Ιστορίες από τον Ειρηνικό 9: Επικές interspecies μάχες μέχρι θανάτου

Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος δεν ήταν η μόνη ιστορική περίοδος που ο Ειρηνικός Ωκεανός μετατράπηκε σε θέατρο αιματηρών επιχειρήσεων. Μην σας ξεγελά το όνομα «Ειρηνικός»: απολύτως τίποτε το ειρηνικό δεν έχουν οι αιματηρές, μέχρις εξόντωσης μάχες που πρόκειται να διαβάσετε στη συνέχεια. Οπλιστείτε με θάρρος λοιπόν γιατί ακολουθούν σκληρές σκηνές.

 1. Χελώνες vs. Κατσίκες στα Γκαλαπάγκος

Η πλούσια πανίδα των νησιών Γκαλαπάγκος, 900 χιλιόμετρα από τις ακτές του Ισημερινού, ήταν ως γνωστόν η βασική πηγή έμπνευσης του Δαρβίνου για τη συγγραφή της Καταγωγής των Ειδών. Αυτός ο πλούτος όμως, και ιδίως η περίφημη τεράστια χελώνα των Γκαλαπάγκος, κινδύνευσε προσφάτως να χαθεί εξαιτίας των κατσικιών. Οι λιγοστές αρχικά κατσίκες που ήρθαν όχι πολλά χρόνια πριν με τον άνθρωπο στα νησιά και κατάφεραν να αποδράσουν από τα μαντριά, έφτασαν το 1990 τις 250.000 σε πληθυσμό.

Με τον υπερπληθυσμό των κατσικών, οι χελώνες άρχισαν να δυσκολεύονται πολύ να βρουν τροφή. Γι’ αυτό και οι αρχές αποφάσισαν να φέρουν ενισχύσεις. Στρατιωτικά ελικόπτερα από τη Νέα Ζηλανδία με σκοπευτές κατέφτασαν για να εξοντώσουν τις κατσίκες-εισβολείς. Και όταν είδαν ότι παρά τις προσπάθειές τους, κάποιες έμεναν ζωντανές και ξανάρχιζαν από την αρχή να πολλαπλασιάζονται, μηχανεύτηκαν ένα πιο πονηρό κόλπο: έβαλαν συσκευές εντοπισμού στις κατσίκες που έπιαναν, οι οποίες στη συνέχεια τις οδηγούσαν στις άλλες αντάρτισσες – σαν πρόβατα σε σφαγή. Οι κατσίκες εξοντώθηκαν οριστικά το 2006, και πλέον οι χελώνες μπορούν ξανά να βόσκουν αμέριμνες στα μικρά λιβάδια των Γκαλαπάγκος.

2. Πάπιες (και μπεκάτσες) vs. Νορβηγικοί Αρουραίοι στα νησιά Κάμπελ

Τα υποανταρκτικά νησιά Campbell, τα οποία διαχειρίζεται σήμερα η Νέα Ζηλανδία, είναι μια από τις τελευταίες περιοχές της γης που ανακάλυψε ο άνθρωπος, πράγμα που συνέβη μόλις το 1810. Σήμερα, τα νησιά αυτά είναι γνωστά κυρίως για τα εντυπωσιακά υπερμεγέθη λουλούδια (τα megaherbs) που ανθίζουν μόνο εκεί. Κι αυτό γιατί οι σπάνιες επισκέψεις των ανθρώπων εξόντωσαν τα δύο χαρακτηριστικά ενδημικά πτηνά των νησιών, την πάπια (Anas nesiotis) και τη μπεκάτσα (Coenocorypha aucklandica perseverance) του Campbell. Όλες όμως;

Ενώ οι πάπιες θεωρούνταν εξαφανισμένες για πάντα, το 1975 γύρω στις 20 πάπιες εντοπίστηκαν στο απομακρυσμένο νησάκι Dent. Για διασφαλιστεί η επιβίωσή τους, 11 άτομα εστάλησαν για ελεγχόμενη αναπαραγωγή στη Νέα Ζηλανδία. Εκεί, μία και μόνη θηλυκή πάπια, με το προσήκον όνομα Νταίζη, δέχθηκε να ζευγαρώσει ξεκινώντας έτσι έναν νέο πληθυσμό.

Η μπεκάτσα του Campbell είχε μια λιγότερο δραματική ιστορία: Αγνοούσαμε πλήρως την ύπαρξή της μέχρι που παρατηρήθηκε για πρώτη φορά το 1997 στο σχεδόν απρόσιτο από ξηράς νησάκι Jacquemart.

Μετά απ’ όλα αυτά, οι αρχές της Νέας Ζηλανδίας ξεκίνησαν τη μεγαλύτερη εκστρατεία εξόντωσης αρουραίων που έχει γνωρίσει μέχρι σήμερα ο κόσμος: Ελικόπτερα – υπάρχει ένα μοτίβο εδώ – έριξαν πάνω από 120 τόνους δηλητηριασμένα δολώματα το 2001, και το 2003 το νησί κηρύχθηκε ελεύθερο από είδη-εισβολείς. Οι πάπιες του Κάμπελ επανεισήχθησαν στο νησί το 2004 και πλέον μαζί με τις μπεκάτσες του Κάμπελ που έφτασαν εκεί οικεία βουλήσει απολαμβάνουν ξανά ελεύθερες τα πατρογονικά τους εδάφη.

3. Το ομώνυμο λάχανο vs. Κουνέλια στις νήσους Κεργκελέν

Ομολογουμένως λίγο έξω από τον Ειρηνικό, τα νησιά Κεργκελέν, κτήση των Γαλλικών Νότιων και Ανταρκτικών Γαιών είναι η πιο απομακρυσμένη – και η λιγότερη γνωστή – υποήπειρος του πλανήτη μας. Αν έχετε ακούσει ποτέ κάτι γι’ αυτά τα νησιά, το πιθανότερο είναι να έχετε διαβάσει την Αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πυμ από το Ναντάκετ του Έντγκαρ Άλλαν Πόε – το μοναδικό του μυθιστόρημα – ή τη Σφίγγα των Πάγων του Ιούλιου Βερν. Λιγότερες πιθανότητες υπάρχουν να ξέρετε για τα νησιά λόγω κάποιου ειδικού ενδιαφέροντος σας στην αστρονομία ή τον ραδιοερασιτεχνισμό. Ακόμη λιγότερες, να τα ξέρετε από τη βοτανική και συγκεκριμένα από το φυτολογικό καμάρι των νησιών, το περίφημο Λάχανο Κεργκελέν (Pringlea antiscorbutica). Το πανέμορφο αυτό λάχανο έχει, όπως φανερώνει και το επιστημονικό του όνομα, σώσει πολύ κόσμο από το σκορβούτο, όντας πιθανότατα η μοναδική πηγή βιταμίνης C για μια ακτίνα χιλιάδων ναυτικών μιλίων.

Η ανθρώπινη φύση όμως είναι άπληστη. Έτσι, κάποια από τα λιγοστά καράβια που πλησίασαν διαμέσου των ετών τα αφιλόξενα νησιά με τα υπέροχα τοπία έφεραν μαζί τους κουνέλια και ελάφια, τα οποία και απελευθέρωσαν προκειμένου τυχόν ναυαγοί να έχουν μεγαλύτερη ποικιλία στη διατροφή τους. Το ηρωικό λάχανο έπεσε σε πολλά από τα νησιά του αρχιπελάγους βορά στα κουνέλια. Κρατά προς το παρόν σθεναρή αντίσταση σε κάποια από τα ελεύθερα από κουνέλια νησιά, περιμένοντας στωικά τα ελικόπτερα από τη Νέα Ζηλανδία.

4. Ένα μακρουλό έντομο vs. Μαύροι αρουραίοι στη νήσο του Lord Howe

Η νήσος του Λόρδου Howe είναι ένα μικρό, έκτασης μόλις 15,5 km² ηφαιστειακό απομεινάρι ανάμεσα στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, και ιστορικό ενδιαίτημα του «σπανιότερου εντόμου στον κόσμο» του ομώνυμου εντόμου-ραβδιού ή αστακού των δέντρων (Dryococelus australis).

 Με μήκος που φτάνει τα 20 εκατοστά, και χωρίς ιδιαίτερες φυσικές άμυνες, το μακρουλό αυτό έντομο θεωρήθηκε ήδη από το 1920 εξαφανισμένο. Οι κάτοικοι που το χρησιμοποιούσαν για δόλωμα, και πολύ περισσότερο οι αρουραίοι που ήρθαν στο νησί με τους κατοίκους το 1918 το ξεπάστρεψαν από το νησί.

Οχτώ δεκαετίες όμως μετά, το 2001, κάποιοι ατρόμητοι φυσιοδίφες αποφάσισαν να σκαρφαλώσουν στην εξαιρετικά απότομη και δυσπρόσιτη βραχονησίδα Ball’s Pyramid. Εκεί, στα ανεμοδαρμένα βράχια, κάτω από τον μοναδικό θάμνο σε όλη τη βραχονησίδα, βρήκαν 24 τέτοια έντομα. Δύο ζευγάρια που εστάλησαν για αναπαραγωγή στο Σίδνεϋ και τη Μελβούρνη παρήγαγαν έναν πληθυσμό που σήμερα ξεπερνά τα 10.000 έντομα. Μετά την εξολόθρευση των αρουραίων από τη νήσο του Λόρδου Howe – πιθανότατα με ελικόπτερα – ο αστακός των δέντρων επανεγκαθίσταται σπίτι του μετά από σχεδόν έναν ολόκληρο αιώνα απουσίας.

5. Κακάπο vs. Γάτες, αρουραίοι και νυφίτσες στη Νέα Ζηλανδία

Οι κακάπο είναι οι τελευταίοι νυχτόβιοι, εδαφόβιοι, ανίκανοι προς πτήση παπαγάλοι στον κόσμο. Οι Μαορί τους είχαν σε μεγάλη εκτίμηση τόσο λόγω του νόστιμου κρέατός τους, όσο και λόγω του όμορφου πτερώματός τους.

Ήδη λοιπόν κυνηγημένοι, οι ατσούμπαλοι αυτοί παπαγάλοι δέχτηκαν δεύτερο και σχεδόν μοιραίο πλήγμα με την έλευση των Ευρωπαίων και των συνοδών τους – της γάτας, του αρουραίου και της νυφίτσας. Με τους πληθυσμούς του κακάπο να κινδυνεύουν με πλήρη αφανισμό, η κυβέρνηση της Νέας Ζηλανδίας ξεκίνησε προγράμματα προστασίας ήδη από το 1890, όμως καμία ουσιαστική βελτίωση δεν συνέβη μέχρι την έναρξη ενός συστηματικότερου προγράμματος αποκατάστασης το 1980.

Σήμερα, οι κακάπο ζουν σε τρία νησάκια απαλλαγμένα από αρουραίους και άλλες απειλές: το Codfish, το Anchor και το Little Barrier. Κάθε κακάπο – τον Απρίλιο του 2018 ζούσαν ακριβώς 149 πουλιά – έχει το δικό του όνομα, παρακολουθείται στενά και η προσπάθεια διάσωσής τους έχει γίνει σύμβολο εθνικής υπερηφάνειας για τη Νέα Ζηλανδία. Τόσο πολύ, που την ώρα που μιλάμε δύο ακόμα νησιά περιμένουν τα ελικόπτερα που θα προετοιμάσουν το έδαφος για την επανεισδοχή τους.