Ένα φιλμ μέχρι το μεδούλι ιαπωνικό. Ταυτοχρόνως, ένα φιλμ εκκωφαντικά και ισοπεδωτικά αντί-ιαπωνικό. Ένα φιλμ διαποτισμένο με την απω-ανατολικού τύπου διαλεκτική, με υπομονετικό ξεφλούδισμα στρωμάτων ωσότου χτυπήσουμε καρδιά. Ο –ολίγον παραγνωρισμένος σε σύγκριση με την Αγία Τριάδα του ιαπωνικού σινεμά των Κουροσάουα, Οζού και Μιζογκούτσι– Μασάκι Κομπαγιάσι υπονομεύει μεθοδικά κι υπομονετικά ένα περιτύλιγμα τιμής. Όχι επειδή επιθυμεί να ξορκίσει την έννοιά της –κάθε άλλο. Αλλά για να καταδείξει ότι η ατόφια Τιμή δεν νοείται να φέρει καρτελάκι προκαθορισμένης και μετρήσιμης τιμής. Ο Κομπαγιάσι βυθίζει στον βούρκο τον επίσημο κώδικα ανδρείας για να εξυψώσει στα ουράνια τον πηγαίο αγώνα για αξιοπρέπεια.
Το “Seppuku” ζει, αναπνέει και θεριεύει εντός ενός τελετουργικού πλαισίου, σε μία υποδόρια αντιστοιχία με το κυρίαρχο θεματικό του μοτίβο, αυτού του πανάρχαιου εθίμου του χαρακίρι. Μεταδίδοντας την ανείπωτη αίσθηση ότι μετέχουμε σε ένα μυστήριο που τελείται με κινηματογραφικούς όρους. Με ευλαβικό τεμαχισμό του χώρου και εναλλαγές στις γωνίες λήψης που αντανακλούν την έπαρση της ηγεσίας, την τραμπάλα υποταγής και εξέγερσης απέναντι στην εξουσία, την αρχέγονη δύναμη της παμπάλαιας παράδοσης, τη σχετικότητα της αλήθειας ανάλογα με τον βαθμό εμβάθυνσης σε κάθε οπτική γωνία, την ηθική ακεραιότητα που συν-διαμορφώνεται (και) από τις περιστάσεις. Με τρεις διαταγές που καταλήγουν σε τρεις αρνήσεις. Που καταλήγουν ισάριθμες αποδείξεις μίας μεθεκτής γνώσης κι αλήθειας, της οποίας θα γίνουμε κοινωνοί όταν έρθει το πλήρωμα του χρόνου.
Ένας άνδρας στο κατώφλι μιας πύλης, έτοιμος να ακούσει και να διηγηθεί μία ιστορία, οι οποίες μέλλει να ταυτιστούν. Η αρχετυπική εκκίνηση ενός μύθου, του κάθε μύθου. Συγχρόνως, η εκκωφαντική κατάρριψη αυτού του μύθου, του κάθε μύθου. Η πειθαρχία του “Seppuku” είναι στρατιωτική, σαν τον κόσμο που το περιβάλλει. Η τονικότητα του αριστοκρατική, σαν τις αξίες που επικαλούνται οι ήρωές του. Το συναίσθημά του γήινο και χειροπιαστό, σαν το αίμα που ξεχύνεται από την ανοιγμένη κοιλιά του. Το “Seppuku” κάθεται οκλαδόν με σεβασμό και μετρονομεί την έντασή του με ασέβεια. Kαθ’ οδόν προς μία τελική έκρηξη άκρατου πάθους και τρεμάμενης κινηματογράφησης, ολότελα ταιριαστής με ένα λίκνο που τρεκλίζει και καταρρέει.
Ενδιαμέσως, σε μία από τις πιο ωμά δοσμένες κινηματογραφικές σκηνές που έχουν καρφωθεί στη μνήμη μου, κανένας ηρωισμός δεν στέκει αλώβητος. Κανένας εξωραϊσμός δεν μένει ανέπαφος. Η καθιερωμένη βιτρίνα γενναιότητας μετατρέπεται σε εφιαλτικό έκθεμα. Ο μύθος υποβαθμίζεται σε μύθευμα. Η μυσταγωγία της αυτοκτονίας μοιάζει με βάναυσο φονικό, ο ιερός κώδικας καταλήγει υποκριτικό μέσο επιβίωσης εν καιρώ εξαθλίωσης και ανέχειας. Η καλογυαλισμένη ατσάλινη λεπίδα του κατάνα αντικαθίσταται από ένα ευτελές ξίφος φτιαγμένο από μπαμπού. Ο ένδοξος θάνατος παραχωρεί τη θέση του σε κραυγές αγωνίας και ικεσίες για οίκτο, την ώρα που συντελείται μία σφαγή. Η μόνη τελετουργία που επιβιώνει είναι αυτή του σινεμά, που βγάζει ένα ουρλιαχτό διαμαρτυρίας. Οι άγραφοι νόμοι αποδεικνύονται κάποιες φορές ισχυρότεροι από οποιοδήποτε θεσπισμένο σύστημα κανόνων. Ιδίως σε ένα σύμπαν όπου οτιδήποτε υπάρχει μοιάζει να προϋπήρχε από τις απαρχές του χρόνου. Ο Κομπαγιάσι προσπαθεί να θέσει ένα φραγμό σε ένα αιωνίως αναρριχώμενο μιλιταριστικό αταβισμό όχι κόβοντας κάποια σκόρπια κλαδιά, αλλά σκάβοντας στις ρίζες και ξεφυτεύοντας τους σπόρους.
Ένα φιλμ που δρα καίρια και αστραπιαία σαν αποκεφαλισμός.
Ένα φιλμ που λειτουργεί αθέατα και υπόγεια σαν μη ανιχνεύσιμο δηλητήριο.
Social Links: