Phil Spector: Ο άνθρωπος που απείλησε με όπλο τον Leonard Cohen

Υπάρχει που λέτε ένας τύπος που απείλησε με όπλο τον Leonard Cohen, τους Ramones και τον John Lennon, σε ξεχωριστές μάλιστα περιστάσεις, και δεν μπήκε φυλακή – τουλάχιστον όχι γι’ αυτό.

Γιατί το έκανε; Στον Κοέν, το 1977, το έκανε για να επιβάλει το δικό του όραμα για πώς πρέπει να ακούγεται το Death of A Ladies’ Man – ίσως το πιο περίεργο ακουστικά άλμπουμ του τροβαδούρου. Η απόκρυφη ιστορία λέει ότι ο τύπος αυτός κόλλησε το γεμάτο του πιστόλι στον λαιμό του Κοέν, το όπλισε και του είπε “Σ’ αγαπώ Λέοναρντ”, για να πάρει την απάντηση “Το ελπίζω πως μ’ αγαπάς, Φιλ”.

Στους Ramones, το πιστόλι το έβγαλε το 1980, όταν ηχογραφούταν το End of the Century για να υποχρεώσει τον Johnny Ramone να κάτσει για ώρες να παίζει ξανά και ξανά στην ηλεκτρική την πρώτη συγχορδία του Rock n’ Roll High School μέχρι να την πετύχει “ακριβώς σωστά”. Και ακούγοντάς την αυτή τη συγχορδία προσεκτικά, το πώς αναπτύσσεται και μετά σβήνει για να μπουν για ντραμς, κάποιος μπορεί και να πει ότι άξιζε τον κόπο. Αυτή και μόνο η συγχορδία είναι ένα αυτόνομο αριστούργημα των 18 δευτερολέπτων που αν δεν προσέξεις το έχασες, αν το προσέξεις όμως…

(αυτό που ακούγεται στο βίντεο μετά το κουδούνι του διαλείμματος )

Ο Phil Spector, γιατί γι’ αυτόν μιλάμε, αντικειμενικά ένας από τους σημαντικότερους μουσικούς παραγωγούς της ποπ μουσικής και φωτογραφικός ορισμός της τρελής ιδιοφυΐας, είναι ο πατέρας του Wall of Sound και ο παππούς μιας σειράς από μουσικά είδη μεταξύ των οποίων το shoegaze, η dream pop, το noise. Χωρίς αυτόν δεν θα είχαμε ούτε τους My Bloody Valentine, ούτε τους Jesus & Mary Chain, και συγκροτήματα από τους Velvet Underground μέχρι τους Boris που έρχονται τον Δεκέμβρη στην Αθήνα θα ακούγονταν, αν υπήρχαν, πολύ-πολύ διαφορετικά.

Ακούστε τι έκανε με το Be My Baby των Ronettes, του 1963:

και μετά ακούστε το Just Like Honey των Jesus & Mary Chain (1985)

Δεν είναι μόνο ο φόρος τιμής που του αποδίδουν οι νεαροί μαλλιάδες από την Σκωτία ξεπατικώνοντας το drum line. Είναι η χρήση της ηχούς, του reverb κι αργότερα της ενίσχυσης, η αίσθηση ότι τα επιμέρους όργανα χάνονται το ένα μέσα στο άλλο για να σε περικυκλώσουν ως ενιαίος ήχος τυλίγοντάς σε σαν ζεστή κουβέρτα. Κάτι που, ας πούμε, συμβαίνει και εδώ, με τον άλλο πειραγμένο επιστήμονα του ήχου, τον Kevin Shields (Sometimes, My Bloody Valentine, 1990, Analog Tapes Remaster):

Και για να κλείσει ο κύκλος ακούστε κι αυτό (Sometimes – MBV cover, Boris & Merzbow, 2016):

O Phil Spector έφτιαξε αυτό τον ήχο για να ακούγεται καλά στα τζουκμποξ και τους ραδιοφωνικούς σταθμούς. Για να τον πετύχει πειραματίστηκε με διάφορες νέες ιδέες: έβαλε τα ντραμς να παίζουν μπροστά σε τοίχο για να αντανακλάται ο ήχος τους, χρησιμοποίησε όργανα που δεν συνηθίζονταν μέχρι τότε στην ποπ, όπως ξύλινα και χάλκινα πνευστά, συνήθως πολλά κάθε φορά, καθώς και όργανα της μουσικής των ισπανοφώνων των ΗΠΑ, έγραφε πολλές φορές τα ίδια μουσικά μέρη και τα μίξαρε μαζί για να ακούγονται πλουσιότερα, επέμενε φανατικά στη μονοφωνική έναντι του στέρεο υποστηρίζοντας ότι έτσι κρατά αυτός τον απόλυτο έλεγχο του ήχου χωρίς ο ακροατής να μπορεί να τον χαλάσει ανάλογα με το πώς θα έστηνε τα ηχεία του. Συγκρίνετε αν θέλετε τον γεμάτο, ολοκληρωτικό ήχο του Phil Spector με τον αντιδιαμετρικά κλινικό και ψυχρό ήχο, φτιαγμένο για τα στερεοφωνικά των 80’s του Quincy Jones πχ στο Thriller και το Bad του Michael Jackson.

Ήθελε, λέει, να φτιάξει μικρές βαγκνερικού τύπου συμφωνίες για εφήβους. Και συχνά τα κατάφερνε, παρά τους περιορισμούς της τσιχλοποπ των 60’s. Ακούστε για παράδειγμα πώς χειρίζεται τον ήχο στο There’s No Other Like My Baby των Crystals του 1961:

…και βεβαίως, στo υψηλής (πόσο πιο ψηλά να πας από το κόκπιτ του Τομ Κρουζ;) στόχευσης, You’ve Lost That Lovin’ Feelin’ των Righteous Brothers (1964), το αποκορύφωμα ίσως του Wall of Sound.

Για να καταλάβετε για τι τύπο μιλάμε, μέχρι τότε, οι δύο τραγουδιστές των Righteous Brothers είχαν ισότιμη συμμετοχή στα τραγούδια. Όταν ο Bobby Hartfield έμαθε ότι θα έμπαινε μόνο μετά το ρεφρέν, με τον Bill Medley να έχει το κύριο ρόλο, και παραπονέθηκε γι’ αυτό στον Spector ρωτώντας τον τι υποτίθεται ότι θα κάνει αυτός, εκείνος του απάντησε χαρακτηριστικά “αν θες, μπορείς από τώρα να πας στην τράπεζα”. Και έστειλε πολλούς στην τράπεζα.

Για τον ίδιο τον Phil Spector, το σημαντικότερο έργο του ήταν το River Deep – Mountain High των Ike και Tina Turner του 1966, ένα πραγματικά υπερφιλόδοξο κομμάτι που κόστισε το απίστευτο για την εποχή ποσό των 22.000 δολαρίων, με 21 μουσικούς και 21 background τραγουδιστές, που όμως φάνηκε πολύ μαύρο για τα λευκά ακροατήρια και πολύ λευκό για τα μαύρα:

Από την άλλη, να το πούμε κι αυτό, το τραγούδι παρομοίαζε την αγάπη μιας γυναίκας για τον σύντροφό της με την αφοσίωση ενός κουταβιού για τον αφέντη του – για να μη μιλήσουμε για το He Hit Me (And It Felt Like A Kiss) – ναι, αυτός είναι ο τίτλος!- των Crystals (1962). Και δυστυχώς δεν πρόκειται για συμπτώσεις – όχι μόνο κακοποιούσε τη γυναίκα του, τη Ronnie Spector των Ronettes, απειλώντας ότι θα την σκοτώσει και κρατώντας την ουσιαστικά φυλακισμένη στο σπίτι τους, αλλά τελικά τα παιχνίδια του με τα πιστόλια είχαν ως κατάληξη τη δολοφονία της ηθοποιού Lana Clarkson το 2003, για την οποία καταδικάστηκε σε κάθειρξη τουλάχιστον 19 χρόνων το 2009.

[Στη δίκη του, το 2009]

Τραγική ειρωνεία; Σήμερα, αυτός ο πρωτομάστορας του ήχου έχει χάσει τη φωνή του και νοσηλεύεται σε άσχημη κατάσταση. Ίσως, μαζί μ’ αυτό, να είναι η τιμωρία του να ζήσει έτσι, στη φυλακή και στα νοσοκομεία, βλέποντας έναν-έναν τους μουσικούς γίγαντες που κάποτε σημάδεψε με το πιστόλι του – τον John Lennon, τον Johnny και τον Joey Ramone, τώρα τον Leonard Cohen – να περνάνε άσπιλοι στο πάνθεον της μουσικής ιστορίας, προοπτική που γι’ αυτόν έχει κλείσει οριστικά.

Κι ένα υστερόγραφο: Το μόνο άλμπουμ με χριστουγεννιάτικα τραγούδια που ακούγεται είναι το εξαιρετικό A Christmas Gift For You From Phil Spector (1963). Μέρες που έρχονται, έχετέ το υπόψη.