Το να θρηνήσεις 20 ζωές από μια πλημμύρα είναι αναμφισβήτητα κάτι συνταρακτικό για μια περιοχή, την Αττική, η οποία έχει βιώσει τέτοιους αριθμούς θυμάτων και έχει μάθει να φοβάται κυρίως τους σεισμούς. Μπορεί να βρει κανείς χιλιάδες λόγους να εξοργιστεί: αν η προστασία από τον σεισμό είναι μια φανταστικά δυσκολή διαδικασία που απαιτεί γκρέμισμα και χτίσιμο των περισσότερων κτιρίων από την αρχή, η προστασία από τις πλημμύρες φαίνεται πολύ ευκολότερη και σίγουρα πολύ φτηνότερη, κυρίως μάλιστα γιατί ακουμπά τον κρατικό προϋπολογισμό.
Yπάρχουν πάμπολλοι τρόποι για να αιτιολογήσεις αυτό που έγινε στη Μάντρα. Το μπάζωμα των ρεμάτων, η αδράνεια της τοπικής αυτοδιοίκησης και η αδιαφορία της πολιτείας είναι σίγουρα δεδομένες. Έχουν όλες μάλιστα μια διαχρονική υφή. Το έργο που παίχτηκε από την πρώτη στιγμή είναι γνωστό και αηδιαστικό. Δήμαρχοι να κατηγορούν την Περιφέρεια, κανάλια την κυβέρνηση, η κυβέρνηση τις προηγούμενες κυβερνήσεις. Και ειλικρινά όλοι μαζί έχουν εν μέρει δίκιο. Μέσα, λοιπόν, σε αυτή τη συζήτηση αναζήτησης ευθυνών έρχεται και η γνωστή επίκληση του αόρατου κράτους και η αγωνιώδης αναζήτηση του πίσω από μια τετριμμένη και ταυτόχρονα σταθερά επίκαιρη ερώτηση «που είναι το κράτος;». Στην προκειμένη το κράτος είναι πράγματι αόρατο.
Aν κοιτάξει κανείς τον χάρτη της Αττικής, θα παρατηρήσει μια εντέλει όχι και τόσο άγνωστη για τα «σοβαρά δυτικά κράτη» κατάσταση. Ένα νοητό τείχος που ξεκινάει από το μισό Μενίδι, διαπερνά το Χαϊδάρι, τη Νίκαια, τον Κορυδαλλό, το Κερατσίνι και καταλήγει στο λιμάνι του Πειραιά. Τα όρια της Αθήνας. Στα δυτικά υπάρχει μια σκοτεινή, τεράστια περιοχή, που ξεκινάει από τα όρια των περιοχών που προαναφέραμε φτάνοντας μέχρι την Κόρινθο και τη Θήβα. Αυτή η περιοχή μαζεύει έναν τεράστιο όγκο βιομηχανικών εγκαταστάσεων που σπάει σποραδικά από σφαίρες πυκνού αστικού ιστού (Ασπρόπυργος, Ελευσίνα, Μέγαρα). Οι περιοχές αυτές είναι παντελώς άγνωστες για τον μέσο κάτοικο της Αθήνας ή καλύτερα είναι γνωστές ως ακολουθία ταμπελών στην Εθνική Οδό.
Η περιοχή αυτή συστηματικά υφίσταται μια διαρκή πίεση ώστε να παραμείνει χωρισμένη από την κυρίως Αθήνα και η προσπάθεια είναι πολυμέτωπη. Από το πώς ονομάζεται η εκλογική περιφέρεια (υπάρχει η Α’ και Β’ Αθηνών, η Α’ και Β’ Πειραιώς και το «Υπόλοιπο Αττικής», εκείνο που απομένει από Αττική), στο άθλιο οδικό δίκτυο και από εκεί στην πλήρη απουσία, ακόμα και σχεδιασμού, δημόσιας συγκοινωνίας που θα βοηθούσε τους φτωχούς κατοίκους, βιομηχανικούς εργάτες στην πλειοψηφία τους, να κινηθούν ή να βρουν δουλειά στο κέντρο της Αθήνας. Ελάχιστες λεωφορειακές γραμμές και μια γραμμή του Προαστιακού, στο περιθώριο της κεντρικής, fancy γραμμής ΣΚΑ-Αεροδρόμιο.
Πέρσι, λόγω δουλειάς, βρισκόμουν 3 φορές τη βδομάδα στην περιοχή του Μενιδίου και είχα εντυπωσιαστεί από το πόσο απότομα λειτουργούσε αυτό το νοητό τείχος εντός του. Από τη μια οι γειτονιές των νοικοκυραίων, νεόδμητες πολυκατοικίες, καλά αυτοκίνητα, πυκνός αστικός ιστός. Από την άλλη, σε απόσταση 2-3 οικοδομικών τετραγώνων τα γκέτο, οι χωματόδρομοι, καμμένα αυτοκίνητα. Ούτε μια στάση λεωφορείου.
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η Χρυσή Αυγή πιάνει με διαφορά τα υψηλότερα ποσοστά της στα δυτικά της Αττικής. Δεν είναι τυχαίο ότι σε εκείνη περίπου την περιοχή σκοτώθηκε ένα μικρό παιδί την περασμένη άνοιξη. Δεν είναι τυχαίο επίσης ότι, τώρα, οι πλημμύρες σκότωσαν 20 ανθρώπους. Το μπάζωμα των ρεμάτων και η απουσία αντιπλημμυρικών έργων είναι το πάνω κομμάτι, εκείνο που φαίνεται. Οι ρίζες του, ωστόσο, είναι πολύ βαθύτερες από τη φαινομενική αδράνεια ή την ανικανότητα του κράτους να διοικήσει. Είναι η συστηματική γκετοποίηση μιας ολόκληρης βιομηχανικής ζώνης που, σύμφωνα με έναν άρθρο του Economist για τον Ασπρόπυργο, είναι η πηγή του 40% της εγχώριας βιομηχανικής παραγωγής. Η ευρύτερη περιοχή, ως γνωστόν, έχει τραβήξει το ενδιαφέρον της COSCO και καθώς φαίνεται μάλλον δεν έχει την ελπίδα, όπως έγινε στο Γκάζι παλαιότερα, στο Μεταξουργείο πιο πρόσφατα και στη Κυψέλη μελλοντικά, να αλλάξει οικονομικό παράδειγμα και να γίνει το in στέκι της σχετικά εύπορης νεανικής κοινότητας που λατρεύει να πίνει το ποτό της με φόντο ένα προστατευμένο περιθώριο. Το Θριάσιο Πεδίο είναι φτιαγμένο για να είναι βιομηχανική περιοχή και τέτοια θα μείνει.
Με βάση όλα αυτά θα ήταν αδύνατο να μην δούμε και τα ταξικά χαρακτηριστικά όσων πλήττονται από τις φυσικές καταστροφές. Και αυτό είναι κάτι που αφορά πλημμύρες, σεισμούς, ακόμα και πυρκαγιές. Τα μπαζωμένα ρέματα και οι κακοτεχνίες είναι ένα πραγματικό πρόβλημα, μέρος της άθλιας δόμησης που έχει γενικά η Αττική. Καμιά φορά, όμως, η κρατική αδράνεια είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή ανικανότητα. Η εικόνα του γενικότερου μπάχαλου του κρατικού μηχανισμού βάζει κατά καιρούς πολλά άλλα δομικά προβλήματα που αποφεύγουμε να τα κοιτάξουμε στα μάτια. Άλλωστε, η εικόνα ενός κρατικού υπαλλήλου με φραπέ και πόδια σταυρωμένα πάνω στο γραφείο είναι πολύ πιο εύκολα διαχωρίσιμη από την εικόνα μιας περιφραγμένης από μπετόν περιοχής με ανθρώπους που μας βολεύει να μην βλέπουμε στην Αθήνα.
Social Links: