Ξεκινώντας αυτό το κείμενο, συνειδητοποιώ πόσο δύσκολο είναι να γράφεις για την πιο αγαπημένη σου μπάντα και ταυτόχρονα πόσο απολαυστικό είναι να μιλάς για τους Radiohead. Γιατί όταν έχεις κάτι τόσο πολύ μέσα σου, θες να μιλάς γι’ αυτό, αλλά σου είναι δύσκολο να το εξηγείς εσύ ο ίδιος. Δεν μπορώ να πω ότι παρακολουθώ τη συγκεκριμένη μπάντα από τα πρώτα της βήματα, μιας και όταν κυκλοφόρησε το πρώτο τους άλμπουμ Pablo Honey το 1993 δεν υπήρχα καν. Παρ’ όλα αυτά, νιώθω ότι κατά έναν παράξενο τρόπο με παρακολουθεί εκείνη και όσο μεγαλώνω είναι πάντα διαθέσιμη να μου εξηγήσει πολλά σε μουσικό, καλλιτεχνικό και πνευματικό πλαίσιο. Με λίγα λόγια –ποτέ δε θα είναι αρκετά άλλωστε– νιώθω ότι ωριμάζω με Radiohead και μαζί μου εξελίσσονται τα κομμάτια τους, που τα αντιλαμβάνομαι και τα αισθάνομαι διαφορετικά σχεδόν σε κάθε τους ακρόαση.
Το βρετανικό αυτό συγκρότημα διατηρεί την ίδια σύνθεση στα μέλη του από τα τέλη της δεκαετίας του ‘80, που ξεκίνησε με όνομα “On a Friday”, μέχρι και σήμερα. Το όνομα Radiohead το υιοθέτησαν το 1991 και ήταν εμπνευσμένο από το τραγούδι “Radio Head” των Talking Heads. Οι βασικές επιρροές τους ήταν τα μουσικά είδη των ‘70s και ‘80s, όπως new wave, funk, post punk, art pop και worldbeat. Σχετικά γρήγορα, όμως, εντάχθηκε στο είδος της alternative rock μουσικής και πλέον θεωρείται μία από τις καλύτερες μπάντες του είδους, με κάμποσα βραβεία να δικαιολογούν αυτό τον χαρακτηρισμό. Μετά από αρκετές συζητήσεις, διαφωνίες και ψάξιμο μαζί με άλλους φίλους θαυμαστές τους, δεν μπορώ παρά να καταλήξω να τους εντάσσω στο πολύ αφηρημένο είδος της experimental μουσικής, που είναι όμως τόσο συγκεκριμένο και αντιπροσωπευτικό στην περίπτωση των Radiohead και καλύπτει κάθε καλλιτεχνική τους δράση.
Οι Radiohead, από το ξεκίνημά τους μέχρι και σήμερα, αναδεικνύουν συνεχώς την ανάγκη τους για πειραματισμό, η οποία περνά από τον ένα δίσκο στον άλλο, αλλά παρατηρείται και ξεχωριστά μέσα στα τραγούδια τους και αγγίζει κάθε δημιουργική έκφανση, από τη μουσική και τους στίχους, μέχρι τα προσεκτικά σχεδιασμένα artworks και clips της μπάντας. Για τα τελευταία έχουν επίσης βραβευτεί πιστοί και στενοί συνεργάτες τους, όπως ο γραφίστας Stanley Donwood που έχουμε αναπόφευκτα ταυτίσει με τους Radiohead, καθώς έχει σχεδιάσει το artwork για κάθε τους άλμπουμ.
Η διαφορά των Radiohead με άλλες experimental μπάντες έγκειται στο ότι οι συγκεκριμένοι καλλιτέχνες δεν χάθηκαν ποτέ μέσα στους πειραματισμούς τους. Ξέρουν ακριβώς τι θέλουν να κάνουν και γιατί –και το κοινό τούς εμπιστεύεται, διότι ξέρει πως δε θα απογοητευτεί. Το γεγονός αυτό είναι που κάνει τους Radiohead πρώτα ολοκληρωμένους καλλιτέχνες και ύστερα μουσικούς, χαρακτηριστικό που λείπει από τους περισσότερους σύγχρονους εκπροσώπους της μουσικής σκηνής.
Σημαντικότατος παράγοντας της επιτυχίας τους είναι ο frontman τους Thom Yorke. Είναι αδύνατο να μην ξεχωρίσει κανείς τον ιδιαίτερο, γλυκό και απόκοσμο ήχο της φωνής του. Επίσης ξεχωρίζει για το ταλέντο του να κεντάει τα μουσικά υφάσματα της μπάντας με στίχους που εκφράζουν τους προβληματισμούς του για τη σύγχρονη κοινωνία, την πολιτική και το περιβάλλον. Η οξύτητα και η απλότητα της γραφής του κάνουν τους στίχους των Radiohead πολύ προσωπικούς για το κοινό. Ο Thom όμως δεν μιλά μόνο μέσω της μουσικής του. Τον έχουμε δει να αφήνεται στη σωματική έκφραση με τρόπο που πολλοί επαγγελματίες χορευτές και ηθοποιοί θα ζήλευαν:
Ο ίδιος εξέπληξε το κοινό και στην προσωπική του καριέρα, με συνεργασίες καλλιτεχνών όπως ο Flea των RHCP, οι Unkle, η Björk και η PJ Harvey. Κατά τη γνώμη μου, ειδικότερα η χημεία με την τελευταία στο ντουέτο τους εκφράζει το πάθος, όσο πιο απλά και αληθινά μπορεί αυτό να αποδοθεί σε ένα κομμάτι:
Οι Radiohead αντλούν συνεχώς υλικό για τη δουλειά τους από οτιδήποτε τους συγκινεί και –σε αντίθεση με άλλους μουσικούς– παραδέχονται δημόσια χωρίς καμία υπεροψία ή κόμπλεξ ότι επηρεάζονται από τη δουλειά άλλων καλλιτεχνών. Ο Thom Yorke έχει δηλώσει, για παράδειγμα, ότι για να γράψει τη μουσική της κιθάρας στο “Reckoner” εμπνεύστηκε από τα χαρακτηριστικά riffs του μουσικού John Frusciante. Την ίδια λογική ακολούθησαν και στον καινούργιο τους δίσκο A Moon Shaped Pool, ο οποίος κυκλοφόρησε μόλις την Κυριακή. Το περιεχόμενο του δίσκου συλλεγόταν από την μπάντα για χρόνια, καθώς ένα μέρος του υπήρχε ήδη από το 2000, εποχή που κυκλοφόρησε ο δίσκος Kid A. Επίσης, ο τίτλος του πρώτου κομματιού “Burn the Witch”, που δημοσιεύτηκε στις 3 Μαΐου, εντοπίζεται από το 2002 στο artwork για το εξώφυλλο του δίσκου Hail to the Thief. Tο video clip του, που σκηνοθέτησε ο συνεργάτης τους Chris Hopewell, αποτελεί αναφορά στη σειρά του 1960 “Trumpton”, και στην ταινία του 1973 “The Wicker Man”. Mία ακόμα από της επιρροές τους για τη γέννηση του καινούριου άλμπουμ φαίνεται και στο εξώφυλλό του, το οποίο εκ πρώτης όψεως θυμίζει φεγγάρι και σχετίζεται με τον τίτλο “A Moon Shaped Pool”. Στην πραγματικότητα, η ιδέα για αυτό αντλήθηκε μάλλον από μία φιλική τους μπάντα, τους Spectres, σύμφωνα με μία ανάρτηση των τελευταίων στο facebook.
Στις 6 Μαΐου η μπάντα αιφνιδίασε ευχάριστα τους θαυμαστές της με την κυκλοφορία του video clip του δεύτερου κομματιού “Daydreaming”, για το οποίο συνεργάστηκαν με τον γνωστό βραβευμένο σκηνοθέτη Paul Thomas Anderson. Με τα δύο πρώτα video clip του άλμπουμ, οι Radiohead έδειξαν με σαφήνεια τις προθέσεις τους και όρισαν το θεματικό πλαίσιο του A Moon Shaped Pool. Βέβαια, το πιστό κοινό του συγκροτήματος γνωρίζει πολύ καλά απ’ όλη την καλλιτεχνική του πορεία την αποστροφή του για τον τρόπο που ασκείται η πολιτική εξουσία και τον προβληματισμό του για την κοινωνική σήψη και για την ανθρώπινη αλλοτρίωση υπό την τεχνολογική κυριαρχία. Τις θέσεις τους αυτές ανέδειξαν με κομμάτια όπως το “No Surprises”, το “Paranoid Android”, το 2+2=5 κ.α. Παρ’όλα αυτά, στη νέα τους δουλειά παρατηρείται μία διαφορετική προσέγγιση στις απόψεις του συγκροτήματος.
Ο δίσκος A Moon Shaped Pool περιλαμβάνει ήδη γνώριμα κομμάτια όπως το “Identikit”, το “Full Stop” και το “Desert Islant Disk”, τα οποία έχουν ακουστεί σε live της μπάντας τα τελευταία χρόνια. Η μεγάλη έκπληξη, όμως, ήταν ότι συμπεριλήφθηκε και το “True Love Waits”, ένα από τα πιο γλυκόπικρα και εύθραυστα τραγούδια που έχουν γράψει για την αγάπη και το έχουν λατρέψει στις live εκτελέσεις του πολλοί περισσότεροι από τους σταθερούς θαυμαστές της μπάντας. Πάντως, ο τρόπος με τον οποίο εμφανίζεται στο άλμπουμ δεν θυμίζει το τραγούδι που ξέρουμε, καθώς είναι προσαρμοσμένο στο ύφος του δίσκου. Οι περισσότεροι το προτιμούμε όπως το γνωρίσαμε. Το μόνο σίγουρο μετά από αυτό τον δίσκο,είναι ότι οι Radiohead δεν ξεχνούν ό,τι γράφουν, αλλά το αφήνουν να ωριμάσει και το χρησιμοποιήσουν την κατάλληλη στιγμή. Έτσι, στις 17 Ιουνίου θα κυκλοφορήσει το CD και το βινύλιο του νέου άλμπουμ, ενώ τον Σεπτέμβρη αναμένεται μία ειδική έκδοση που θα περιέχει μεταξύ άλλων δύο LP, ένα ακόμα CD με δύο επιπλέον κομμάτια και ένα βιβλίο 32 σελίδων. Όσοι άκουσαν τον δίσκο μετά τη διαδικτυακή του κυκλοφορία στις 8 Μαΐου, μιλούν για γενικότερη αλλαγή τόσο στο είδος και τη μορφή των κομματιών όσο και στη σύνθεσή τους, με αποτέλεσμα αυτή να μη θυμίζει κανένα άλλο άλμπουμ τους.
Πρόκειται για έναν ολοκληρωμένο δίσκο με τα κομμάτια να διαδέχονται το ένα το άλλο σε απόλυτη ροή και πάντα στο ίδιο μουσικό και θεματικό πλαίσιο το οποίο φαίνεται να αγαπούν ήδη το κοινό και οι κριτικοί. Θυμίζει ένα συνεχόμενο νανούρισμα, που όμως σκοπό έχει να αφυπνίσει τον ακροατή, ο οποίος ζει χαοτικά και υπνωτισμένος από τις μηχανές. O Thom Yorke μιλά για ακόμα μια φορά στους στίχους του για όλους και εκ μέρους όλων των σύγχρονων ανθρώπων. Στο κομμάτι “Numbers” δηλώνει: “We call upon the people, people have this power, the numbers don’t decide, your system is a lie.. We’ll take back what is ours..”. Μοιάζει να ψιθυρίζει στο αυτί του καθένα μας την αλήθεια, όχι για να μας καταθλίψει, αλλά για να μας υπενθυμίσει ότι δεν έχουμε μόνο μια κατασκευασμένη ψηφιακή ζωή, αλλά έχουμε ακόμα όνειρα και φως μέσα μας. Και η μουσική των Radiohead είναι ένας πολύ καλός τρόπος να το νιώσει κανείς αυτό.
Η μουσική του δίσκου δένει τα κομμάτια μεταξύ τους με κοινά στοιχεία και διαφέρει αρκετά από αυτή που μας έχουν μέχρι τώρα συνηθίσει. Φαίνεται ότι αποχωρίστηκαν τον groovy ήχο του μπάσου και των drums που συναντάμε σε άλλα άλμπουμ (όπως στο In Rainbows) και ανακάλυψαν νέα ακουστικά μονοπάτια με πολύ ιδιαίτερες μελωδίες. Διατηρώντας, πάντα, τον χαρακτηριστικό ηλεκτρονικό ήχο των synthesizers, oι Radiohead αυτή τη φορά χρησιμοποίησαν πολύ έντονα τα έγχορδα, όπως το βιολί, χορωδιακά φωνητικά σε συνεργασία με την London Contemporary Orchestra και πιάνο. Επιπροσθέτως, περνούν άνετα από τον psychedelic (“Ful Stop”) στον latin (“Present Tense”) ήχο, με απολαυστικό για τον ακροατή τρόπο, χωρίς να χαλάει τίποτα στο κλίμα του δίσκου. Ταυτόχρονα, ακόμα και ο τρόπος που χρησιμοποιεί ο Thom Yorke τη φωνή του φαίνεται να αλλάζει και να προσαρμόζεται στο ύφος της μουσικής, μέσω ιδιαίτερων γυρισμάτων. Μετά από τόσα χρόνια μπορούμε να πούμε ότι η φωνή του τραγουδιστή έχει μετατραπεί σε σταθερό όργανο της μπάντας. Όλα αυτά καθιστούν το κάθε κομμάτι αριστουργηματικό και τεχνικά άρτιο και διαμορφώνουν την όλη ονειρική ατμόσφαιρα του δίσκου. Παρ’όλα αυτά, όσο και να αγαπήσεις τα κομμάτια του άλμπουμ, δεν κινδυνεύεις να σου κολλήσει εύκολα κάποιο από αυτά (με εξαίρεση ίσως το “Burn the Witch”, που ακούγεται ήδη στα ραδιόφωνα).
Όσο η μουσική των Radiohead απομακρυνόταν από τον αρχικό alternative brit pop ήχο, τόσο πιο δύσκολα θα λέγαμε ότι τα κομμάτια τους θα μπορούσαν να παιχτούν στο ραδιόφωνο (γεγονός κάπως ειρωνικό, λόγω ονόματος). Αλλά αυτό δεν απασχόλησε ποτέ ιδιαίτερα την μπάντα, μιας και ο σκοπός της τέχνης τους δεν είναι το κέρδος ή η φήμη, οπότε έχουν την απόλυτη ελευθερία να δημιουργήσουν ακριβώς αυτό που θέλουν, χωρίς να λογοδοτούν σε καμία δισκογραφική. Ακριβώς αυτό αποδεικνύει ο τελευταίος τους δίσκος και θα τον χαρακτήριζα σίγουρα, χωρίς να με ενοχλεί καθόλου αυτό, αντιεμπορικό. Οι Radiohead δεν ενδιαφέρονται «να κρατήσουν το όνομά τους» και δεν πιέστηκαν ποτέ για να αποδείξουν κάτι. Απλά είναι αυθεντικοί, δημιουργικοί και μεταμορφώνονται συνεχώς. Επομένως, ας μην μπούμε στον κόπο να ψάξουμε άλλους χαρακτηρισμούς για τη νέα τους δουλειά. Οι Radiohead είναι απλά Radiohead.
Social Links: