Κάθε χρόνο μπαίνοντας στον Δεκέμβριο μπαίνουμε σταδιακά και στο από πολλούς αγαπημένο «κλίμα των Χριστουγέννων». Καταστήματα, δρόμοι και σπίτια σιγά σιγά στολίζονται κι επικρατεί ολοένα περισσότερο η εορταστική ατμόσφαιρα. Τηλεόραση, ραδιόφωνο και social media κατακλύζονται από χριστουγεννιάτικες αναφορές και βλέπουμε παντού βίντεο όπως αυτό:
ενίοτε και αυτό:
Τι πραγματικά όμως γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα και γιατί συγκεκριμένα στις 25 Δεκεμβρίου; Είναι γνωστό πως ο Χριστός δεν γεννήθηκε την συγκεκριμένη ημερομηνία, αλλά αυτή επιλέχθηκε μόλις το 354 μ.Χ. ως ημέρα γιορτής της γέννησης του Χριστού. Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως η 25η Δεκεμβρίου συμπίπτει παραδοσιακά με το χειμερινό ηλιοστάσιο, δηλαδή με τη νύχτα με τη μεγαλύτερη διάρκεια. Η επόμενη νύχτα είναι θεωρητικά μικρότερη για κάποια δευτερόλεπτα,
καθώς ο ήλιος ανατέλλει νωρίτερα και δύει αργότερα. Λόγω όμως των εκατοντάδων χρόνων που έχουν περάσει από την καθιέρωση της ημερομηνίας αυτής, αυτή δεν είναι πια σωστή, καθώς η ακριβής ημερομηνία του χειμερινού ηλιοστασίου συμπίπτει πλέον με την 22η Δεκεμβρίου. Έτσι ξεκινάει επίσημα η εποχή του χειμώνα και η μέρα αρχίζει σταδιακά να μεγαλώνει. Πρόκειται λοιπόν για μία «νίκη» του ήλιου, ο εορτασμός της οποίας προέρχεται από την αρχαιότητα, κατά την οποία η ζωή και η ευημερία του ανθρώπου ήταν αναπόσπαστα συνδεδεμένες με την φύση.
Από τις απαρχές σχεδόν των οργανωμένων κοινωνιών, η ημέρα του Χειμερινού ηλιοστασίου συνοδευόταν από μικρές ή μεγάλες εορταστικές εκδηλώσεις, σχεδόν σε κάθε σημείο του πλανήτη. Στις περισσότερες περιπτώσεις μάλιστα, ο συμβολισμός τιμούσε την γέννηση ή την ανάσταση του ηλιακού θεού. Ο Ήλιος λατρεύτηκε από τους αρχαίους λαούς σαν θεός και γι’ αυτόν το λόγο, πολλές θρησκείες, πολύ πριν την έλευση του Χριστιανισμού, είχαν τοποθετήσει σε αυτήν την περίοδο τη γέννηση των θεών τους.
Στην παγανιστική Σκανδιναβία, όπου ο εορτασμός ονομαζόταν Yule, οι κυνηγοί έφευγαν στα ψηλά βουνά για να δουν πρώτοι την επιστροφή του Ήλιου που είχε χαθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο πρώτος που θα την αντίκριζε έφερνε τα καλά νέα στους καταυλισμούς και ήταν επικεφαλής στο πλούσιο γλέντι που διοργανωνόταν στην επιστροφή του. Στα ίδια μέρη του Βορρά, έδεναν μήλα στα κλαδιά των δέντρων για να υπενθυμίζουν πως η άνοιξη θα γυρίσει, ξεκινώντας ίσως έτσι την παράδοση του χριστουγεννιάτικου δέντρου.
Η περσική μυστηριακή θρησκεία του Μίθρα, που μέχρι την επίσημη καθιέρωση του χριστιανισμού, ήταν η βασική θρησκεία των Ρωμαίων στρατιωτών, ονόμαζε την 25η Δεκεμβρίου «Ημέρα της Γέννησης του Ήλιου». Η γιορτή αυτή συνδυαζόταν με τα Σατουρνάλια, παλιά αγροτική γιορτή, που έγινε μία από τις σπουδαιότερες γιορτές των Ρωμαίων και γιορταζόταν από τις 17 έως τις 23 Δεκεμβρίου.
Για να επανέλθουμε τώρα στον Χριστιανισμό, ο σύνδεσμος του Χριστού με τον ήλιο φανερώνεται και στην υμνογραφία των Χριστουγέννων: «Ανέτειλας, Χριστέ, εκ Παρθένου, νοητέ Ήλιε της Δικαιοσύνης». Η Εκκλησία λοιπόν, αδυνατώντας να απαλλαγεί από τις βαθιά ριζωμένες προχριστιανικές παραδόσεις, προσπάθησε να αφομοιώσει στοιχεία τους τοποθετώντας τα Χριστούγεννα στις 25 Δεκεμβρίου. Ο Χριστός έκτοτε έπρεπε να είναι «ο Ήλιος, ο δίδων το φως εις τον κόσμο». Σημασία δεν είχε πια να καταργηθούν οι παγανιστικές παραδόσεις της συγκεκριμένης ημέρας, αλλά αυτές να τελούνται πλέον χριστιανικά.
Στον σύγχρονο κόσμο, ο εορτασμός των Χριστουγέννων διαχέεται στο σύνολο του Δυτικού κόσμου, ανεξαρτήτως θρησκευτικών πεποιθήσεων, μέσω της καταλυτικής επίδρασης της ποπ κουλτούρας και της εμπορευματοποίησης των εορτών. Αποτελεί ένα συνονθύλευμα μαγικών, χριστιανικών, προχριστιανικών, αλλά και πρωτόγονων στοιχείων. Ας αναλογιστούμε λοιπόν, όλα αυτά τα αλληλένδετα στρώματα παραδόσεων που κρύβονται κάτω από την μεγαλύτερη γιορτή του χειμώνα, την επόμενη φορά που θα μας ευχηθούν «Καλά Χριστούγεννα»!
Social Links: