Ηλεκτρονική Κολεκτίβα 6: Γιατί ο κοινωνικός δαρβινισμός είναι η μεγαλύτερη ηλιθιότητα που έχετε ακούσει ποτέ (Part 1)

Μετά από τρεις σαββατικούς μήνες, η Ηλεκτρονική Κολεκτίβα επιστρέφει στην ζεστή αγκαλιά του Σκρα Punk, αν και ο χαρακτηρισμός «σαββατικοί» λίγη σχέση έχει με την πραγματικότητα και την εν μέσω καλοκαιριού δουλειά που περίμενε στην γωνία τον συντάκτη της στήλης. Σε κάθε περίπτωση, είμαστε εδώ με περισσότερη όρεξη από ποτέ, ιδίως για να συνεχίσουμε να εξερευνούμε την ιστορία και εξέλιξη του αναρχισμού κατά τον 19^ο, 20^ο και 21^ο αιώνα, καθώς και όλη την διαμόρφωση της ανθρώπινης σκέψης και δράσης που οδήγησε σε αυτόν.

Αμ δε, όμως. Αισθανόμαστε υποχρέωση να διακόψουμε την προσχεδιασμένη ροή των άρθρων μας, καθώς πριν από μερικές μέρες, από το βήμα της 82^ης ΔΕΘ, ο Κούλης Μητσοτάκης, αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και φέρελπις πρωθυπουργός, πέταξε το εξής απόφθεγμα που θα ζήλευαν και οι Ερωτήσεις Τυσκυλανές του Κικέρωνα:

 

Κι εκεί που σκοτεινές δυνάμεις κινήθηκαν ώστε να αποσιωπηθεί ο Αριστείδης ο Δίκαιος του νεοφιλελευθερισμού με την μυστηριώδη απουσία της εν λόγω κουβέντας – άξιας κατά τα άλλα να συμπεριληφθεί ως ένα μνημείο της ανθρωπότητας στο προετοιμαζόμενο Project Tin Tin που θα σταλεί στο Άλφα του Κενταύρου – από το επίσημο δελτίο Τύπου της ομιλίας που απεστάλη στα Μ.Μ.Ε., ευτυχώς επιλήφθηκε του θέματος ο πρώην υπουργός Οικονομικών επί εποχές του κόμη πατέρα Μητσοτάκη, ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος, διασώζοντας την τιμή και την υπόληψη του Μάρκου Αυρηλίου της λαϊκής Δεξιάς.

 

Ο Ανδριανόπουλος έκανε το ευφυές που δεν σκέφτηκε ποτέ, κανείς, και για τίποτα: δικαιολόγησε πλασματικές ανισότητες που είναι αποτελέσματα φτιαχτών οικονομικών και κοινωνικών σχέσεων ιεραρχίας, εξουσίας και εκμετάλλευσης, φέρνοντας ως παράδειγμα ζώα που σκοτώνουν το ένα το άλλο στην άγρια φύση για να επιβιώσουν – και πετώντας μέσα για αλατοπίπερο και μια ειρωνική χρήση της λέξης «σύντροφοι». Καταπληκτικό. Δεν ξανάγινε. Μας σηκώθηκε η τρίχα.

Η φυσικοποίηση των κοινωνικών ανισοτήτων ανήκει στο σκληρό πυρήνα του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού (ή καπιταλιστικού νεοφιλελευθερισμού, καθώς υπάρχει διαλεκτική σχέση μεταξύ των δύο), που αποτελεί σαφώς το κύριο ιδεολόγημα της Δεξιάς. Η επιστημονικοποίηση όμως αυτής της φυσικοποίησης πραγματοποιείται με τον περιώνυμο κοινωνικό δαρβινισμό, μια από τις πιο επικίνδυνες, πολυχρησιμοποιημένες, και ταυτόχρονα ηλίθιες και με απόλυτα σαθρή (έως ανύπαρκτη) βάση ψευδοεπιστήμες. Πριν προχωρήσουμε, πρέπει να πούμε ότι στοιχεία κοινωνικού δαρβινισμού έχουν, δυστυχώς, παρεισφρήσει ακόμα και σε διάφορες εκφάνσεις της Αριστεράς – κάτι τραγελαφικό, όταν υπάρχει ήδη προβοκάτσια που εξισώνει τα ανεξίσωτα.

 

Η ιδεολογία μας, ο κοινωνικοπολιτικός ακτιβισμός μας, η αντίληψή μας περί της αξίας της ανθρώπινης ύπαρξης, η μη-μισάνθρωπη κοσμοθεωρία μας, οι φλύκταινες που βγάζουμε με θεωρητικές και πρακτικές απολογίες του ρατσισμού, του καπιταλισμού, του ιμπεριαλισμού, του μισογυνισμού, του αρτιμελισμού (κακή, αλλά δυστυχώς μοναδική μετάφραση του ableism), της ομοφοβίας, της τρανσφοβίας και γενικά κάθε είδους εξανδραποδιστικών -ισμών, -φοβιών και προνομίων, και ο διαθεματικός αγώνας μας (στα μέτρα που μπορεί η/ο καθεμιά/ένας) για την καταπολέμηση όλων αυτών – προφανώς ΟΧΙ για την πλήρη ισοπέδωση και ομογενοποίηση, όπως διακηρύσσουν διάφοροι anti-SJW εξυπνάκηδες, αλλά για την έλευση της ισονομίας (equity) – μας κάνουν να απορρίπτουμε αμέσως τον κοινωνικό δαρβινισμό. Δεν χρειαζόμαστε αναλύσεις επί αναλύσεων, μακροσκελείς κουβέντες, επιχειρήματα πάνω σε επιχειρήματα. Η απόρριψή μας είναι κοφτή και άμεση, καθώς έχουμε σιχαθεί πια να λέμε τα ίδια και τα ίδια – όπως καλή ώρα αισθάνονται, δικαίως, φεμινίστριες και σύμμαχοι όταν, μετά την πολλοστή φορά που έχει συζητηθεί και αναλυθεί το ίδιο θέμα ξανά και ξανά, και την στιγμή που υπάρχουν ήδη απειράριθμες και άμεσα προσβάσιμες θεωρητικές και κοινωνικοπολιτικές μελέτες και μαρτυρίες πραγματικών βιωμάτων επί αυτού, σκάει ο εκατομμυριοστός φελλός που θέλει «να συζητήσει με επιχειρήματα για την ύπαρξη ή όχι της κουλτούρας του βιασμού». Παρ’όλ’αυτά, οι θιασώτες του κοινωνικού δαρβινισμού θα απορρίψουν τα παραπάνω ως «αδύναμους συναισθηματισμούς», επιμένοντας εμμονικά σε μια κάποια ασαφή και τελείως σαθρή «επιστημονική βάση» που «αποδεικνύει την κυριότητα» αυτής της ψευδοεπιστήμης, κατά τα άλλα εφάμιλλα εσφαλμένης και καταστροφικής με τον επιστημονικό ρατσισμό. Γι’αυτό, η Κολεκτίβα μας θα κάνει μια προσπάθεια να περιμαζέψει σε δύο συνέχειες όλη αυτή την ψευδοεπιστημονική βρωμιά, προκειμένου να πέσει άπλετο φως ακόμα και σε αυτό το τελευταίο αποκούμπι και να δούμε, ξανά, τι είναι – ένα τίποτα. Σε πρώτη βάση, ας το πούμε στρωτά και καθαρά:

Ο ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΔΑΡΒΙΝΙΣΜΟΣ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΚΑΜΙΑ, ΚΑΜΙΑ, ΚΑΜΙΑ ΜΗ-ΨΕΥΔΟΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΒΑΣΗ.

Θεωρητικά θα μπορούσαμε να σταματήσουμε εδώ, γιατί πραγματικά δεν χρειάζεται να ειπωθεί κάτι άλλο. Ωστόσο, υποσχεθήκαμε δύο πλήρη κείμενα σε συνέχειες, και αυτά θα σας δώσουμε.

 

Για αρχή, ας δούμε τι επιτέλους είχε πει ο ίδιος Δαρβίνος για αυτό το θέμα. Η επαναστατική για την εποχή του θεωρία της εξέλιξης των ειδών, που δεν εμφανίστηκε από το πουθενά αλλά αποτελεί η ίδια μετεξέλιξη πρότερων ζωο-βιολογικών θεωριών, είναι η βάση της σύγχρονης εξελικτικής βιολογίας. Να σημειώσουμε εδώ ότι λέμε «η βάση» και όχι «το σύνολό» της, καθώς πολλά στοιχεία της θεωρίας του Δαρβίνου έχουν, ορθώς, αποδειχτεί εσφαλμένα και δικαίως διορθωθεί. Και αν η εξέλιξη των ειδών είναι πλέον αντιληπτή στον πυρήνα της ως πέρα για πέρα αδιάσειστο γεγονός (καλά, το πέρα για πέρα παίζεται), ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τους πολυποίκιλους μηχανισμούς της, το καθαυτό hard data που μπορούμε να διαχειριστούμε, και η διεπιφάνεια της βιολογίας με άλλες επιστήμες, έχουν αποκαλύψει πολλά λάθη, παραλείψεις και παρανοήσεις της. Γι’αυτό και υπάρχει μια συνεχής διαδικασία για την βελτιστοποίησή της, διορθώνοντας τα όποια σφάλματα και κακώς κείμενά της – κάτι που είναι ίδιον της σωστής επιστημονικής διαδικασίας γενικά, καθώς είναι πάρα πολύ επικίνδυνο και ιστορικώς καθολικά εσφαλμένο να διακηρύσσουμε την απόλυτη κυριότητα και το αδιασάλευτο αλάνθαστο οποιασδήποτε επιστημονικής θεωρίας. Μια λοιπόν από τις θέσεις του Δαρβίνου, και ταυτόχρονα βάση για το κεντρικό αξίωμα της ψευδοεπιστήμης του κοινωνικού δαρβινισμού, είναι το διαβόητο «survival of the fittest», που εννοιολογικά αρεσκόμαστε να μεταφράζουμε ως «επιβίωση του δυνατότερου/ισχυρότερου» (σε κοινωνικά κριτήρια, η επιβίωση του πιο προνομιούχου, πιο αδίστακτου, πιο εκμεταλλευτικού, και πιο συστημικά ωφελημένου). Τι είπατε; Δεν ήταν αυτή η θέση του; Μα ποια ήταν, λοιπόν;

 

Άκου να δεις κάτι πράγματα. Και το πιο αστείο δεν είναι αυτό. Όπως είπαμε πριν, η δαρβινική θεωρία έχει περάσει μια απόλυτα υγιή αναθεώρησή της. Η σύγχρονη εξελικτική θεωρία δεν προσδιορίζεται ως δαρβινική, αλλά η δαρβινική θεωρία αναγνωρίζεται ως ο θεμελιακός μεν, παρωχημένος σε πολλά στοιχεία του δε, πρόγονός της – σε σημείο μάλιστα που, για αποφυγή παρεξηγήσεων, η δαρβινική θεωρία ονομάζεται πλέον δαρβινισμός και όχι θεωρία της εξέλιξης. Ε λοιπόν, οι θέσεις σχετικά με την επιβίωση των ειδών είναι από τα κυρία στοιχεία του δαρβινισμού που έχουν αλλάξει και μετεξελιχθεί τόσο ριζικά (είτε με την βελτίωση κριτηρίων που είχε θέσει ο ίδιος ο Δαρβίνος, όπως εκείνο της γεωγραφικής απομόνωσης, είτε με τις «συνθέσεις», σαν την μοντέρνα σύνθεση και την εκτεταμένη εξελικτική σύνθεση, που λαμβάνουν υπόψη ό,τι πιο σύγχρονο έχουμε από δεδομένα και έχουν εισάγει μη-κληρονομικά και μη-σχετικά με την ανταπόκριση στις αλλαγές κριτήρια εξέλιξης και επιβίωσης, όπως τα επιγενετικά), ώστε, πλέον, η αναφορά σε αυτά σαν ισχύοντα (ως είχαν) αποτελεί έγκλημα. Και αυτό γίνεται ακόμα χειρότερο, καθώς σύμφωνα με το νόμο της μετάδοσης του επιστημονικού σφάλματος, ήδη εσφαλμένες θέσεις που ξεπερνούν τα όρια του επιστημονικού πεδίου που αρχικά αφορούν και υιοθετούνται ακριβώς όπως έχουν από άλλα πεδία (όπως στην περίπτωση του κοινωνικού δαρβινισμού), είναι πολλαπλά λανθασμένες.

Συμπέρασμα 1: ο κοινωνικός δαρβινισμός είναι ψευδοεπιστήμη γιατί έχει σαν βασικό αξίωμά του κάτι («survival of the fittest») που δεν αποτελεί μέρος της θεωρίας του δαρβινισμού και αποτελεί εσφαλμένη παράφραση στοιχείων εκείνης.

Συμπέρασμα 2: ο κοινωνικός δαρβινισμός είναι ψευδοεπιστήμη γιατί επιχειρηματολογεί θεωρώντας ακόμα ως ισχύοντα αυτά ακριβώς τα παραφρασμένα στοιχεία, τα οποία έχουν αποδειχτεί εσφαλμένα και παρωχημένα μέσω μιας συστηματικής και επιστημονικά ορθής αναθεώρησης που έχει ήδη πολλές δεκαετίες πίσω της.

Συμπέρασμα 3: ο κοινωνικός δαρβινισμός είναι ψευδοεπιστήμη γιατί δεν αναγνωρίζει το αναπαραγόμενο και μεγιστοποιούμενο σφάλμα του σχετικά με την υιοθέτηση από εκείνον αυτών των ήδη εσφαλμένων θέσεων.

 

Και το «survival of the fittest»; Δεν το έχει πει ο Δαρβίνος, ώστε μετά από αυτόν να το πάρουν και να το γενικεύσουν κοινωνικοί δαρβινιστές και ένθερμοι οπαδοί του laissez-faire καπιταλισμού, πολιτικού συντηρητισμού και ταξικού εξανδραποδισμού, σαν τους Herbert Spencer, Walter Bagehot, και William Graham Sumner; Α μα εδώ είναι ο τεράστιος κλαυσίγελως: πράγματι, το είχε χρησιμοποιήσει ο Δαρβίνος, προκειμένου να εξηγήσει πιο γλαφυρά την αρχή της επιβίωσης βάσει της ανταπόκρισης στις αλλαγές – παίρνοντάς το από τον Herbert Spencer, που το είχε ορίσει πριν από αυτόν. Ναι, ο Δαρβίνος πήρε την φράση από τον Spencer και όχι το αντίθετο. Μάλιστα, ο Spencer την είχε ορίσει σε μη-βιολογικά πλαίσια. Οπότε, η φυσικοποίηση της κοινωνικής ανισότητας με την αναγωγή της στην βιολογία και με δικαιολογία την ρίζα της στην δαρβινική θεωρία, καταρρίπτεται εν τη γενέσει της. Άλλωστε, ο ίδιος ο Δαρβίνος, που χρησιμοποιώντας αυτήν την φράση την μετέφραζε εννοιολογικά ως «επιβίωση του καταλληλότερου» και όχι ως «επιβίωση του ισχυρότερου» (κάτι που, φυσικά, εξακολουθούσε να είναι προβληματικό), αναγνώρισε αργότερα την σφαλερότητα της χρήσης αυτής της έκφρασης και την αποκήρυξε.

Συμπέρασμα 4: ο κοινωνικός δαρβινισμός είναι ψευδοεπιστήμη γιατί, σαν να μην έφταναν όλες οι άλλες σφαλερότητές του βασικού του αξιώματος, η ίδια η ύπαρξή του δεν αποδίδεται εκεί που πρέπει, με αποτέλεσμα η φυσικοποίηση στην οποία χτίζεται όλο το ιδεολόγημά του να είναι άτοπη.

 

Τα παραπάνω θα έφταναν για να καταδείξουν την σαχλαμάρα της φυσικοποίησης, επιστημονικοποίησης, και τελικά της ίδιας της ύπαρξης του κοινωνικού δαρβινισμού. Ωστόσο, στο επόμενο μέρος θα εμβαθύνουμε περαιτέρω στην επικίνδυνη γελοιότητα του όλου πράγματος, στο πόσο αυτός θεωρείτο της πλάκας και passé ήδη από τoν 19^ο αιώνα (τα’λεγε και γελούσε από τότε ο Kropotkin, πού να’ξερε), και το πώς παρ’ όλ’ αυτά εξελίχθηκε και χρησιμοποιήθηκε από κάποια πανούργα καθάρματα στον 20^ο αιώνα και μέχρι σήμερα για να δικαιολογήσει και να παράσχει «επιστημονικότητα» σε μερικά από τα μελανότερα σημεία της ανθρώπινης ιστορίας – όπως τον φασισμό του Μουσολίνι και του Φράνκο και, φυσικά, το ιδεολογικό υπόβαθρο εκείνων.

 

 

 

Μέχρι την επόμενη φορά, να είστε όλες και όλοι καλά.