4 στιγμές από την εκατονταετή καριέρα της ελληνικής ακροδεξιάς στο Μακεδονικό

Η χρήση της λέξης Μακεδονία, από τον Γ. Μουζάλα, θέλοντας να αναφερθεί στη Δημοκρατία της Μακεδονίας (της πρώην Γιουγκοσλαβικής αν το προτιμούν κάποιοι), προκάλεσε ένα σύνολο αντιδράσεων από τους μακεδονομάχους του 21ου αιώνα (Καμμένος, Φαήλος, Άνθιμος), οι οποίες θύμισαν κάτι από τις υστερικές μέρες των αρχών ’90s, όπου οι καθαρευουσιάνικες διακηρύξεις των αγιατολάδων-ρασοφόρων της εποχής («δεν θα την πάρουνε ποτέ την γη των Μακεδόνων, την γη μας την ελληνική, το θαύμα των αιώνων») στα συλλαλητήρια της Θεσσαλονίκης, συνδυάζονταν με το ρυθμικό κούνημα γαλανόλευκων πλαστικών σημαιών δίπλα από τον Θερμαϊκό.

Η επαναφορά αυτή του Μακεδονικού από τους ταγούς του ελληνικού εθνικισμού είναι μια καλή ευκαιρία να δούμε ορισμένες ιστορίες από την κρύπτη της ελληνικής ακροδεξιάς, γύρω από το Μακεδονικό, το οποίο καθ’ όλο τον 20ό αιώνα αποτελούσε ουσιαστικά ένα ζήτημα εσωτερικής κατανάλωσης και καταπίεσης των εν Ελλάδι σλαβόφωνων πληθυσμών.

 

1. Η «Ελληνική Μακεδονική Πυγμή»

Η παρουσία συμπαγών σλαβόφωνων πληθυσμών στην ελληνική Μακεδονία κατά τις δεκαετίες του ’20 και του ’30, παρόλες τις προσπάθειες του ελληνικού κράτους να απαλλαχθεί από αυτούς (η Συνθήκη του Νεϋγί που οι θεωρητικάριοι μαθαίναμε στην Γ΄ Λυκείου ήταν μία από αυτές), αποτέλεσε την αφορμή στα κατά τόπους παρακρατικά-ακροδεξιά στοιχεία της ελληνικής Μακεδονίας να δραστηριοποιηθούν στο πλευρό των γνωστών τους συμμάχων, της Εκκλησίας και των αστυνομικών αρχών. Έτσι η εμφάνιση του πρώτου αλφαβηταρίου της μακεδονικής, το 1925 («γυφτοσκοπιανής» για τον σημερινό εθνικιστικό συρφετό και «κοπροσυλλεγείσας» για τους εθνικόφρονες της εποχής), το οποίο τελούσε υπό την έγκριση του ελληνικού κράτους, είχε ως αποτέλεσμα τη διοργάνωση τελετής δημόσιου καψίματος των αντιτύπων του συγκεκριμένου βιβλίου στην περιοχή του Αμύνταιου Φλώρινας (Αδόλφε σε προλάβαμε) και τη συγκρότηση της οργάνωσης «Ελληνική Μακεδονική Πυγμή».

Η οργάνωση αυτή εκτός από τραμπουκισμούς σε όποιους ντόπιους μιλούσαν τη σλαβομακεδονική, οργάνωσε εξόρμηση στην πόλη της Φλώρινας, τον Ιανουάριο 1925, προπηλακίζοντας κατοίκους και τοιχοκολλώντας αφίσες οι οποίες απαγόρευαν την ομιλία της «βουλγαρικής», απειλώντας παράλληλα με κυρώσεις τους παραβάτες. Το περιστατικό αυτό μόνο μεμονωμένο δεν ήταν, αφού την ίδια εποχή όλοι οι τοπικοί παράγοντες (νομάρχες, κοινοτάρχες, αστυνομικοί διοικητές και πρώην μακεδονομάχοι) είχαν επιδοθεί σε έναν αγώνα ευρηματικότητας ώστε με τη «λήψη αυστηρών μέτρων αλλά και με τον βούρδουλα», να αλλάξουν τις γλωσσικές συνήθειες των ντόπιων σλαβόφωνων.

 

2. «Ομιλείτε την ελληνικήν»

Στην πόλη της Φλώρινας ξανά, το 1931, εισήλθαν με πανηγυρικό τρόπο τα μέλη της φασιστικής οργάνωσης «ΕΕΕ» (Εθνική Ένωσις Ελλάς), με σκοπό να κάνουν κατανοητό στους κατοίκους ότι η ομιλία της σλαβικής δεν μπορεί να συνεχιστεί. Αφού λοιπόν έκαναν γνωστές τις θέσεις τους, μέσα από τους λόγους που εκφώνησαν δημόσια και έγιναν αντικείμενο υποδοχής και περιποίησης από τους αξιωματούχους της πόλης, συνέχισαν την παράδοση της τοιχοκόλλησης, τοποθετώντας ταμπέλες, οι οποίες έγραφαν: «Ομιλείτε την ελληνικήν». Η πρωτοβουλία τους αυτή δεν ήταν μεμονωμένη και διέθετε την κάλυψη της πολιτικής ηγεσίας της πόλης, καθώς τέτοιου είδους επιγραφές είχαν τοποθετηθεί επίσης σε δημόσιες υπηρεσίες και καταστήματα Φλώρινας, μήνες πριν, ενώ τοπικοί εθνικόφρονες σύλλογοι ήδη σχεδίαζαν δράσεις (εθνικές διαλέξεις, διδασκαλία παραδοσιακών χορών, ταξίδια στη Νότια Ελλάδα), με σκοπό τον πλήρη εξελληνισμό των σλαβόφωνων.

 

 

3. Το μεταξικό ρετσινόλαδο

Εφαρμόζοντας πρακτικές που συζητούνταν ήδη από καιρό, αλλά και εφευρίσκοντας νέες, το μεταξικό καθεστώς, τη μνήμη του οποίου έσπευσε να υπερασπιστεί πριν από λίγο καιρό ο πρώην υπουργός της κυβέρνησης Σαμαρά, Ν. Δένδιας, έθεσε στο κέντρο των προτεραιοτήτων του για τη Μακεδονία την παύση της σλαβοφωνίας. Έτσι, απαγορεύοντας την δημόσια ομιλία της σλαβικής, παραπέμποντας σε δίκη όσους συλλαμβάνονταν από όργανα του κράτους και του παρακράτους να μιλούν το ιδίωμα τους και εκτοπίζοντας σε νησιά του Αιγαίου όσους χαρακτηρίζονταν ως «βουλγαροκομμουνιστές», επιχείρησε να λύσει το μακεδονικό πρόβλημα-φετίχ του ελληνικού εθνικισμού. Κορυφή των μεταξικών πρακτικών αποτέλεσε το πότισμα με ρετσινόλαδο όσων ντόπιων συλλαμβάνονταν να μιλούν σλαβικά, από τους κατά τόπους χωροφύλακες, γεγονός που οδήγησε σε τραγελαφικές καταστάσεις, όπως χωροφύλακες να κρυφακούν έξω από τα σπίτια των ντόπιων αν αυτοί χρησιμοποιούν τα σλαβικά προκειμένου να συνεννοηθούν.

 

4. Οι ορκωμοσίες αποκήρυξης της σλαβικής

Προχωρώντας στην περίοδο της καραμανλικής οκταετίας, το ρεπερτόριο του παρακράτους εκτός από τραμπουκισμούς και δολοφονίες βουλευτών του Κοινοβουλίου, περιλάμβανε τη δραστηριοποίησή του, γι’ ακόμη μια φορά, στη μακεδονική ύπαιθρο προκειμένου να καταπολεμήσει το «αιμοβόρο τέρας του σλαβοκομμουνισμού» Έτσι, το καλοκαίρι 1959, βρίσκοντας αφορμή από την υπογραφή μιας ελληνογιουγκοσλαβικής σύμβασης που επέτρεπε την ελεύθερη μετακίνηση ορισμένων χωρικών των παραμεθόριων περιοχών της Ελλάδας και της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, οι εθνικοί ταγοί της Μακεδονίας (νομάρχες, δήμαρχοι, χωροφύλακες, δάσκαλοι) και παρακρατικοί (έφεδροι και ΤΕΑτζήδες) οργάνωσαν τρεις τελετές αποκήρυξης της σλαβικής γλώσσας σε χωριά των νομών Κοζάνης και Φλώρινας-Καστοριάς. Οι τελετές αυτές περιλάμβαναν την εκφώνηση λόγων, οι οποίοι τόνιζαν τη βιολογική σύνδεση των Αρχαίων με τους σύγχρονους κατοίκους της ελληνικής Μακεδονίας, χορευτικά δρώμενα υπό τους ήχους παραδοσιακών χωρών της Νότιας Ελλάδας, στη συνέχεια αγιασμούς και τέλος τις διαβεβαιώσεις των ντόπιων στους εκπροσώπους του ελληνικού εθνικισμού ότι εγκαταλείπουν τη χρήση της «παραφθαρμένης σλαβικής» και ότι στο εξής θα χρησιμοποιούν, «παντού και πάντοτε την Ελληνικήν εις την οποίαν είναι γραμμένο και το Ιερόν Ευαγγέλιον του Χριστού μας».

 

 

Όσα αναφέρθηκαν αποτελούν ορισμένα παραδείγματα της εθνικιστικής και αφομοιωτικής πολιτικής που εφάρμοσαν οι μηχανισμοί της λούμπεν ακροδεξιάς στη Μακεδονία, σε συνεργασία με τους κρατικούς φορείς, από τη δεκαετία του ’20, έως την περίοδο του «καραμανλικού εκσυγχρονισμού». Έτσι φτάσαμε τελικά στα περιβόητα συλλαλητήρια-αναβιώσεις της ξεχασμένης εθνικοφροσύνης της δεκαετίας του ’90, όπου ο οπαδός του πατριωτικού ΠΑΣΟΚ μπορούσε να φωνάξει μαζί με τον Χρυσαυγίτη και τον πρώην χουντικό ότι το «όνομα είναι η ψυχή μας» και στο κάψιμο των γραφείων του μειονοτικού κόμματος «Ουράνιο Τόξο», τον Σεπτέμβριο 1995 στη Φλώρινα, επειδή εκεί αναρτήθηκε ταμπέλα με το όνομά του σε κυριλλικό αλφάβητο.

 

 

Όλα τα παραπάνω καλλιέργησαν διαχρονικά στην ελληνική κοινή γνώμη την αντίληψη ότι το Μακεδονικό αποτελεί ένα θέμα-ταμπού, με συνέπεια όποιος χαρακτηρίζει τη γείτονα χώρα με το όνομα που την αναγνωρίζουν άλλες 133 χώρες διεθνώς να χαρακτηρίζεται ως «εθνοπροδότης» και «πράκτορας» από ένα μεγάλο μέρος του πολιτικού και κοινωνικού σώματος, το οποίο και διαπνέεται από κατά βάση ακροδεξιές ιδέες. Συνεπώς, μια αρνητική έκβαση των αξιώσεων Καμμένου επί του θέματος Μουζάλα ίσως σηματοδοτήσει και το τέλος της άτυπης «ομερτά» σχετικά με το Μακεδονικό, όπου η γειτονική χώρα μπορεί να αποκαλείται με οποιονδήποτε άλλο τρόπο, εκτός από το συνταγματικό της όνομα, δηλαδή Δημοκρατία της Μακεδονίας. Η ικανοποίηση όμως των αξιώσεων Καμμένου θα σημάνει μία ακόμη νίκη του ελληνικού μισαλλόδοξου εθνικισμού και θα δείξει τις αντοχές και την επιρροή του σε όλο το πολιτικό φάσμα.

 

Για περισσότερα βλέπε ενδεικτικά:

• Σπύρος Καράβας, Μυστικά και Παραμύθια από την ιστορία της Μακεδονίας, Βιβλιόραμα, Αθήνα 2014
• Αναστασία Καρακασίδου, Μακεδονικές ιστορίες και πάθη, 1870-1990, Εκδόσεις Οδυσσέας, Αθήνα 2000
• Τάσος Κωστόπουλος, Η Απαγορευμένη γλώσσα, κρατική καταστολή των σλαβικών διαλέκτων στην ελληνική Μακεδονία, Μαύρη Λίστα, Αθήνα 2000
• Τάσος Κωστόπουλος-Δημήτρης Λιθοξόου-Λεωνίδας Εμπειρίκος, Ελληνικός Εθνικισμός-Μακεδονικό Ζήτημα, η ιδεολογική χρήση της Ιστορίας, χ.ε, Αθήνα 1992
• Ιωάννης Στεφανίδης, Βλάσης Βλασίδης, Ευάγγελος Κωφός (επιμ.), Μακεδονικές ταυτότητες στον χρόνο, Διεπιστημονικές προσεγγίσεις, Πατάκης, Αθήνα 2008