Δεν πάνε πολλές μέρες από τις ολλανδικές εκλογές, στις οποίες το κόμμα του προέδρου του Eurogroup υπέστη μια μεγαλοπρεπέστατη ήττα. Για πολλούς, οι εκλογές αυτές ήταν και η πρώτη ευκαιρία να μάθουν ότι ο ψηλόλιγνος τύπος με τα μικροσκοπικά γυαλιά και το μόνιμα καρφωμένο επάνω του ημι-σαρκαστικό χαμόγελο δεν είναι δεξιός, δεν είναι σε κάποιο από τα 15 φιλελεύθερα κόμματα της Ολλανδίας. Είναι σοσιαλδημοκράτης.
Λίγες μέρες μετά την κατραπακιά του αυτή, ο Ολλανδός πολιτικός έκανε μια δήλωση που έδωσε το στίγμα του τρόπου λειτουργίας της Ευρώπης σήμερα. Αντιγράφω από την Καθημερινή:
Κατά τη διάρκεια της κρίσης του ευρώ, οι χώρες του βορρά είχαν δείξει αλληλεγγύη προς τις χώρες που είχαν επηρεαστεί από την κρίση. Ως σοσιαλδημοκράτης προσδίδω εξαιρετική σημασία στην αλληλεγγύη. (Όμως) υπάρχουν και υποχρεώσεις. Δεν μπορείς να δαπανάς όλα τα χρήματα σε ποτά και σε γυναίκες και μετά να ζητάς βοήθεια
Δεν είναι βέβαια καινούργια η οπτική που θέλει τους νότιους τεμπέληδες που yolάρουν με 5 μήνες καλοκαίρι από το πορτοφόλι του Ολλανδού φορολογούμενου, που τέλη Αυγούστου έχει αρχίσει ήδη να πίνει ζεστό καφέ δουλεύοντας σκληρά μπροστά από το laptop του. Το πραγματικά εξωφρενικό σε αυτή την υπόθεση είναι ο τρόπος που εκφράστηκε αυτό το μοτίβο: μέσα από μια ρατσιστική, οριενταλιστική, σεξιστική αλλά κυρίως αποικιοκρατικού τύπου δήλωση.
Ο Φουκώ έγραψε ότι κατά τον 19ο αιώνα ο δημόσιος λόγος περί σεξουαλικότητας χρησιμοποιήθηκε αποτελεσματικά για να κανονικοποιήσει και να θέσει τη σεξουαλική συμπεριφορά γυναικών, παιδιών, ασθενών και πολιτών κάτω από τον έλεγχο της εξουσίας (ο δικαστής, ο σύζυγος, ο πατέρας, ο γιατρός, ο δάσκαλος). Ταυτόχρονα, βοήθησε την περαιτέρω νομιμοποίηση της εξουσίας, δικαιολογώντας την ιεραρχία στην οποία βασίζεται, μέσω της προβολής αποδείξεων για την ύπαρξη επικίνδυνης σεξουαλικής εξαχρείωσης εκ μέρους των κατώτερων στρωμάτων.
Αυτή η αντίληψη έρχεται να κουμπώσει άνετα με μια πληθώρα ανθρωπολογικών μελετών που πραγματοποιήθηκαν στη Δύση σχετικά με τις σεξουαλικές συμπεριφορές αποικιοκρατούμενων ή πρωτόγονων πληθυσμών, ως μια προσπάθεια ανεύρεσης των πρώτων σταδίων της ανθρωπότητας. Άλλωστε, η χαλιναγώγηση των σεξουαλικών ενστίκτων αποτελεί ένα από τα πρώτα δείγματα ύπαρξης πολιτισμού.
Πάνω σε αυτά τα τελείως αποικιοκρατικά μοτίβα πάτησε ο Ντάισελμπλουμ, αλλά και ένα ευρύτατο φάσμα από πολιτικούς και ΜΜΕ στον βορρά. Μερικοί νότιοι, λίγο πιο μαυριδεροί και αυτοί, εκμεταλλεύτηκαν τα λεφτά που παρήγαγε ο πολιτισμός και τα κατασπατάλησαν στο ποτό και τις γυναίκες. Ο ίδιος ο Ντάισελμπλουμ και οι χώρες του προηγμένου βορρά που αυτός εκπροσωπεί έρχονται πια για να επιβάλλουν τους δικούς τους κανόνες πολιτισμού, κανόνες που αυτή τη φορά δεν αφορούν άμεσα τη χαλιναγώγηση των σεξουαλικών επιθυμιών, αλλά είναι περισσότερο δημοσιονομικής υφής. Η διατήρηση μιας δημοσιονομικής πειθαρχίας γίνεται αυτή με τη σειρά της δείγμα πολιτισμού, απέναντι στην ενστικτώδη ηδονή που προκαλεί η κατασπατάληση χρήματος σε μη παραγωγικούς τομείς. Ο Ντάισελμπλουμ παίρνει τον ρόλο του ισχυρού που καθορίζει τους κανόνες, όχι μόνο επειδή εκείνος –ως Ολλανδός– δούλεψε για να τον πάρει, αλλά και επειδή ο ίδιος γίνεται φορέας δημοσιονομικού πολιτισμού απέναντι στους εκτροχιασμούς που προκαλεί η πρωτόγονη φύση του ανθρώπου.
Ο ίδιος ο Ντάισελμπλουμ μάλιστα θέτει στον χάρτη αυτή τη διάκριση, αναφερόμενος σε «χώρες του βορρά» που βοήθησαν τον νότο. Οι Έλληνες, οι Ιταλοί, οι Πορτογάλοι, οι Ισπανοί και οι Κύπριοι κινούνται και στον χώρο που καταλαμβάνουν στον παγκόσμιο χάρτη στο όριο του πολιτισμού, κάτω από τους μεν βρίσκεται η Αφρική, ανατολικά από τους δε η Ασία. Η εικονοποίηση του πολιτισμού ως ενός πεδίου ομόκεντρων κύκλων, πυρήνας των οποίων είναι ο βορειοευρωπαϊκός πολιτισμός, δεν είναι βέβαια κάτι καινούργιο. Όσο περισσότερο απομακρύνεσαι από τον πυρήνα του κύκλου, τόσο πιο πολύ απομακρύνεσαι και από τα ιδεώδη που αυτός εκπροσωπεί και επομένως από τον ίδιο τον πολιτισμό. Εμείς βρισκόμαστε στα όρια του δεύτερου κύκλου, έχοντας υιοθετήσει κάποια βασικά στοιχεία που προϋποθέτουν τη συγκρότηση ενός οργανωμένου κράτους, χωρίς όμως να έχουμε χαλιναγωγήσει την έμφυτη ροπή προς τους νότιους και ανατολίτες γείτονές μας. Το ποτό και το σεξ είναι ο κινητήριος μηχανισμός της ύπαρξής μας. Μια άποψη που προφανώς θα βρει άμεσα αποδέκτες σε ευρύ ακροατήριο από ανθρώπους των οποίων οι εντυπώσεις για τον ευρωπαϊκό νότο είναι τουριστικού τύπου. Όλος ο νότος μια Μύκονος και μια Ίμπιζα στο πιο ζεστό κομμάτι του καλοκαιριού.
Βέβαια, είναι ενδιαφέρον το αν οι θεσμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα αντιδράσουν πραγματικά σε αυτή την οριενταλιστική ανάγνωση της κρίσης –που ενέχει βέβαια και το περίτρανο σεξιστικό της χαρακτήρα– ή θα μείνουν κλασικά στην ανέξοδη καταδίκη γραφικών τύπων, όπως ο Πολωνός ευρωβουλευτής που έκανε κάτι απίθανες δηλώσεις πριν λίγο καιρό. Είδα ότι πολλοί στα social media τόνισαν τον σεξιστικό χαρακτήρα που βλέπει τη γυναίκα ως αντικείμενο που τρώει λεφτά. Υπάρχει και μια επιπλέον ανάγνωση. Ο Ντάισελμπλουμ, σε αυτή τη δήλωση, παπαγαλίζει παραδοσιακές προκαταλήψεις εναντίον των γυναικών (φιλοχρήματες, άμεσα συνδεδεμένες με τον χορό και τη διασκέδαση) και ταυτόχρονα τις θέτει στο περιθώριο των κοινωνιών, στις οποίες εκείνες δραστηριοποιούνται. Ο νότιοι κατασπατάλησαν λεφτά στις γυναίκες. Οι γυναίκες του νότου είναι εκτός, η ύπαρξή τους γίνεται σκιώδης. Η ευθύνη για τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό του νότου πέφτει αποκλειστικά στους ετεροφυλόφιλους άντρες. Αυτοί είναι οι φύλαρχοι, αυτοί κινούν την οικονομία, αυτοί υποπίπτουν στα λάθη. Οι γυναίκες γίνονται απλώς μέρος ενός διονυσιακού σκηνικού.
Μέσα σε όλο αυτό δεσπόζει η λέξη αλληλεγγύη. Ο Ντάισελμπλουμ είναι ένας καλός σοσιαλδημοκράτης άνθρωπος και όχι ένας στυγνός καπιταλιστής. Έχει την αλληλεγγύη που επιδεικνύει ο εξουσιαστής στον εξουσιαζόμενο, ο προηγμένος κοσμοπολίτης προς τον καθυστερημένο ντόπιο, ο άνθρωπος που έχει βρει τη θέση του στον πολιτισμό προς τον άνθρωπο που είναι μπερδεμένος ανάμεσα σε ενστικτώδεις αντιδράσεις και τη λογική. Ήταν δεδομένο ότι κάποια στιγμή ο στόχος για μια «Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων» θα έστηνε τις ιδεολογικές της ρίζες σε τέτοιες αντιλήψεις. O Nτάισελμπλουμ ήταν λογικό να πάρει κάποια στιγμή τον ρόλο του εκπολιτιστή.
Social Links: