Ενώ η δημοσιοποίηση των εγγράφων της λίστας Παναμά προκάλεσε τριγμούς στις κυβερνήσεις της Ισλανδίας και της Ισπανίας και οδήγησε στην παραίτηση του πρωθυπουργού της πρώτης και του υπουργού βιομηχανίας της δεύτερης, στην Ελλάδα φαίνεται πως το ελληνικό εκλογικό σώμα στέκεται μάλλον απαθές στην «αποκάλυψη» αυτού του μεγάλου «σκανδάλου». Παραμένω πληθωρικός στη χρήση των εισαγωγικών για να ομολογήσω πως ίσως πρέπει να παραδεχτούμε πως ούτε για κάποια γνωστική ανάβαση από το σκότος στο φως πρόκειται ούτε για κάποια αποφυγή της νομιμότητας. Το ζήτημα είναι πρώτιστα ηθικό και αφορά το ακανθώδες για τις δημοκρατίες της Δύσης θέμα της διανομής των φορολογικών βαρών. Οι καθημαγμένες από την λιτότητα χώρες κοιτούν αμήχανα την ύπαρξη κάποιων φορολογικών παραδείσων που δίνουν μια άριστη δίοδο στη φοροαποφυγή.

 

 

Παράλληλα με τη δημοσιοποίηση του μεγαλύτερου –ποσοτικά τουλάχιστον– όγκου πληροφοριών που σχετίζεται με αδιαφανείς λογαριασμούς και εικονικές offshore, οι πολίτες φαίνεται να εκλαμβάνουν την ασυμμετρία στην κατανομή των φορολογικών υποχρεώσεων ως φυσική, ως μια μοιραία ευελιξία των πλουσίων να ξεγλιστρούν των υποχρεώσεών τους. Η μάχη εναντίον του πραγματικού πυρήνα της αδικίας είναι ανυπόστατη και ο κρότος των διαφωνούντων ελάχιστος[1]. Αντίθετα, κατά τις προηγούμενες δεκαετίες η ανακάλυψη των σκανδάλων από τον Τύπο ήταν συστατικό επιτυχίας, ήταν ένας θησαυρός που έπρεπε να κεφαλαιοποιηθεί μέχρι εξαντλήσεως. Ανεξάρτητα από τα κίνητρα των δημοσιογράφων, σκάνδαλα πολύ μικρότερου βεληνεκούς απασχολούσαν για χρόνια τις κοινωνίες των ΗΠΑ και της Βρετανίας, που ζούσαν για πολύ καιρό στα απόνερά τους. Σε τελική ανάλυση, το σκάνδαλο της υπόθεσης Γουαϊτγότερ[2] με τον Μπιλ Κλίντον ως εισαγγελέα και τη Χίλαρι ως δικηγόρο δεν αφορούσε πάρα κάποια οικόπεδα και ένα μικρό ταμιευτήριο που κατέρρευσε. Τα χρήματα που φαίνεται να υφαρπάχτηκαν τότε από κάποιους αποταμιευτές και ζημίωσαν το ομοσπονδιακό κράτος των ΗΠΑ δεν είναι τίποτα μπροστά στην οικονομική αιμορραγία που προκαλούν όσοι ομνύουν στο αόρατο χέρι.

Γιατί τότε οι αποκαλύψεις αυτές απασχόλησαν για χρόνια τον Τύπο και οδήγησαν σε θεσμικές αλλαγές, ενώ σήμερα αποτελούν ένα εφήμερο πυροτέχνημα; Σήμερα, μια κάποια αντίδραση σε αυτή την οικουμενική αδικία αναλαμβάνουν οι χάκερς που αναλαμβάνουν να μοιραστούν με το σύνολο των διαδικτυακών χρηστών παρακολουθήσεις πολιτικών, τραπεζικά στοιχεία, «εχέμυθες» συζητήσεις. Παρόλο που λίγο έως πολύ σε προεκλογικούς αναβρασμούς γίνεται μια αόριστη αναφορά στον περιορισμό και στον έλεγχο αυτών των κινήσεων προς τα ωραία και εξωτικά νησιά και κάθε είδους οικονομικούς παραδείσους(βλ. την ευφυή –κατά τα άλλα– διαπίστωση του Ομπάμα για τις 12.000 εταιρείες που έχουν ως έδρα το ίδιο κτήριο των νήσων Κέιμαν στην Καραϊβική: «Είτε πρόκειται για το μεγαλύτερο κτίριο στον κόσμο είτε για τη μεγαλύτερη φορολογική απάτη που έχει καταγραφεί στα χρονικά», το θέμα δεν συζητιέται πραγματικά, παραμένει ένα ιερό τοτέμ που δεν μπορούμε να θίξουμε – έστω σε διακρατικό επίπεδο, σε ευρωπαϊκά/παγκόσμια όργανα ή ακόμα και να σκεφτούμε για αυτό. Είναι ως πέρα από τα όρια του διανοητού να απαιτήσουμε κάποια στιγμή η Google να πληρώσει επιτέλους το Η.Β., το Facebook τις Η.Π.Α. κ.ο.κ.

 

 

Αν, τελικά, οι σύγχρονες δημοκρατίες δεν αντιληφθούν εγκαίρως την αυτοκατάργησή τους από αυτή την ολιγωρία, τότε αυτό που αποκαλούμε «μεταδημοκρατία» δεν θα είναι παρά ένας όρος-χάδι για την αποστράγγιση κάθε είδους πλούτου για χάρη μιας πραγματικά μικρής μειοψηφίας και τη μεταφορά του κέντρου λήψης αποφάσεων σε όργανα μη λογοδοτούντα στο εκλογικό σώμα.

 

Παραπομπές

[1] «Ο θόρυβος που γίνεται είναι τρομακτικός, αλλά η μάχη ανυπόστατη», λέει ο Milliband αναφερόμενος στον Τύπο που αμφισβητεί τον καπιταλισμό· βλ. Χριστίνα Κωνσταντινίδου, «Η πολιτική ταυτότητα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, Το κίνημα της αντιπαγκοσμιοποίησης στον ημερήσιο Αθηναϊκό Τύπο», Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τεύχος 28, Αθήνα, Νοέμβριος 2006, σελ. 84. Δυστυχώς πια ακόμα και αυτός ο θόρυβος σίγησε.

[2] Για μια αναλυτική των διαμεσολαβούμενων από τον Τύπο σκανδάλων βλ. Τζων Τόμσον, Πολιτικά σκάνδαλα στην εποχή της εικόνας, εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2004 και ειδικότερα για τα οικονομικά σκάνδαλα τις σελίδες 213-261