Είναι σαφές πως ένας όρος μπορεί να περιλαμβάνει απεριόριστες συνδηλώσεις και να χαρακτηρίζεται από μεγάλο εννοιολογικό βάθος, καθώς με το πέρασμα του χρόνου μπορεί να αποκτά διαφορετικές σημασίες με την ολοένα και διαφορετική χρήση του. Στη βάση αυτού του προβληματισμού ας εξετάσουμε έναν τέτοιο όρο, τον όρο «Φιλελεύθερος», τον οποίο έχουμε δει να χρησιμοποιείται κατά το δοκούν, ιδίως τα τελευταία χρόνια. Τι εννοώ; Πολύ σχηματικά, ως γνωστόν, ο/η φιλελεύθερος/-η πολίτης είναι αυτός/-η που σέβεται τις ιδέες της ατομικής ελευθερίας και ατομικής ιδιοκτησίας έναντι της κρατικής παρέμβασης, όπως δομήθηκαν μέσα από την περίοδο του Διαφωτισμού και όπως εξελίχθηκαν αργότερα μέσα από την αστική δημοκρατία. Ωστόσο, παρατηρήθηκε πως ανάμεσα σε όλους αυτούς τους αυτοχαρακτηριζόμενους ως «φιλελεύθερους» ανθρώπους, εμφανίστηκαν κάποιοι που ανέπτυξαν μια σκοτεινή πλευρά του εαυτού τους.
« Ένα φάντασμα πλανάται» πάνω από τη χώρα μας, το φάντασμα του «φιλελέ», του ατόμου δηλαδή που εκφράζει έναν κακώς νοούμενο φιλελευθερισμό των καιρών μας και του οποίου τα κύρια χαρακτηριστικά καλούμαστε να εντοπίσουμε ώστε να τον κατανοήσουμε. Πέρα όμως από αυτή τη βασική διάκριση (φιλελεύθερος-φιλελές) και πάντα όντες στρατευμένοι ερευνητές της επιστήμης της γραφικολογίας, θεωρούμε χρέος μας, υπό αυτό το πρίσμα, να προχωρήσουμε και σε μια πρόχειρα ενδεικτική μεν, ενδελεχή δε κατηγοριοποίηση κάποιων ανθρωπότυπων, των οποίων την παρουσία όλοι μας έχουμε αντιληφθεί, όμως δεν έχουμε ξεδιαλύνει επαρκώς τα ειδοποιά εκείνα γνωρίσματα που τους ξεχωρίζουν ως είδη από τον κλασικό φιλελέ, στο γενικότερο σύνολο του γένους των φιλελέδων.
Ας σας παρουσιάσουμε λοιπόν, ευθύς αμέσως, κάποιες κατηγορίες, υποκατηγορίες τους και μια extra ξεχωριστή υπερ-κατηγορία των αγαπημένων μας φίλων.
ΒΑΣΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ
- Κλασικός φιλελές
Όπως τονίσαμε, είναι ο πυρήνας του εγχειρήματός μας. Η προέλευση της λέξης θα πρέπει να αποδίδεται στη σύνθεση του «φιλελεύθερου», με την υποτιμητική κατάληξη του δεύτερου συνθετικού «–λελές», που υποδηλώνει μαλθακότητα. Κύριο χαρακτηριστικό του γνώρισμα είναι πως ασχολούμενος με τα πολιτικά πράγματα, η στάση του είναι βαθιά απολιτίκ, με την έννοια πως γι΄αυτόν οι οποιεσδήποτε χρήσεις των όρων Αριστερά-Δεξιά είναι ανούσιες καθώς «οι ιδεολογίες αποδεδειγμένα έχουν πεθάνει». Κάπως έτσι για τον κλασικό φιλελέ θα πρέπει όλοι να προσαρμοζόμαστε στα δεδομένα της εποχής μας, σε μια μοντέρνα κοινωνία (Ελλάδα) όπου η πρόοδος επιδιώκεται ατομικά, γιατί αυτό θα ωφελήσει και το σύνολο. Η αλλαγή θα έρθει μόνο με επιμονή σε μεταρρυθμίσεις (λέγε με «απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων»), με λιγότερο κράτος (sic) και με αγώνες δρόμου στο κέντρο της Αθήνας, ντυμένοι Άγιοβασίληδες, δύο μήνες πριν την αλλαγή του χρόνου, κλείνοντας κεντρικές οδικές αρτηρίες για να μείνουμε Ευρώπη για φιλανθρωπικούς λόγους.
- Φιλεlifestyle ή light φιλελές
Το άτομο αυτό, σε αντίθεση με τον κλασικό φιλελέ, δεν ασχολείται ποτέ με την πολιτική πραγματικότητα, καθώς πιστεύει πως, πιο τραβηγμένα από τον προηγούμενο, «η πολιτική όπως τη γνωρίζαμε, έχει πεθάνει». Σαν αποτέλεσμα, επηρεάζεται άμεσα στα πιστεύω του από τον πρώτο και οι τοποθετήσεις του για τα κοινά μπορούν να νοηθούν μόνο σαν εκφάνσεις των τάσεων της μόδας και της ενασχόλησης με τις ζωές των celebrities.
- Νεοφιλελές
Ίσως η πιο σφιχτοδεμένη κατηγορία φιλελέδων μετά από τον κλασικό φιλελέ, ο νεοφιλελές έχει ως βασική αρχή του την ιδιωτική επιχειρηματική πρωτοβουλία. Θιασώτης του νεοφιλελευθερισμού, επιθυμεί τις ιδιωτικοποιήσεις όλων των δημόσιων οργανισμών και φορέων, ώστε να έρθει η Ανάπτυξη. Είναι αλλεργικός σε οτιδήποτε κρατικό, το οποίο είναι εκ φύσεως προβληματικό και καταδικασμένο σε αποτυχία. Γενικότερα δε θα τον πείραζε η ανυπαρξία του ίδιου του κράτους, με την υποκατάστασή του από το «αόρατο χέρι της Αγοράς» που μπορεί να ρυθμίζει τις ζωές όλων μας. Ακόμα και τα χαμηλότερα στρώματα μπορούν να επιβιώσουν με αξιοπρέπεια, αν έχουμε ισχυρές ιδιωτικές τράπεζες που λειτουργούν σε ένα πλαίσιο υγειούς ανταγωνιστικότητας. Ο αιμοβόρος γραφειοκρατικός μηχανισμός πνίγει τη δημιουργικότητα των νέων και οι συντεχνίες μας καθιστούν μια σκοταδιστική Σοβιετία. Τέλος, όλοι οι πολιτικοί θα έπρεπε να μένουν στο ρόλο του βουλευτή και οι Υπουργοί, που έχουν και τις θέσεις ευθύνης, να αντικατασταθούν από τεχνοκράτες που γνωρίζουν καλύτερα το κάθε αντικείμενο με βάση την εξειδίκευσή τους σε αυτό. Μη σας πω καλύτερα και να μην υπήρχαν καθόλου οι πολιτικοί, γιατί είναι άχρηστοι.
- Αριστοκράτης φιλελές
Σ’ αυτήν την πιο σπάνια κατηγορία συγκεράζονται στοιχεία από την πρώτη και την τρίτη, όμως εδώ το κεντρικό χαρακτηριστικό στο οποίο εστιάζουμε είναι το ανώτερο κοινωνικοοικονομικό στρώμα στο οποίο ανήκει το υπό εξέταση υποκείμενο και το οποίο θέλει να εξασφαλίσει, έχοντας γνώση αυτού του δεδομένου, με κάθε κόστος και κάθε θυσία, η οποία θα πρέπει να γίνεται με τα ίδια μέτρα και σταθμά από όλους, ώστε να διατηρείται η ταξική αυτή αρμονία που προέχει όλων, θεωρούμενη ως κοινωνική σταθερότητα.
- Φιλελέφτ ή Φιλελένιν
Μιλάμε πλέον για μια θολή κατηγορία, υπό συνεχή διερεύνηση. Κυρίως, μπορεί να αφορά έναν άνθρωπο που συγκεντρώνει όλα τα χαρακτηριστικά του κλασικού φιλελέ, με τη μόνη βασική διαφορά πως επειδή παλιότερα ήταν αριστερός, (ίσως θεωρεί στη δική του φαντασία πως είναι ακόμη) του αρέσει περισσότερο να προβάλλει τις κοινωνικές του ευαισθησίες σαν γαρνιτούρα. Η φράση που συμπυκνώνει το προφίλ του και την οποία αρέσκεται να τονίζει με κάθε ευκαιρία είναι πως «στα οικονομικά είμαι φιλελεύθερος και στα κοινωνικά αριστερός». Επίσης, εδώ κατατάσσονται και οι αυτοχαρακτηριζόμενοι ως «αριστεροί» που χωρίς να έχουν μια συγκροτημένη ιδεολογική ταυτότητα, φλερτάρουν με τις ιδέες του φιλελευθερισμού και συχνά ταυτίζονται με τη ρητορική των κλασικών φιλελέδων. Φιλελένιν συνηθίζουν να αποκαλούν κοροϊδευτκά αυτά τα άτομα φίλοι και κύκλοι τους, λόγω της παλαιότερης ενασχόλησης τους με την Αριστερά.
- Πασοκοφιλελές ή Σοσιαλφιλελές
Αμέσως από το όνομα γίνεται σαφές πως μιλάμε κυρίως για ψηφοφόρους του ΠΑ.ΣΟ.Κ., νεότερους κατά βάση (όσο αντιφατικό και αν ακούγεται αυτό) που παρουσιάζουν κάποιες προοδευτικότερες θέσεις και τάσεις από το πάλαι ποτέ βαθύ παραδοσιακό ΠΑ.ΣΟ.Κ. της διαπλοκής και του συντηρητισμού, όπως το γνωρίσαμε και το αγαπήσαμε φυσικά. «Στα κλεφτά» θα τους βρεις να διασκεδάζουν, με μια ελαφρά ενοχική διάθεση, σε κουτούκια, μπουάτ και ταβερνάκια όπου ακούγεται Τσιτσάνης και Νταλάρας. Εδώ επίσης κανείς θα συναντήσει και σοσιαλδημοκράτες φιλελέδες που έχουν ψηφίσει ή ψηφίζουν άλλα κόμματα (Ποτάμι – fans της περιόδου Σημίτη) και θεωρούν πως είναι καιρός να συμπλεύσουν με το ΠΑ.ΣΟ.Κ. για τη μεγάλη ανασύσταση του κεντρώου χώρου, γνωστούς και ως σοσιαλφιλελέδες.
- Αναρχοφιλελές ή Φιλελευθεριακός
Αντίθετα με τον αναρχοπασόκο, που είναι ο ψηφοφόρος του ΠΑ.ΣΟ.Κ. που μπαχαλεύει, κράζει, προπηλακίζει και παίζει ξύλο σε κάθε ευκαιρία, ο αναρχοφιλελές αδυνατώντας να εντάξει τον εαυτό του σε μια συγκεκριμένη ιδεολογία, θεωρεί πως ο Φιλελευθερισμός και η Αναρχία παρουσιάζουν πολλά κοινά στοιχεία όσον αφορά την πλήρη ελευθερία του ατόμου έναντι του κράτους και αγνοώντας ή αδιαφορώντας για τις ιστορικές καταβολές και θεωρητικές διαδρομές τους, «κλέβει» σημεία και από τις δύο, συμβάλλοντας στη δημιουργία ενός τερατογενούς υπερεγώ. Τελικά, καταντά να ταυτίζεται με τον Αναρχοκαπιταλισμό, δηλαδή τον ακραίο Νεοφιλελευθερισμό.
- Φιλελέλλην
Έτσι χαρακτηρίζεται ο φιλελές που κατά βάθος είναι συντηρητικός και παρουσιάζει εθνικιστικές εξάρσεις και εμμονές, λόγω ημιμάθειας και στέβλωσης ιστορικών γεγονότων. Συχνά επιμένει στην επιρροή που άσκησε ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός κατά τις περιόδους της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού και στη σύνδεσή του με το Φιλελευθερισμό. Κάπως έτσι, υπονοεί μια «ανωτερότητα» του ελληνικού Έθνους και εκφράσεις του τύπου «Ο Έλληνας άμα θέλει, όλα τα καταφέρνει» μπορούν να τον περιγράψουν παραστατικά. Επιπλέον, ο λαϊκισμός, ο πατριωτισμός και η «ρήψη» εντυπωσιακών αρχαιοελληνικών ή λατινικών ρητών και εκφράσεων, συνήθως άσχετων με τα θέματα των συζητήσεων στις οποίες συμμετέχει, είναι σίγουρα εργαλεία στο παλμαρέ των επιχειρημάτων του.
- Φασιστοφιλελές
Ξεκάθαρα η χειρότερη από τις προαναφερθείσες κατηγορίες. Ο φασιστοφιλελές πίσω από την φιλελέ προσωπικότητά του, δίνει καταφύγιο σε μια καλά κρυμμένη, βαθιά φασίζουσα λογική. Ουσιαστικά, στη γνωστή μεταφορά που συνηθίζουμε να κάνουμε για τη Χρυσή Αυγή ως το «αυγό του φιδιού», φανταστείτε τον φασιστοφιλελέ ως την πέτρα πίσω απ’ την οποία αυτό βρίσκεται. Μπορεί, αντί σαν δημοκράτης, που υποτίθεται πως είναι, να καταγγείλει το ναζιστικό μόρφωμα, να φλερτάρει ανοιχτά με τη Χρυσή Αυγή, ζητώντας της να σοβαρευτεί. Επίσης μπορεί μετριοπαθέστερα, να ζητά μια πιο «ανθρώπινη» αντιμετώπιση σε νεοναζί δολοφόνους, δίνοντάς τους εμμέσως ιδεολογικό άλλοθι, στο όνομα της ελευθερίας της έκφρασης. Το Ευαγγέλιό του είναι, όπως και του τίμιου συντηρητικού δεξιού, η θεωρία των δύο άκρων, με αποτέλεσμα για άλλη μια φορά να υποτιμάται ο κίνδυνος του Φασισμού και να ξεπλένεται η Χρυσή Αυγή. Στους φασιστοφιλελέδες ανήκουν και οι εκφραστές του χιπστεροναζισμούλη , που είναι βασικά η ενασχόληση και εστίαση στη lifestyle πλευρά ενός νεοναζί με στυλ και άνεση που μπορεί να χάσει κιλά.
- Ψευτοφιλελές ή Φιλελούμπεν
Πρόκειται για κατηγορίες φιλελέδων που προσομοιάζουν στο ότι ενώ θέλουν και προσπαθούν να δείξουν φιλελεύθεροι στις απόψεις τους, τελικώς δεν πείθουν κανέναν. Θεωρούνται ξένο σώμα, όχι μόνο από original φιλελεύθερους πολίτες, αλλά και από τους ίδιους τους φιλελέδες που τους χλευάζουν συχνά, τους μεν πρώτους (ψευτοφιλελέδες) λόγω σαθρότητας επιχειρημάτων και έλλειψης βασικών γνώσεων και τους δε δεύτερους (φιλελούμπεν) λόγω χαμηλότερου βιοτικού επιπέδου από τους ίδιους. Θα τους δεις συνήθως να επαναλαμβάνουν ότι χρειαζόμαστε πολιτικούς που έχουν δουλέψει στη ζωή τους, ώστε να γνωρίζουν τον πόνο και την αγωνία που νιώθει ο απλός καθημερινός πολίτης. Αναμφισβήτητα έτσι θα λυθούν όλα μας τα προβλήματα, καμιά φορά ο θυμόσοφος λαός έχει τις πιο απλές λύσεις.
ΥΠΕΡ-ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ
Την ονομάσαμε έτσι γιατί είναι ξεχωριστή από όλες τις υπόλοιπες και κινείται σε ένα διαφορετικό πλαίσιο, μια ξεχωριστή διάσταση ενδεχομένως. Η καθοριστική παράμετρος που τίθεται εδώ και θα σας εξηγήσουμε, τη διαμορφώνει και την κάνει αυτό που είναι. Δεν είναι άλλη, από την περίφημη
Φιλελέρα
Μια φιλελέρα δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένα άτομο που παρουσιάζει μια ακραία έκφανση των ανωτέρω ανθρωπότυπων, όπως αυτοί αναλύθηκαν. Αυτό συμβαίνει είτε αν εμφανίζονται «τραβηγμένα» χαρακτηριστικά μιας μεμονωμένης κατηγορίας, είτε αν εμφανίζονται σωρευτικά (μερικώς ή ολικώς) από πολλές, αναλόγως με το ποιές είναι αλληλοαποκλειόμενες de facto. Η φιλελέρα διακρίνεται επίσης, γιατί εδώ μιλάμε για άτομα τα οποία εκφέρουν δημόσιο λόγο και συνήθως απευθύνονται σε ένα ευρύτερο κοινό, με αποτέλεσμα να επηρεάζουν αρνητικά, με τις απαράδεκτες απόψεις τους, ένα μεγαλύτερο αριθμό συμπολιτών μας. Ενδεικτικά αναφέρουμε πως η φιλελέρα θα υπερασπιστεί μέχρι θανάτου την ανωτερότητα του Δυτικού πολιτισμού έναντι όλων των υπολοίπων, σε μια φαντασιακή διαμάχη πολιτισμών, όπου το ISIS είναι προέκταση του Ισλάμ και των Μουσουλμάνων, χωρίς να κατανοεί πως οι τελευταίοι υφίστανται πρώτοι από όλους μας τη βαρβαρότητα των τζιχαντιστών τρομοκρατών. Με μια τελείως στρεβλή ερμηνεία της πολιτικής ορθότητας, υποβιβάζει τις ευθύνες των ηγετών της Δύσης, προωθώντας εν τέλει μια πιο ύπουλη, υποβόσκουσα μισαλλοδοξία.
ΥΠΟΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ
Άλλες υποκατηγορίες που μπορεί να ανήκουν σε μία ή και παραπάνω από τις βασικές κατηγορίες, αλλά διακρίνονται γιατί εστιάζουν όχι στα καθαρά πολιτικά χαρακτηριστικά ενός φιλελέ, αλλά στα εξωτερικά του γνωρίσματα και εκδηλώσεις (γι’ αυτό και βρίσκονται σε στάδιο πειραματικής μελέτης), είναι :
Ο Φιλελόσοφος:
Εκφράζει το φιλελέ προφίλ του μέσω φιλοσοφικών προσεγγίσεων.
Ο Βλαχοφιλελές:
Συναντάται στην επαρχία, όπου θεωρείται προοδευτικός ή πιο συχνά σε αστικά κέντρα, προσπαθώντας μάταια να ενσωματωθεί στο περιβάλλον του.
Ο Κλαρινοφιλελές:
Ο φιλελές που ακούει κλαρίνα – λαϊκά, φοράει μπλούζες με V και συχνάζει στο Γκάζι.
Ο Καγκουροφιλελές:
Ο φιλελές που οδηγάει παπάκι, έχει μαλλί τύπου μοϊκάνα και συχνάζει Μπουρνάζι.
Ο Χιπστεροφιλελές:
Φυσικά δεν υπάρχει κάτι τέτοιο, όλοι οι φιλελέδες είναι εξ ορισμού χίπστερ.
Ο Φιλελεήμων:
Ο φιλελές που επιδίδεται συχνά σε αγαθοεργίες και πηγαίνει σε φιλανθρωπικές εκδηλώσεις για να μην έχει τύψεις που είναι πλούσιος και οι άλλοι όχι.
Ο Φιλελέουρας:
Δανείζεται το δεύτερο συνθετικό «– λέουρας» από τη στρατιωτική slang. Είναι ο παλιός φιλελές, πριν ακόμα επινοηθεί ο όρος, παρουσίαζε όλα εκείνα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, γι’ αυτό και χαίρει του σεβασμού όλων των φιλελέδων.
Κλείνοντας, ευχαρίστως θα επιθυμούσαμε να δεχθούμε και προτάσεις σας για την προσθήκη ξεχωριστών κατηγοριών φιλελέδων, ώστε αυτή η καθόλα σοβαρή γραφικολογική έρευνα να διευρυνθεί, αλλά και παρατηρήσεις – ενστάσεις – διαφωνίες σας για την παρούσα.
Υ.Γ. : Προκειμένου να προλάβω όσους τυχόν βιαστούν να κατηγορήσουν ότι κάνουμε αφορισμούς, βάζουμε ταμπέλες και χώνουμε σε κουτάκια τους ανθρώπους, μάλλον υπολείπονται αίσθησης του χιούμορ, ενώ δεν αποκλείεται και να αναγνώρισαν τον εαυτό τους σε κάποια από τις κατηγορίες.
Social Links: