Όταν γίνονταν οι πρώτες αποκαλύψεις για την υπόθεση του Χάρβεϊ Γουάινσταϊν μάλλον δεν φανταζόμασταν ότι θα εξελιχθεί σε ένα πεταχτό βλέμμα στην άβυσσο. Το γνωστό #metoo εξαπλώθηκε με ταχύτατους ρυθμούς για να αποδείξει αυτό που κάποιες και κάποιοι γνωρίζαμε και άλλοι αγνοούσαν. Κάθε μέρα παρακολουθούμε τις καταγγελίες να πολλαπλασιάζονται, γινόμαστε κοινωνοί συζητήσεων όπου αντιλαμβανόμαστε πόσο βαθιά είναι τα πλοκάμια της αντίδρασης και πόσο έχει ενσταλάξει μέσα μας την κουλτούρα της η πατριαρχική κοινωνία στην οποία ζούμε, ασχέτως με το που κατατάσσουμε τον εαυτό μας ιδεολογικά. Ο Γούντυ Άλλεν, με το γνωστό σε όλους παρελθόν, μίλησε για «κλίμα κυνηγιού μαγισσών» ουσιαστικά αντιστρέφοντας την σχέση θύτη-θύματων.
«Γιατί το θυμήθηκε τώρα;», «το κάνει για τα πέντε λεπτά δημοσιότητας», «τι έκανε ο 14χρονος σε ένα πάρτυ στο Χόλιγουντ;», «είναι ξεχασμένη και δεν έχει καριέρα»- μια δημόσια σφαίρα όπου η καχυποψία είναι σαν έρημος με κινούμενη άμμο έτοιμη να καταπιεί το θύμα σε κάθε πάτημα, σε κάθε του πρόταση από τη στιγμή που αρθρώνει μια καταγγελία. Τα λεγόμενα του θύματος αλλά και η ιδιότητα του φυσικά μπαίνουν στο ζύγι και πρέπει να συγκριθούν με το βάρος του εκάστοτε αστέρα, το οποίο μεταφράζεται σε λεφτά, επιρροή και την αγάπη του κοινού. Εάν το θύμα δεν έχει μια επιτυχημένη καριέρα σύμφωνα με τα στάνταρτς του Δανίκα δεν δικαιούται να καταγγείλει βιασμό, αν συμμετείχε σε σειρά Star Trek και όχι σε ταινίες που έχουν βαθμολογηθεί με τέσσερα ή πέντε αστεράκια από σινεκριτικούς, μάλλον περιμένει να εξαργυρωθεί η κίνησή του σε νέους ρόλους. Όλα αυτά τα «καλόπιστα» ερωτήματα μας οδηγούν στο «γιατί άργησε τόσο να μιλήσει».
Οι γυναίκες και τα παιδιά είναι οι ομάδες που πλήττονται περισσότερο και αυτές που αντιμετωπίζονται με την περισσότερη καχυποψία. Ως γυναίκα ή άτομο που έλκεται από άντρες η πατριαρχία θα αντιμετωπίσει τον βιασμό σου σαν σεξ λίγο πιο άγριο από αυτό που περίμενες, τίποτα το σημαντικό δηλαδή. Αν είσαι παιδί, η ικανότητά σου να ξεχωρίζεις το παραμύθι από την παγματικότητα αμφισβητείται (βλ. υπόθεση Γούντυ Άλλεν και της κόρης του Ντύλαν). Ένα αξιωμα που εξάγεται από την λογική αυτή είναι ότι το θύμα πρέπει οπωσδήποτε να μιλήσει για την κακοποίηση που υπέστη τη στιγμή που έγινε αλλιώς με κάποιο μαγικό τρόπο η ενοχή μετατίθεται σε αυτό. Απαιτούμε από όλα τα θύματα να αποκαλυφθούν, να μας μιλήσουν, να μας αφήσουν να εισχωρήσουμε σε κάθε τραύμα για να πειστούμε και ποτέ δεν είναι αρκετό. Αν πάρει την δικαστική οδό το πιθανότερο είναι ότι ο θύτης είχε πρότερο έντιμο βίο, εντιμότερο από τον δικό του.
Από την άλλη υπάρχει η διπλή όψη της κακοποίησης άντρα από άντρα. Ο Κέβιν Σπέησι για χρόνια προφανώς είχε μια ανεξέλεγκτη συμπεριφορά η οποία έγινε ευρέως γνωστή προσφάτως. Η καχυποψία μεγάλου μέρους του κοινού για τον Άντονυ Ραππ ήταν δεδομένη εξαρχής. Λίγο αργότερα οι κατηγορίες πληθαίνουν και εννιά άντρες εργαζόμενοι στην εταιρία παραγωγής του House Of Cards αναφέρουν ότι υπήρξαν αποδέκτες σεξουαλικής παρενόχησης από τον Σπέησι. Επιθυμούν να παραμείνουν ανώνυμοι καθώς φοβούνται ότι οι καριέρες τους θα πληγούν εάν δημοσιευτούν τα ονόματά τους. Κι εδώ καταρρέουν όλα. Με την όλη ιστορία του Σπέησι αυτό που αναδεικνύεται είναι ότι τα θύματα δεν μιλάνε όχι μόνο επειδή είναι κάτι το τραυματικό αλλά επειδή αντιλαμβάνονται ότι θα λοιδωρηθούν ενώ ο αστέρας θα συνεχίσει να λάμπει δημόσια. Αντιλαμβάνονται ότι κάποιες φωνές ακούγονται και κάποιες όχι. Η δυνατότητα να μιλήσεις και να ακουστείς μειώνεται όσο πιο χαμηλά βρίσκεσαι στην ιεραρχία, αντίστοιχα τόσο προσβάλλεται η αυτονομία του σώματός σου. Το φύλο, η φυλή, η τάξη και η ηλικία είναι παράγοντες που διαπλέκονται και καθορίζουν το πόσο θα ακουστείς.
Η περίπτωση του Σπέησι είναι όμως σημαντική γιατί αποδεικνύει κάτι άλλο. Επειδή θα γίνει γνωστή και ο θυτής θα κατακριθεί ως ο διαφθορέας ομοφυλόφυλος. Δεν υπάρχει τίποτα το άβολο εκεί. Τα ηθικά αντανακλαστικά του κοινού θα είναι είναι πιο γρήγορα και με μεγάλη ευκολία θα μπορέσουν να κατακρίνουν τον Σπέησι αφού όντας ο ίδιος άντρας παρενόχλησε άντρες. Τα άτομα που δεν εμπίπτουν στην κατηγορία «άντρας» είτε είναι παιδιά, είτε είναι γυναίκες είτε οποιος δεν πληροι τις προϋποθέσεις της κυρίαρχης αρρενωπότητας δεν χάνουν κάτι από τα κεκτημένα τους, ανήκουν στην σφαίρα της θηλυκότητας. Για έναν άντρα όμως ο δήθεν κίνδυνος της ομοφυλοφιλίας είναι ένας φόβος υπαρκτός. Τίποτα δεν πρέπει να τον ταρακουνήσει από την θέση του, να σπιλώσει την ταυτότητά του. Γι’αυτό όμως οι άντρες δε μιλούν πολύ και δεν κακοποιούνται ποτέ, γιατί αν το παραδεχτούν η κοινωνία θα τους αντιμετωπίσει σαν κάτι λιγότερο από «άντρες» και πάλι οι προβολείς θα πέσουν στο θύμα.
Εν τέλει το επίδικο είναι ότι ο βιασμός και η κάθε είδους σεξουαλική παρενόχληση είναι φαινόμενα διαταξικά και δεν έχουν επουδενί να κάνουν με το φύλο ή την σεξουαλική ταυτότητα, αυτό που αλλάζει είναι η αντιμετώπιση που έχουμε ως κοινωνία απέναντι στην κάθε περίπτωση. Ποιοι βιασμοί αξιολογούνται ως ποινικά κολάσιμοι και ποιοι αποσιωπούνται. Ποιες περιπτώσεις σεξουαλικών κακοποιήσεων θα τοποθετηθούν με άνεση στα tropes-τέρατα που κατασκευάζει η πατριαρχία με την ταμπελίτσα «μέγαιρα που άλλαξε γνώμη», «ήθελε τα λεφτά του», ή «διαφθορέας ομοφυλόφιλος» και ποιες περιπτώσεις θα μείνουν στην limbo των παραγνωρισμένων επειδή ο θύτης μπορεί λόγου χάρη να έχει εκλεγεί σε δημόσιο αξίωμα ή απλως «είναι καλό παιδί». Ο πολλαπλασιασμός των εμπειριών που μοιράζονται είτε ηθοποιοί στο Χόλιγουντ είτε οποιοδήποτε άτομο διαδικτυακά, κάτι που πολλοί φοβήθηκαν ή στάθηκαν καχύποπτα απεναντί του, στηρίζεται ακριβώς στην ελευθερία της μαζικότητας γιατί το μεμονωμένο σημαίνει στιγματισμός. Κι αν μιλούν άτομα προνομιούχα που πλέον νιώθουν ότι δεν κινδυνεύουν τόσο από τα πυρά τότε μάλλον θα έπρεπε να στρέψουμε το βλέμμα μας και αλλού, σε εκείνα τα σώματα χωρίς φωνές.
Social Links: