Υπάρχουν λίγες στιγμές, αν είσαι τυχερός, στη ζωή σου, που η έξοδος σου από μια κινηματογραφική αίθουσα συνοδεύεται από ένα αίσθημα ολοκλήρωσης. Ένα συναίσθημα, το οποίο σε κατακλύζει όταν καταλαβαίνεις ότι αυτό που είδες ανήκει στη μικρή αυτή κατηγορία πραγματικών αριστουργημάτων της κινηματογραφικής τέχνης. Σε αυτή την κατηγορία συμπεριλαμβάνεται και το Μητέρα! του Αρονόφσκι. Μια προσωπική ανάγνωση στα βιβλικά κείμενα για την κατάσταση του Ανθρώπου από τη Δημιουργία του έως σήμερα.
Η ταινία προκάλεσε θόρυβο με τις αποθεωτικές κριτικές που έλαβε από τους κριτικούς κινηματογράφου σε σχέση με την αρνητική κριτική του κοινού που την παρακολούθησε. Αυτό οφείλεται, κατά πολύ μεγάλο ποσοστό, στο στούντιο με την παραπλανητική του στρατηγική προώθησης της ταινίας ως μιας ταινίας τρόμου βασισμένης στην κληρονομιά του πολανσκικού Το Μωρό της Ρόζμαρι, γύρω από μια σατανική σέχτα που εισβάλει στο χώρο μιας εγκύου σε συνεργασία με τον σύζυγο της. Βέβαια, το πρώτο μέρος της ταινίας βαδίζει στα χνάρια του ψυχολογικού θρίλερ του Πολάνσκι, καθώς ένας περίεργος ιστός μυστικών και συμπεριφορών υφαίνεται ερήμην και γύρω από την πρωταγωνίστρια, αλλά στη συνέχεια τα πάντα παίρνουν διαφορετικό δρόμο και αρχίζει η παράνοια.
Το Μητέρα! έρχεται ως η ποιοτική κορύφωση μιας «θεματικής» τριλογίας του Αρονόφσκι με επίκεντρο την ανθρώπινη φύση και τις υπαρξιακές τις αγωνίες. Αυτό που άφησε η Πηγή της Ζωής στην ευχέρεια του κάθε θεατή να ολοκληρώσει ανάλογα με τις πεποιθήσεις του, εδώ μεταμορφώνεται σε ένα «βλάσφημο» και αναρχικό δημιούργημα με επίκεντρο το χριστιανικό μύθο της δημιουργίας δοσμένο εξαιρετικά ως μια ταινία εισβολής και χαοτικού τρόμου. Στο Νώε, τον αδύναμο κρίκο σε αυτή την αλυσίδα, ο σκηνοθέτης απέδωσε κάτι πολύ περιορισμένο σε σχέση με την τωρινή του προσπάθεια.
Το πρώτο μέρος της ταινίας είναι ένα είδος «Παλαιάς Διαθήκης». Οι χαρακτήρες δεν έχουν ονόματα γιατί ενσαρκώνουν βιβλικές έννοιες. Ο Μπαρδέμ είναι ένας ποιητής που έχει χάσει την έμπνευση του και κλείνεται στο γραφείο του προσπαθώντας να βρει την έμπνευση του. Η Λώρενς, η έγκυος γυναίκα του, φροντίζει να διατηρεί σε καλή κατάσταση το σπίτι τους, το οποίο βρίσκεται στη μέση ενός καταπράσινου τοπίου, του δικού τους Κήπου της Εδέμ. Ξαφνικά εμφανίζεται ο Εντ Χάρις, ένας θαυμαστής του ποιητή, που διασαλεύει την κανονικότητα του ζευγαριού. Η κατάσταση αρχίζει να χειροτερεύει όταν έρχεται στο σπίτι και η γυναίκα του Χάρις, η Πφάιφερ, ενώ ακολουθούν και τα δύο παιδιά τους, ώσπου φτάνουμε στη δολοφονία του ενός αδερφού από τα χέρια του άλλου και την καταστροφή ενός πολύτιμου λίθου από την Πφάιφερ, ο οποίος βρισκόταν στο γραφείο του Μπαρδέμ όπου απαγορευόταν η είσοδος. Από κει και πέρα ξεκινά η υπόλοιπη ταινία – και η ζωή μας-.
Οι συμβολισμοί είναι ξεκάθαροι. Οι πρωτόπλαστοι, με τον ανήμπορο Αδάμ και την ξελογιάστρα Εύα καταστρέφουν την ηρεμία της Φύσης (Λώρενς) με το μύθο του Απαγορευμένου Καρπού και το φόνο του Άβελ από τον Κάιν.
Από κει και πέρα, ο ποιητής Μπαρδέμ βρίσκει την έμπνευση του και γράφει ένα έργο το οποίο έλκει τους φανατικούς θαυμαστές του στο σπίτι. Ο ίδιος θυσιάζει τον καρπό της σχέσης του με τη Λώρενς προς χάριν της αυτοπροβολής του και της ματαιοδοξίας του. Στο δεύτερο μέρος της ταινίας κάνει την εμφάνιση της όλη η ιστορία της ανθρωπότητας σε όλες τις εκφάνσεις της, ενώ ο σκηνοθέτης δημιουργεί ένα ντελιριακό ρυθμό κινηματογράφησης εστιάζοντας στο αψεγάδιαστο πρόσωπο της Γης και πως αυτό φθίνει αντικρύζοντας την εγωιστική και παράλογη συμπεριφορά των οπαδών του άντρα της εντός του σπιτιού της.
Ο Αρονόφσκι παρουσιάζει ένα Θεό εγωιστή και ματαιόδοξο, ο οποίος ενδιαφέρεται μόνο για την προσωπική του φήμη και θυσιάζει την ίδια του τη Δημιουργία στο βωμό της αυτοπροβολής του. Η Φύση προσπαθεί να διασωθεί και να κρατήσει την ισορροπία αλλά η ακόρεστη εκμετάλλευση της από τους ανθρώπους θα την οδηγήσει στην απόλυτη θυσία.
Ο σκηνοθέτης δεν περιορίζεται στην προσωπική ανάγνωση του χριστιανικού μύθου της δημιουργίας του κόσμου αλλά την μπολιάζει με στοιχεία από ανατολικές θρησκείες όπως αυτό της μετενσάρκωσης. Η ανάγνωση του αγγίζει τον υπαρξιακό ορίζοντα αλλά αποτελεί και ένα συγκλονιστικό σχόλιο για το οικολογικό έγκλημα που διαπράττεται εναντίον του πλανήτη.
Η υποκρισία του ιερατείου απεικονίζεται στη συμπεριφορά της εκδότριας του Μπαρδέμ – η Κίρστεν Γουίγκ καταπληκτική- αλλά και στη βρώση κυριολεκτικά του βρέφους από τους πιστούς. Οι άνθρωποι, ενοχλητικοί και ανεύθυνοι, περιμένουν την σωτηρία από την πίστη τους αλλά η λύτρωση έρχεται από την ίδια τη Φύση που αυτοκαταστρέφεται για να δώσει μια ευκαιρία να ξαναγεννηθεί ο κόσμος παρά τη διάθεση ματαίωσης που επικρατεί στο όραμα του Αρονόφσκι βλέποντας το τέλος της ταινίας.
Το Μητέρα προσφέρεται για πολλαπλές αναγνώσεις και αναλύσεις. Από τη φεμινιστική σκοπιά -η πατριαρχία ως καταστροφέας της γυναικείας παρουσίας για δικό του όφελος- μέχρι τη θρησκευτική ή την αυστηρά θεολογική. Πέραν αυτών, το αριστούργημα του Αρονόφσκι ανήκει στο σινεμά που αφορά, είτε είσαι πιστός και θες να δοκιμάσεις τα όρια της πίστης και της αντοχής σου στην ερμηνεία αυτού που αποτελεί τον κεντρικό άξονα των πεποιθήσεων σου, είτε κάποιου που επιθυμεί να αντιμετωπίζει υπαρξιακής φύσης ζητήματα, τα οποία προκύπτουν από έργα τέχνης τα οποία πραγματικά προκαλούν την κριτική σκέψη, χωρίς να ξεπέφτουν στον εύκολο εντυπωσιασμό και την φθηνή πρόκληση των εικόνων.
Social Links: