Αναμνησίες

Καλοκαίρι, μία περίοδος του χρόνου που μαζεύεις ένα σωρό φωτογραφίες. Είτε τις βγάζεις εσύ, είτε η παρέα σου, η οικογένειά σου, η σχέση σου, οι τουρίστες, οι άγνωστοι, διάφοροι άνθρωποι που φροντίζουν μία δεδομένη στιγμή να υπάρχεις αποτυπωμένος σε μία εικόνα. Είτε σου αρέσει είτε όχι το πιο πιθανό είναι τον επόμενο χειμώνα και τους χειμώνες μετά από αυτόν να χαζεύεις ένα μίζερο βράδυ Τρίτης τον φάκελο στο υπολογιστή με τίτλο “Καλοκαίρι ’17” και να σκέφτεσαι πόσο πιο αδύνατος ήσουν, πως είχες εκείνη την παρέα που δεν έχεις ιδέα τι κάνουν όλοι τώρα στη ζωή τους, πως το μπλουζάκι που φοράς στο είχε πάρει εκείνος/η ο/η πρώην σου που τότε ήσασταν πολύ ερωτευμένοι, πως τότε είχες γνωρίσει πολύ κόσμο σε οτοστόπ γιατί ακόμα δεν είχες αμάξι κλπ. Αυτό έκανα και εγώ κάθε χειμώνα μέχρι τώρα, που αποφάσισα να μην υπάρχει αυτός ο φάκελος στο λάπτοπ μου φέτος. Παρότι αγαπούσα πάντα να έχω σε φωτογραφίες τις αγαπημένες μου στιγμές από ταξίδια, διακοπές, γιορτές κλπ περνάω μια φάση άρνησης δημιουργίας φωτογραφικών αναμνήσεων την οποία ονόμασα αναμνησία.

Η φάση αυτή ξεκίνησε παρά τη θέλησή μου όταν, προς μεγάλη μου ατυχία, μέσα σε δύο εβδομάδες κράσαρε το λάπτοπ και κλάπηκε το κινητό μου με αποτέλεσμα να χάσω σχεδόν οποιοδήποτε υλικό είχα αποθηκευμένο από τη ζωή μου από το 2009 και μετά. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να σε παρακαλέσω να πας να πάρεις εκείνον τον αναθεματισμένο εξωτερικό σκληρό δίσκο και να κάνεις ένα backup που τόσο καιρό σκέφτεσαι αλλά συνεχώς αναβάλλεις, εκτός αν είσαι προνοητικός και το έχεις ήδη κάνει. Αν δεν είσαι συνέχισε να διαβάζεις και θα προσπαθήσω να σε πείσω… ή και όχι.

‘Οταν λοιπόν βρέθηκα να κοιτώ ένα άδειο μετά το format λάπτοπ και ένα καινούργιο κινητό στο οποίο δεν είχα να μεταφέρω καμία οπτικοακουστική ανάμνηση προσπάθησα να καθυσηχάσω τον εαυτό μου με την ιδέα ότι ένα μεγάλο μέρος αυτών που έχασα υπάρχει αποθηκευμένο στα social media, οπότε θα μπορούσα μέσω του προφίλ μου και των φίλων μου σε αυτά να το ανακτήσω. Ψέμα. Οι καλύτερες φωτογραφίες δεν ανέβηκαν στο facebook, όπως και τα πιο ξέφτιλα βίντεο και εκείνα τα άπειρα κομμάτια που είχα κατεβάσει και ήξερα όλους τους στίχους αλλά ποτέ δε θα ανέβαζα στον τοίχο μου. Έχουν περάσει 5 μήνες από τότε που τα έχασα όλα και δεν έχω προσπαθήσει να ανακτήσω τίποτα από αυτά. Και νιώθω σχεδόν ανακουφισμένη. Τότε, αν κάποιος μου έλεγε ότι θα άδειαζε ολοκληρωτικά η αποθήκη των αναμνήσεών μου θα με έπιανε πανικός, τώρα νιώθω ότι δεν υπάρχει κάτι που έχει χαθεί ουσιαστικά, απλώς έγινε ένα ξεκαθάρισμα αρχείων και όσα κράτησα φυλάσσονται στο κεφάλι μου.

Δεν ξέρω αν αυτό είναι μια ψευδαίσθηση για να αποφύγω τον θρήνο των δεδομένων που εξαφανίστηκαν αλλά πλέον αισθάνομαι ότι μία φωτογραφία σε κρατάει δέσμιο με μία ανάμνηση που δεν μπορείς να αποχωριστείς γιατί η ίδια της η ύπαρξη δεν το επιτρέπει. Είναι αποδεικτικό στοιχείο πως τότε βρέθηκες εκεί με αυτά τα άτομα και φαινόσουν έτσι, το οποίο σε κάνει να νιώθεις κάπως με βάση το πως είσαι τη στιγμή που κοιτάς τη φωτογραφία και όχι τη στιγμή που την έβγαζες. Συμβαίνει συχνά να κοιτάω μια φωτογραφία και να χαίρομαι και λίγο καιρό αργότερα να κοιτώ την ίδια φωτογραφία και να μελαγχολώ ή να αδιαφορώ και αυτό οφείλεται στο ότι κάθε φορά που την παρατηρώ εστιάζω σε διαφορετικά σημεία ανάλογα με τη φάση της ζωής μου. Όταν όμως φέρνω στο νου μου την ανάμνηση από ένα ταξίδι, μια γιορτή, μία συναυλία, η αίσθηση είναι μία, ενιαία και απελευθερωμένη από την ορατή απόδειξη. Φυσικά, η ανάμνηση αυτή ωριμάζει και μετασχηματίζεται και περνά από διάφορα εγκεφαλικά φίλτρα προστασίας που την αλλοιώνουν αλλά εξακολουθεί να είναι κάτι δικό μου που δεν μπορεί να βρίσκεται αυτό καθαυτό στην κατοχή κάποιου άλλου, όπως μια φωτογραφία, ούτε μπορώ να το μοιραστώ στο προφίλ σου. Είναι κάτι καλά προστατευμένο μέσα μου στη μορφή που του δίνω εγώ. Βλέπω αναμνήσεις μου να θολώνουν και να συρρικνώνονται με τα χρόνια ώσπου μένει μόνο μια μικρή κουκίδα τους, σαν αφαιρετικό όνειρο και άλλες κατά έναν περίεργο τρόπο να ζωντανεύουν, να διογκώνονται, να εμπλουτίζονται και υπάρχει λόγος που διεκδικούν χώρο στο κεφάλι μου. Όταν αυτός ο λόγος παύσει, αυτές οι αναμνήσεις πιθανόν να ξεθωριάσουν και δεν υπάρχει τίποτα που να μην τους το επιτρέπει. Και κάπως έτσι πραγματοποιείται η φυσική λειτουργία της επιλεκτικής μνήμης που έχουμε στο ανθρώπινο manual μας και λειτουργεί ως χρήσιμο είδος άμυνας και που η τεχνολογία αντιμάχεται με τη συναίνεσή μας.

Φυσικά δεν ακυρώνω τη σημασία των φωτογραφιών σε ιστορικό, λαογραφικό, πολιτικό και πολιτιστικό επίπεδο και οφείλουμε πολλά σαν κοινωνία στην ύπαρξη φωτογραφικών τεκμηρίων. Αλλά και σε ατομικό επίπεδο αυτό που είμαστε έχει διαμορφωθεί μέσα από τα οικογενειακά, παιδικά και εφηβικά μας άλμπουμ και οι φωτογραφίες αποτελούν πολλές φορές παρηγοριά για άτομα και σκηνές που δεν υπάρχουν πλέον στη ζωή σου και θα ήθελες να θυμάσαι. Και θα τα θυμάσαι, όχι όπως είναι στις φωτογραφίες αλλά μέσα από μικρότερες λεπτομέρειες που δεν μπορούν να απεικονιστούν, όμως με τη βοήθεια των φωτογραφιών δεν μπορούν να σβηστούν. Παρόλα αυτά δε χρειάζεται να ζεις τις εμπειρίες σου παρέα με μια φωτογραφική μηχανή, αυτό είναι κυρίως άγχος και δέσμευση. Δε χρειάζεται να σκηνοθετείς τις αναμνήσεις σου με βάση το πώς θα προβάλεις τον εαυτό σου στα social media. Δε χρειάζεται να φοβάσαι ότι θα ξεχάσεις ή ότι θα ξεχαστείς.

Μπορεί αν δεν είχα αυτή την απώλεια να μην αντιλαμβανόμουν έτσι τα πράγματα. Αλλά βλέπω πως μπορώ και θυμάμαι καθαρά χωρίς όλες τις αναμνηστικές φωτογραφίες της ζωής μου. Και θυμάμαι όσα από αυτά θέλω, όπως θέλω, όποτε θέλω. Ακόμα και εκείνες οι φωτογραφίες που έχασα έγιναν ανάμνηση και αυτή ήταν η φυσική τους μορφή. Μα δε θέλω να έχω την ανάμνηση αυτών των φωτογραφιών, αλλά τις αναμνήσεις του περιεχομένου τους στην πιο αγνή του μορφή. Θέλω την άυλη πρώτη ύλη, την ιδέα, τη μυρωδιά, την αόριστη αίσθηση.

Δε χρειάζεται πάντα να “αντικειμενικοποιούμε” τις αναμνήσεις μας. Η ιστορία της ζωής σου θα προβάλλεται πολύ καλύτερα και πιο αληθινά μέσα στο κεφάλι σου παρά σε οποιαδήποτε φωτογραφικά άλμπουμ. Εκεί μέσα γίνεται καλύτερο μοντάζ και εκεί όλα επιτρέπονται, παρόλο που ζούμε μία εποχή που δεν επιτρέπει την αμνησία.