόγω του ότι έχει συγκεντρώσει τα άπαντα, εν αντιθέσει με τις μικρότερες συλλογές του Αιόλου, αφετέρου λόγω αυτής της προαιώνιας βραχώδους μορφής του εξωφύλλου, σε σχέση με τα πιο narrative covers του Αιόλου, τα οποία αν και άψογα αισθητικά, δεν είναι τόσο απειλητικά όσο αυτό το ασμίλευτο πρόσωπο που αρνείται να περιγράψει τους τρόμους που σκεπάζει. Η υπονοούμενη πρόκληση: Μπες μέσα αναγνώστη, άγγιξέ τους αν μπορείς, και κάνε τους κτήμα σου.
Ο Λάβκραφτ είναι (μαζί με τον Πόε) ο πιο γνωστός συγγραφέας τρόμου προ Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (Shelley και Stoker είναι περισσότερο γνωστοί για ένα μόνο έργο τους ο καθένας, και έχουν κατά κάποιο τρόπο καταβροχθιστεί από τη γιγάντωση του έργου αυτού), και αν μη τι άλλο από τους πιο επιδραστικούς. Απότοκος μιας βρετανικής γενιάς συγγραφέων του φανταστικού (Blackwood, Machen, Dunsany, κτλ) και συγχρωτιζόμενος της χρυσής γενιάς των pulp horror και sword & sorcery συγγραφέων (Howard και Ashton Smith οι άλλοι 2 Μεγάλοι), ο Lovecraft, μέσα από ένα πλήθος διηγημάτων, κατάφερε να στήσει ένα ολόκληρο Cthulhu Mythos σύμπαν, αλλά και να δώσει θεσπέσια δείγματα ασκήσεων πάνω στο ύφος ινδαλμάτων του. Για παράδειγμα το «In the Vault» είναι άκρως Poe-ικό, με το ταφικό κλειστοφοβικό μοτίβο του, ενώ τα μέλη του Dream Cycle («The Dream-Quest of unknown Kadath» και τα ασημένια κλειδιά) είναι του Dunsany-ικού στερεώματος.
Φανατικός θιασώτης του υπονοούμενου στον τρόμο ο Howard Phillip, αυτού που αφήνει χώρο στη φαντασία του αναγνώστη για να γεμίσει με δικά της γκροτέσκα αποστήματα τον καμβά της περιγραφής. Δεν είναι πως ο Lovecraft δεν είναι περιγραφικός, το αντίθετο μάλιστα. Αλλά μέσα στην πολυλογία και την υπερβολή της τεχνοτροπίας του, καταλήγει να χτίζει συνήθως μονάχα το background των σκηνών· τα καίρια πλάσματα και πράξεις περιγράφονται εμμέσως, κι αφήνονται στον εσωτερικό καλλιτέχνη του αναγνώστη. Σε αυτόν τον τομέα είναι τελείως απέναντι στην άποψη και θεώρηση του Clive Barker για τον τρόμο (ο οποίος Barker δεν αφήνει σχεδόν τίποτα στη φαντασία, αλλά φτάνει το λεκτικό μαχαίρι στο κόκαλο).
Το μελανό σημείο του Lovecraft; Ο ρατσισμός του, που είναι (διακριτικά και μη) διάχυτος μέσα στο έργο του, ένας ρατσισμός ανθρωπολογικός. Ο Lovecraft πίστευε στην νοηματική και γενετική υπεροχή της Καυκάσιας φυλής, θεωρώντας τη μαύρη φυλή ως έναν προηγούμενο εξελικτικό στάδιο του Homo Sapiens. Η μη ευρωπαϊκή κουλτούρα είναι ελαφρώς δαιμονοποιημένη από το συγγραφέα. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό κοινό μεταξύ του Lovecraft και του Robert Howard, το οποίο μπορεί να ξενίσει τον επίδοξο αναγνώστη.
Μεγάλοι Παλαιοί, Εξώτεροι Θεοί, και η Προανθρώπινη Ιστορία αυτών. Η Μασαχουσέτη του 17ου αιώνα, το Πανεπιστήμιο Μισκατόνικ, και το γοτθικό Άρκαμ. Ενάντια στη βιομηχανική επανάσταση, ενάντια στον εκσυγχρονισμό. Η αδυναμία του ανθρώπου απέναντι στον Κοσμικό Τρόμο, η αναλωσιμότητα των πρωταγωνιστών, η τεράστια, κυκλώπεια κλίμακα του Αρχέγονου. Το βάρος της οικογενειακής γραμμής σαν αλυσίδα στο λαιμό των απογόνων. Απόκρυφα βιβλία μυθικής φήμης, που κυκλοφορούν αλυσοδεμένα σε υπόγειες βιβλιοθήκες, τα Necronomicon, Book of Eibon, Πνακωτικά Χειρόγραφα. Το διάστημα, το κενό μεταξύ των αστεριών, και οι διαστάσεις πέρα από τις τέσσερις. Η πιο εκλεκτή ονοματοποιία: Nyarlathotep, Cthulhu, Shub-Niggurath, ονόματα που ομοιάζουν των βαρβαρικών ονομάτων που δονούνται στα μεσαιωνικά γριμόρια (δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι έχουν κυκλοφορήσει και συστήματα μαγείας με βάση τον Cthulhu Mythos, κυρίως εντός της ευρείας αγκαλιάς της Chaos Magick). Όλα αυτά είναι ψηφίδες πάνω στο εργόχειρο του Lovecraft. Αν σε κάποιον που δεν έχει διαβάσει κάτι από τον Αμερικανό, φάνηκαν έστω και λίγο ενδιαφέροντα, είναι σαφές ότι θα θελήσει ένα μπούσουλα, μια πρόταση για το από που να ξεκινήσει. Εδώ λοιπόν παραθέτω δέκα από τα διηγήματά του, τα οποία είναι μάλλον δικαίως τα γνωστότερα, χωρίς να υπονοώ ότι ολόκληρη σχεδόν η υπόλοιπη βιβλιογραφία του δεν είναι υψηλού επιπέδου.
Ίσως η καλύτερη εισαγωγή στον κόσμο του Lovecraft. Μικρό σε μέγεθος, χτίζει το lore του μέσω ιστορικών και μυθικών αναφορών, γοτθίζει ευχάριστα στην περιγραφή του προγονικού οίκου, είναι ολόκληρο μια υπόνοια, και έχει ανοίγματα τεράστιας βλέψης – η πρώτη ματιά στο πελώριο σπήλαιο δεν ξεχνιέται. Ο τίτλος σε καίει σφραγιδοειδώς με την πρώτη ανάγνωση – ποντίκια στους τοίχους, θα μπορούσε να σταματήσει εκεί ο συγγραφέας, και να καυχιέται ότι έχει δημιουργήσει μια πρόταση-μήτρα εικόνων. Διήγημα που σε κάνει να χτυπάς τους τοίχους για να δεις αν είναι συμπαγείς, να στήνεις αυτί μέσα στο βράδυ ελπίζοντας να ακούσεις μικρά βήματα μέσα τους. Με ένα φρικώδες τελείωμα, το καλωσόρισμα στο έργο του Lovecraft είναι ιδανικό.
Check also: Διαισθητικώς συνειρμικά το διήγημα «Pickman’s model».
2. The Dreams in the Witch-House
Το Όνειρα στο Σπίτι της Μάγισσας το διάβασα πρόσφατα ξανά, μετά από πολλά χρόνια. Είναι σχεδόν όσο τρομακτικό το θυμόμουν (δηλαδή από τα πιο τρομακτικά πράγματα που έχω διαβάσει – σίγουρα το πιο τρομακτικό του Lovecraft) και πιο αβυσσαίο/ψυχεδελικό από ότι το θυμόμουν. Ένα διήγημα που παρά το έμμεσο μπόλιασμα με ανώτερα μαθηματικά και μη ευκλείδεια γεωμετρία (δηλαδή με τη μισητή επιστήμη, έστω και σε ενδιαφέρουσες πτυχές της), ζέχνει μεσαιωνικής μαγείας· αυτής της μαγείας που απαιτεί απομονωμένες τελετές σε σταυροδρόμια, και ανοιχτούς τάφους νεογνών, και το Βιβλίο του Μαύρου Άνδρα να περιμένει την υπογραφή με αίμα του υποψήφιου μάγου. Πυρετική παραζάλη στην περιγραφή των σημείων πέρα από τις διαστάσεις, αξέχαστη εμπειρία αν το διαβάζεις εμπύρετος. Οι σπασμωδικές νυχτερινές επελάσεις Μάγισσας και Brown Jenkins είναι πιο ανησυχητικές κι από το τρίξιμο της καταπακτής μετά τα μεσάνυχτα. Ένα Arkham στα καλύτερά του, πιο γοτθικό κι απειλητικό από ποτέ. Κι εκείνες οι στοιχειωμένες ματιές της Keziah από το νησί να είναι σα μαύρα χνώτα φυματικού βρέφους. Διήγημα κόκαλο.
(Don’t) check also: Στη βραχύβια σειρά Masters of Horror, το 2ο επεισόδιο είναι μεταφορά του διηγήματος, η οποία παρ’ ότι κρατά το βασικό πυρήνα, αποτυγχάνει, κυρίως λόγω του ίδιου του τηλεοπτικού μέσου: ο ψυχεδελικός και βαρύς τρόμος της ιστορίας είναι εξαιρετικά δύσκολο να οπτικοποιηθεί επιτυχώς.
3. The Case of Charles Dexter Ward
Το μεγαλύτερο σε μέγεθος διήγημα του Lovecraft είναι και κατά πολλούς (του υπογράφοντος μη εξαιρουμένου) το καλύτερο δημιούργημά του. Έχοντας την άνεση να απλωθεί σε έκταση, ο Howard πλέκει μια πολυπλόκαμη ιστορία, με πολλά σημεία αφήγησης δια τη μορφής επιστολών ή σημειώσεων ημερολογίου. Ένα πλούσιο background στην αρχετυπική περιοχή του Lovecraft, δηλαδή τις βορειοανατολικές ΗΠΑ. Ύβρις, η μανιακή ενασχόληση με το υπερφυσικό, δίψα για γνώση και δύναμη, και η υπέρβαση του θανάτου, όλα είναι εδώ, και καταλήγουν σε ένα μεγαλειώδες φινάλε. Ιστορία που περιέχει πολλά αρχέτυπα, η αναφορά στα οποία όμως θα ήταν έμμεσο spoiler.
Check also: Το «The Haunted Palace» (1963) του Roger Corman είναι μια αξιοπρεπέστατη μεταφορά της ιστορίας στη μεγάλη οθόνη, με έναν καταπληκτικό Vincent Price στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Το «The Resurrected» του 1992 είναι πιο πιστό στην αυθεντική ιστορία (πέρα από την εποχή του setting), αλλά είναι σαφώς κατώτερη ταινία.
Ένας μετεωρίτης πέφτει στο χωράφι ενός αγροτόσπιτου, και οι ιδιοκτήτες, τα ζώα τους, καθώς και κάθε ζωντανός οργανισμός στα πέριξ, αρχίζουν να διαβρώνονται, να εκφυλίζονται. Μια ελάχιστη σε μέγεθος υπόθεση, μήτρα όμως πολλαπλών ανησυχιών και συναισθημάτων απομόνωσης, σκέψεων περί της τυχαιότητας, και της ανυπαρξίας Κοσμικής Δικαιοσύνης. Από τα διηγήματα που ενσωματώνουν και επιστημονικοφανή στοιχεία (μου είναι παντελώς αδιάφορος ο ρεαλισμός αυτών), και το κάνουν χωρίς να ξενίζει την ατμόσφαιρα του αναγνώστη. Ένα σχεδόν υπαρξιακό αφήγημα.
Check also: Τη γερμανική «Die Farbe» (2010), η οποία παρά τους αργούς ρυθμούς της έχει εξαιρετική φωτογραφία, και είναι πιστή στο διήγημα.
Μέσα στα 3 καλύτερα δημιουργήματα του Lovecraft, και ένα από τα πιο εμβληματικά του, η Σκιά πάνω από το Ίνσμουθ σέρνεται πάνω από τη συνολική εικόνα που έχουμε για το έργο του Αμερικανού. Το Ίνσμουθ είναι η αρχετυπική πόλη της παρακμής, της απομόνωσης, και της κορεσμένης αιμομιξίας αλλά και ανάμιξης με τον ιχθύ (από τα συχνά μοτίβα των διηγημάτων του Lovecraft). Εχθρική απέναντι στον επισκέπτη, με εκείνη την ιστορική λεωφορειακή γραμμή Newburyport-Arkham που έκανε στάση εκεί. Η διάχυτη απειλή του Εσωτερικού Τάγματος του Dagon. Το ξεκαθάρισμα στο τέλος το οποίο πιθανώς γονιμοποίησε την φαντασία του Derleth αργότερα, όταν δίχως αιδώ οπλίζει με ατομική βόμβα τους πρωταγωνιστές ενός «σχετικά» υπερβολικού διηγήματος του (Trail of Cthulhu). Η Σκιά κρατάει περίτεχνα τις ισορροπίες, αποτελώντας ένα ανάγνωσμα στο οποίο επιστρέφει συχνά ο θιασώτης του συγγραφέα.
Check also: Το διήγημα «The Doom that came to Sarnath»
«Let me tell ye suthin –some day yew folks’ll hear a child o’ Lavinny’s a-callin’ its father’s name on the top o’ Sentinel Hill!.» προφητεύει ο γερο-Γουέητλι, και αντηχούν τα βουνά με προσμονή. Η τεράστια αόρατη οπλή που σέρνεται πάνω στον αχυρώνα και ρουφάει τα ζωντανά το βράδυ. Ενδογαμία και απομόνωση, και οι τελετές του Νεκρονομικόν αποσταγμένες σε ζωντανή σάρκα. Ένας αποκρουστικός πρωταγωνιστής, πραγματικός αντί-ήρωας, σε βαθμό που δε μας έχει συνηθίσει ο Lovecraft. Περιρρέον βουκολικό occult και παράφοροι οικογενειακοί δεσμοί. Βαθιά μοχθηρό και διεστραμμένο, το διήγημα είναι μια μαύρη σήραγγα που καταλήγει σε ένα καταπληκτικό τέλος. Το παιδί της Λαβίνια που θα βροντοφωνάξει το όνομα του πατέρα του πάνω στο Λόφο – θαρραλέες ανατριχίλες.
Check also: Την ομώνυμη ταινία του 1970, η οποία προσπαθεί με μεράκι, αλλά ουσιαστικά ανεπιτυχώς, να πιάσει το κλίμα του διηγήματος.
Το πλέον γνωστό διήγημα του Cthulhu(προφέρεται «Κθούλχου», έχοντας την γλώσσα κολλημένη στον ουρανίσκο – σύμφωνα με την αλληλογραφία του συγγραφέα) Mythos. Μια τρισκελής αφήγηση, που ξεκινά με ένα αγαλματίδιο στο αγαπημένο Rhode Island του Lovecraft, συνεχίζεται στους αποπνικτικούς βάλτους της Νέας Ορλεάνης, και καταλήγει σε ένα ανώνυμο νησί στον Ειρηνικό Ωκεανό, με την πιο μεγαλειώδη εμφάνιση του Αρχαίου Παλαιού. Η απαξίωση και το ελάχιστο μέγεθος της ανθρώπινης ύπαρξης σε όλο τους το μεγαλείο. Κοσμική κλίμακα και η απεραντοσύνη του ωκεανού να είναι μια ζοφερή wasteland. Υπερεκτιμημένο κατά τη γνώμη μου (όπως και του ίδιου του Lovecraft), είναι όπως και να έχει ένα απαραίτητο ανάγνωσμα, ακόμη και για μια επιφανειακή επαφή με το Μύθο.
Check also: Την καταπληκτική ομώνυμη ασπρόμαυρη βωβή ταινία του 2005.
Ένας μουγκός γέρος μουσικός προσπαθεί να κρατήσει έξω από το δωμάτιό του τους ανομολογητους τρόμους που ελοχεύουν εκεί που θα έπρεπε να βρίσκεται η θέα της πόλης από το παράθυρό του. Προσπαθεί να το κάνει παίζοντας μια αγριευτικά παράδοξη μουσική με το βιολοντσέλο του κάθε βράδυ. Αιθέριο διήγημα εκ πρώτης όψεως, το οποίο δε χάνει σε τρόμο (το κρεσέντο στο τέλος είναι θεοσκότεινο και επιβλητικό), ενώ περιέχει ψήγματα μιας αστικομαγικής θεώρησης της γειτονιάς, με ψυχογεωγραφικές πτυχές. Το περιεχόμενο των χαμένων σελίδων θα με βασανίζει για πάντα, ελπίζοντας σε ένα τηλεπαθητικό σουαρέ με τα κόκαλα του Howard και το πνεύμα του Έριχ. Μέχρι τότε, το κομψοτέχνημα «Η μουσική του Έριχ Ζάν» παραμένει ένα από τα καλύτερα και πιο περιεκτικά διηγήματα του Lovecraft.
Check also: Το ομώνυμο δεύτερο άλμπουμ των Mekong Delta.
Το μοναδικό μέλος των ονειρικών διηγημάτων του Lovecraft σε αυτή τη λίστα είναι και το μικρότερο εξ’ αυτών, μιας και ο χαρακτήρας του αφιερώματος είναι εισαγωγικός. Εδώ έχουμε μια αρκετά διαφορετική κοσμοθεώρηση σε σχέση με τα γνωστά. Περιπέτεια και αναγνωριστική περιπλάνηση κατά τα Dunsany-ικά πρότυπα. Όχι απτός τρόμος. Όποιος έχει διαβάσει το «Κάστρο του Μαργαριταριού» του Moorcock δε θα βρεθεί σε τελείως παράταιρα μονοπάτια. Μια πιο ανάλαφρη διάθεση σε σχέση με τη δύσπνοια των αυστηρών αφηγήσεων, εδώ έχουμε τα παιχνιδίσματα του Howard. Η ονειρική, περιγραφική, και κοσμοπλαστική φύση του εξατμίζει τις άγκυρες με τον κόσμο μας, και άρα δυσκολεύει αρκετά τον ρόλο του τρόμου.
Check also: Τα Dreamlands supplement για το Call of Cthulhu RPG.
10. At the Mountains of Madness
Ογκόλιθος. Σα δερμάτινο εγχειρίδιο απόκρυφης επιστήμης, πλαισιωμένο με ξύλο και χαλκό. Άλλωστε πρόκειται για Το εγχειρίδιο Λαβκραφτικού lore. Όσον αφορά τη θέση του στα άπαντα των εκδόσεων Κάκτος: Βρίσκεται στην αρχή του πρώτου τόμου, θέση εξαιρετικά άβολη κατά τη γνώμη μου. Πέρα από το γεγονός ότι πρόκειται για ένα από τα ύστερα γραπτά του συγγραφέα, τα Βουνά της Τρέλας είναι ένα δύσκολο διήγημα για να το καταπιεί ο πρωτάρης. Βρίθει πληροφοριών, είναι πυκνογραμμένο και αναλυτικό στην παρουσίαση της προϊστορίας του κόσμου, και η δράση περνάει σε δεύτερη μοίρα. Προσωπικά με είχε λυγίσει ελαφρώς, αν και εν τέλει το ολοκλήρωσα με την πρώτη· ξέρω άτομα που το ανέβαλαν για αργότερα. Έχει πάντως μια παγωμένη wasteland-ική ατμόσφαιρα (Ανταρκτική γαρ) που δεν τη συναντάς εύκολα στο έργο του Lovecraft. Κατά προτίμηση διαβάζεται μετά τα υπόλοιπα της λίστας.
Check also: Metallica-Trapped under Ice , The Howling Wind-Into the Cryosphere, το Prisoner of Ice adventure game, ενώ θα περιμένουμε αρκετά ακόμη για την ταινία.
Social Links: