Ήταν κάπου στις 16:00 το μεσημέρι όταν μπήκα στο σπίτι, άνοιξα το pc και έχοντας έναν καφέ δίπλα μου κλασικά μπήκα στο fb. Και τότε κάτι δεν μου πήγαινε καλά. Κρατώντας πατημένο το κουμπί του «Μου Αρέσει», ξαφνικά άνοιξε ένα bar με 5 νέες επιλογές. Πλέον ως χρήστης του fb μπορείς να εκφράσεις την επιδοκιμασία σου με τρεις διαφορετικούς τρόπους, την αποδοκιμασία σου με έναν, αλλά και τη συναισθηματική φόρτιση με άλλον ένα. Τα νέα κουμπιά είναι –εκτός του παραδοσιακού «Μου Αρέσει»– τα «χαχα», «έλεος», «ουάου», «λυπάμαι» και «Τέλειο!». Και όλο αυτό μπορεί να μοιάζει πολύ ασήμαντο, αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για μια μεταβολή που αφορά τον ίδιο τον τρόπο λειτουργίας των social media, με δεδομένο ότι το facebook είναι ο βασιλιάς τους.
Φαντάζομαι η αρχική επιλογή του fb ήταν να δώσει περισσότερες επιλογές εύκολου σχολιασμού στους χρήστες. Πλέον ο κάθε χρήστης θα μπορεί, χωρίς να χρειαστεί να σχολιάσει, να γίνει πιο συγκεκριμένος ως προς αυτό που νιώθει για το post που μόλις υπέπεσε στην αντίληψή του. Προσιτή πολυτέλεια. Αράζεις στον καναπέ σου, βλέπεις κάτι που δεν σου αρέσει αλλά βαριέσαι να μπεις σε διάλογο. Χτυπάς ένα «Έλεος» και συνεχίζεις τον διαδικτυακό σου περίπατο. Ταυτόχρονα, λύνονται και κάποιες παρεξηγήσεις σε δημοσιεύσεις του στυλ «ΠΕΘΑΝΕ Ο ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΥΡΑΜΠΙΕΣ» και οι κλασικές κόντρες κάτω από το ποστ «τι βάζετε like ρε; πέθανε ο άνθρωπος!».
Κατά μια έννοια, αυτή η επιλογή του fb είναι έξυπνη. Το κλασικό μοτίβο της εταιρείας του μέλλοντος είναι να προσφέρει στους πελάτες της όλο και πιο πολλές επιλογές. Αυτό που όμως δεν σκέφτηκαν τα μεγάλα κεφάλια της εταιρείεας είναι ότι το “like” είχε ξεπεράσει τελείως την αρχική του σημασία ως «κάτι που βλέπω και μου αρέσει» και είχε γίνει μια ολόκληρη διαδικτυακή πρακτική με πολλαπλές λειτουργίες. Eμείς οι ίδιοι οι χρήστες το είχαμε επανανοηματοδοτήσει και του είχαμε προσδώσει άπειρες λειτουργίες. Το κουμπί “like” ήταν συνώνυμο του «Μου αρέσει» μόνο για όσους πρωτοέμπαιναν στο fb ή για όσους δεν ήξεραν και πολλά από το διαδίκτυο.
Για τους σταθερούς χρήστες των social media το ίδιο το κουμπί μπορεί να έδειχνε επιδοκιμασία, φλερτ, σαρκασμό, λατρεία, συμφωνία, μίσος και πολλά ακόμα. Και οι πέντε νέες προσθήκες εύκολου σχολιασμού εξυπηρετούνταν από το “like”, οπότε θεωρητικά είναι τελείως αχρείαστες. Σημαντικό δε είναι ότι ο καθένας είχε φτιάξει το δικό του σύστημα μέτρησης του επιτυχημένου post και το μοίρασμα του ενός like σε έξι κομμάτια θα προκαλέσει σύγχυση.
Ταυτόχρονα, βέβαια, εκτός της καινοτομίας τού να μπουν περισσότερες επιλογές εύκολου σχολιασμού σε μια μπάρα κάτω από κάθε post που ανεβαίνει σε τούτο τον ντουνιά, σημασία έχει και πώς απεικονίστηκαν οι επιλογές αυτές. Τα emoticons και οι γλωσσικές επεξηγήσεις των νέων κουμπιών like είναι πράγματι ό,τι πρέπει για μεγάλα κομμάτια χρηστών του fb, αλλά καθόλου κατάλληλα για τους περισσότερους χρήστες. Γιατί σοφά έπραξαν τα μεγάλα κεφάλια και είδαν ότι η σελίδα του Justin Bieber έχει 75.685.180 likes αλλά γιατί να μην δούμε και τα 1367 likes που έχει η σελίδα Παγκόσμιος Ελλάνιος Συντονισμός. Γιατί τα «ουάου» μπορεί να ταιριάξουν άψογα με μια ημίγυμνη φώτο του Justin, ok. Με το post που διαφημίζει το «ΕΤΗΣΙΟ ΔΡΩΜΕΝΟ ΕΝΘΥΜΙΣΗΣ ΤΟΥ ΟΡΚΟΥ ΝΟΜΟΥ ΜΑΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΟΡΚΙΣΜΕΝΩΝ ΠΟΛΕΜΙΣΤΩΝ ΣΤΗ ΒΕΡΓΙΝΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΣΥΝΕΛΛΗΝΕΣ ΠΟΥ ΚΑΤΟΙΚΟΥΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΕΛΦΟΥΣ ΚΑΙ ΠΑΝΩ ΚΑΙ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟ ΒΟΡΕΙΟ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ» πώς μπορεί να ταιριάξει;
Το ίδιο ισχύει και για το «έλεος», που είναι ένα πολύ παραστατικό κουμπί για τσακωμούς με αμένσιωτα, αλλά δεν κολλάει ιδιαίτερα όταν πλακώνεται ένας ΠΑΟΚτζής με έναν γαύρο κάτω από τα σχόλια του Sportdog ή όταν τσακώνονται δύο κλασικοί φιλόλογοι για το πώς μεταφράζεται η λέξη «αγαθός» στα έργα του Εκαταίου του Αβδηρίτη. Απλά δεν ταιριάζει. Το facebook έδειξε ότι πλέον έχει τόσο τεράστιο εύρος χρηστών που του είναι αδύνατο να το περιγράψει, να του δώσει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και να το ικανοποιήσει. Για τον λόγο αυτό διάλεξε μια πολυπληθή και συγκροτημένη ομάδα χρηστών και ακούμπησε επάνω της την προσωποποίηση όλης της διαδικτυακής κοινότητας. Αλλά αυτό μοιάζει αδύνατο.
Όσοι δεν εντάσσονται σε αυτό την προσωποποίηση που επιχείρησε το fb (οι οποίοι είναι και η πλειοψηφία) θα δυσκολευτούν να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες. Προηγουμένως είχαν την επιλογή like/σχόλιο/κοινοποίηση και τους ταίριαζε απόλυτα. Και δεν είναι ότι η λειτουργία αυτή ήταν σωστή λόγω κάποιας ιδιοφυούς σκέψης. Πολύ απλά ήταν η βασική δομή σχολιασμού που παρείχε το fb πριν ακόμα διευρυνθεί σε όλο αυτό το κοινό. Με άλλα λόγια, το fb έχει τόσο απέραντο εύρος χρηστών που η οποιαδήποτε παρέκκλιση από την αρχική βασική του δομή είναι καταδικασμένη –τουλάχιστον εκ πρώτης όψεως– να αποτύχει. Το απλοϊκό δίπoλο like/μη like ήταν τόσο επιτυχήμενο α) λόγω της απλοϊκότητάς του, η οποία έδινε το δικαίωμα να νοηματοδοτήθει από κάθε ομάδα χρηστών και β) επειδή υπήρχε εκεί όταν πρωτομπήκαμε στο fb. Δεν μας ξένισε. Το είδαμε και το συνηθίσαμε. Χτίσαμε τη χρήση μας μετά την ύπαρξή του. Κατά κάποιο τρόπο το «φυσικοποιήσαμε».
Και εδώ μπαίνει και το τελευταίο ερώτημα. Αυτό που μοιάζει μια τελείως λανθασμένη τακτική από πλευράς fb θα σημάνει και την έκπτωσή του από τον θρόνο των social media; Μάλλον όχι. Ακριβώς λόγω του γιγαντιαίου εύρους των χρηστών του, ακόμα και κάτι που μοιάζει με παταγώδη αποτυχία θα χωνευτεί από τα εκατομμύρια των χρηστών. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε, χιλιάδες χρήστες δοκιμάζουν τις νέες επιλογές που τους δίνει ο πάροχος που λέγεται facebook.com. Ήδη κάποιοι ίσως έχουν συστηματοποιήσει τη νέα χρήση που θα κάνουν σε αυτές τις νέες επιλογές. Το κάθε κουμπί που έβαλαν οι διαχειριστές του fb νοηματοδοτείται και πολύ πιθανόν να έχει ξεφύγει ήδη από αυτό που σκέφτονταν ή επιθυμούσαν οι ίδιοι όταν συζητούσαν επί ώρες στα συμβούλια της διοίκησης. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για την πρώτη βασική αλλαγή στην ίδια τη δομή του site και έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το πώς θα αντιμετωπιστεί.
Ο Ζούκεμπεργκ μας έδωσε 5 εργαλεία αλλά ο ίδιος δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να παρέμβει στο τι θα φτιάξουμε με τα εργαλεία αυτά.
Social Links: