Άντε και καλό χειμώνα!

«Άντε και καλό χειμώνα», μια φράση που στοίχειωνε ανέκαθεν τις καλοκαιρινές μου διακοπές καθώς ήταν συνώνυμη, παρά το γεγονός ότι ακουγόταν λίγες μόλις μέρες μετά τον δεκαπενταύγουστο, με το τέλος του καλοκαιριού, το τέλος των διακοπών, και την επιστροφή στην κανονικότητα, μια κανονικότητα συνεχώς μεταβαλλόμενη μαζί με το βάρος και τις υποχρεώσεις που επέφερε η μετάβαση στην νέα χρονιά. Και να φέτος, που η ευχή «καλό χειμώνα» πάλι λίγες μόλις μέρες μετά τον δεκαπενταύγουστο φαίνεται να επικαιροποιείται μεταφορικά. Και αυτή τη φορά όχι (μόνο) για εμένα. Η προκήρυξη των εκλογών σήμερα, 20 Αυγούστου, συνιστά την μετάβαση στον χειμώνα για την αριστερά, την βίαη ωρίμανση της, σηματοδοτεί ακόμα το εναρκτήριο λάκτισμα για το δεύτερο ημίχρονο, αυτό των μεταρρυθμίσεων, ένα δεύτερο ημίχρονο που αν αποτύχει θα είναι και το τελευταίο της, θα έχει χάσει τον αγώνα και αυτή τη φορά χωρίς δικαιολογίες. Ας σταθώ όμως στο διάγγελμα με το οποίο προκηρύχθηκαν οι εκλογές, και πιο συγκεκριμένα σε δύο σημεία του, καθώς η σημασία του είναι μεγάλη και η ανάλυση του πραγματικά ενδιαφέρουσα.

Αρχικά, προσωπικά απογοητεύτηκα αρκετά από το γεγονός ότι σε μεγάλο βαθμό ο Α. Τσίπρας επιχείρησε να ωραιοποιήσει  τη συμφωνία για το τρίτο μνημόνιο. Είναι πλέον γεγονός ότι η αριστερά στο πρώτο ημίχρονο, τη διαπραγμάτευση για μια έντιμη συμφωνία, ηττήθηκε και μαζί της χάθηκε και μια ευκαιρία για εναλλακτική διαχείριση της κρίσης. Κακά τα ψέματα, για αυτήν την ήττα η κυβέρνηση της αριστεράς έχει ευθύνες (σαφώς μικρότερες από αυτές της μυωπικής και ιδεολογικά άκαμπτης Ευρώπης) και οφείλει να τις αποδεχθεί και να προχωρήσει σε αυτοκριτική για τις κακές αναγνώσεις της πραγματικότητας που πραγματοποίησε. Σε κάποιο σημείο της ομιλίας του μάλιστα, χαρακτήρισε αρχή του τέλους για την δυσκολότερη περίοδο του τόπου την υπογραφή της συμφωνίας και την απαρχή καλύτερων ημερών, ενώ αν μη τι άλλο τα πράγματα, δεδομένων των συνθηκών, είναι δεδομένο ότι θα χειροτερεύσουν, τουλάχιστον για το μεγαλύτερο κομμάτι της κοινωνίας το οποίο (οφείλει να) εκπροσωπεί ο Σύριζα. Δεν μπορώ να θεωρήσω σε καμία περίπτωση ως νίκη της κυβέρνησης τις παραχωρήσεις των δανειστών σε μια τόσο ταπεινωτική συμφωνία συνολικά (λ.χ το ότι η συμφωνία είναι διατυπωμένη σύμφωνα με το ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο και όχι το αγγλικό), και σε κανέναν στον Σύριζα δεν θα έπρεπε να επιτρέπεται αυτή η ανάγνωση ειδικά όταν πλέον υπάρχει και μια αντιπολίτευση από τα αριστερά που ερμηνεύει την πραγματικότητα, και ειδικά το δημοψήφισμα, διαφορετικά.

Παρ’ όλα αυτά, ο Α. Τσίπρας, πέρα από την προσπάθεια ωραιοποίησης της κατάστασης, αναφέρθηκε και σε μεταρρυθμίσεις κι εδώ θα ήθελα να σταθώ, καθώς αυτό είναι ένα πεδίο ζωής ή θανάτου για τον Σύριζα. Κάνοντας μια σύντομη αναφορά στο διάγγελμα, καθώς μια εκτενής αναφορά θα ήταν αδύνατη -καθώς το έργο μάλλον ήταν μικρό- στα μεταρρυθμιστικά πεπραγμένα της κυβέρνησης του, ξεχωρίζει μια σειρά από αλλαγές με πραγματικά προοδευτικό χαρακτήρα: οι εκατό δόσεις, το άνοιγμα της ΕΡΤ, το πάγωμα της περιβαλλοντικής καταστροφής στις Σκουριές, το νομοσχέδιο για τις ραδιοτηλεοπτικές άδειες και τέλος το προοδευτικότερο κατ’ εμέ, το νομοσχέδιο για την ιθαγένεια. Τα παραπάνω πραγματικά αποτέλεσαν ακτίνες ήλιου μέσα σε ένα παρατεταμένο νέφος αβεβαιότητας, επανανοηματοδοτώντας την έννοια μεταρρύθμιση, την οποία είχαν φροντίσει να ταυτίσουν με ό,τι πιο αντιδραστικό, αντιλαϊκό και επαχθές οι προκάτοχοι του, αποδίδοντάς της διαρκώς αρνητικό πρόσημο.

Είναι όμως τόσο απλά τα πράγματα; Η απάντηση μάλλον είναι όχι, καθώς πολλές από τις μεταρρυθμίσεις που πρόκειται να έρθουν θα εγγράφονται σε πλαίσια που ιδεολογικά απέχουν πολύ από τον Σύριζα και σίγουρα δεν θα έχουν κοινωνικό πρόσημο, ως αποτέλεσμα τόσο της κακής συμφωνίας, όσο και μιας πιθανής μετεκλογικής συνεργασίας με κάποιο κόμμα με διαφορετική ιδεολογική βάση. Άρα τίθεται το ερώτημα, φτάνει ο χώρος που θα έχει μια νέα αριστερή κυβέρνηση για να αφήσει ενα διαφοροποιητικό στίγμα σε τομείς που σταθερά καταστρέφονται τα τελευταία χρόνια (π.χ δημόσια παιδεία, υγεία, ασφαλιστικό) ή το εγχείρημα είναι αποτυχημένο εξ’ αρχής;  Αυτό σύντομα θα το απαντήσει τόσο ο «χειμώνας», όσο και η ελπίδα που απομένει στον καθένα ότι τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν έστω και σε μικρότερο βαθμό από ό,τι περιμέναμε, παρά τη μεγάλη ήττα και απογοήτευση.