Στις 6 Δεκεμβρίου συμπληρώνονται δέκα χρόνια από τη δολοφονία του δεκαπεντάχρονου μαθητή, Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, από ειδικό φρουρό και από τα ευρείας κλίμακας και σημασίας γεγονότα που επακολούθησαν. Πολλά έχουν αλλάξει από τότε, ίσως περισσότερα από όσα αναλογούν σε δέκα χρόνια πυκνού χρόνου. Το βασικότερο; Ο ερχομός της κρίσης, οι προσπάθειες αντίστασης σε αυτή και τέλος η κανονικοποίησή της σε επίπεδο θεσμών και κοινωνίας. Με έναν τρόπο, έχω την εντύπωση ότι τώρα είναι η κατάλληλη ευκαιρία να μιλήσει κανείς για το Δεκέμβρη. Δεν είναι μόνο η όλη λογική του δεκαετούς ορόσημου, είναι πολύ παραπάνω η λογική του κύκλου που ολοκληρώθηκε. Ας γίνω όμως λίγο πιο σαφής.
Για το σύνολο της γενιάς μου, αλλά και για την επόμενη, ο Δεκέμβρης αποτέλεσε μια βίαιη τομή η οποία δεν εξανάγκασε μόνο την πολιτικοποίησή του συνόλου μας -ναι, είναι σαφές ότι όποιος δεν συμμετείχε τότε ενεργά, μπορεί να προσδιοριστεί πολιτικά- αλλά ταυτόχρονα αποτέλεσε και μια εμπειρία καθορισμού και ετεροκαθορισμού σχετικά με το κράτος, την κοινωνία και τις ανοχές της αλλά και τη βία. Ο Δεκέμβρης ήρθε αρχικά να προτείνει και τελικά να επιβάλει μια τελείως διαφορετική μορφή πολιτικής ενεργοποίησης και πολιτικού λόγου, την οποία θα συναντήσουμε ιδιαίτερα και στη συνέχεια, με την κρίση. Δημιούργησε μια εντελώς καινούρια κουλτούρα διεκδικήσεων.
Αρχικά πέτυχε κάτι ο Δεκέμβρης; Τέτοιου είδους ερωτήματα με συγκρουσιακή βάση τα οποία τίθενται στο δημόσιο διάλογο, νομίζω πως είναι προβληματικά εξαρχής καθώς τείνουν να σχετικοποιούν ιδιαίτερα σύνθετα φαινόμενα. Το θέμα εδώ είναι το «τι θέλαμε εμείς να πετύχει ο Δεκέμβρης». Για την Αριστερά, ο Δεκέμβρης υπήρξε μια μεγάλη δοκιμασία αλλά και το μέσο για τη μετάβασή της στον 21ο αιώνα. Γεγονότα όπως η αυτοαναφορική ή και εχθρική στάση του Κ.Κ.Ε, αλλά και η κατάληψη της ΓΣΕΕ, φανερώνουν μια ηγεμονική κρίση στον ευρύτερο χώρο της, αλλά και ζωτικά ερωτήματα όπως τη θέση της βίας, την ανοχή σε αυτή αλλά και την εργαλειοποίησή της.
Από την άλλη όμως, για τον αναρχικό χώρο ο Δεκέμβρης αποτέλεσε μια πραγματική άνοιξη, καθώς ουσιαστικά ο χώρος υπαγόρευσε τον τρόπο δράσης αλλά και τις πρακτικές του σε επίπεδο κοινωνίας. Κοινωνικά κινήματα συγκροτήθηκαν από τα κάτω, αρχικά μακριά από λογικές κομματικής λειτουργίας: μαζικές συνελεύσεις σε σχολεία και Πανεπιστήμια, καταλήψεις και γενικά μια ατμόσφαιρα αυτοοργανώσης, με συσσίτια και κοινωνικά ιατρεία. Με έναν τρόπο η κρίση η οποία ακολούθησε βρήκε έτοιμες δομές να συνομιλήσει, και αυτό το χρωστάμε σε μεγάλο βαθμό στο Δεκέμβρη, στην τεχνογνωσία που κληροδότησε και στο πνεύμα αλληλεγγύης που καλλιέργησε .
Κυρίως όμως έκανε πολύ πιο εύκολη την έξοδο «στο δρόμο». Χωρίς το Δεκέμβρη πιθανότατα δε θα υπήρχαν οι Αγανακτισμένοι -ό,τι τελικά κι αν ήταν-, δεν θα υπήρχαν οι μαζικές διαδηλώσεις, δεν θα καιγόταν η Αθήνα, δε θα δημιουργούνταν η αμυδρή αίσθηση ότι κάτι μπορεί να γίνει, ότι υπάρχει ελπίδα. Παράλληλα, ο Δεκέμβρης ανέδειξε το διαδίκτυο. Για πρώτη φορά θα δούμε όρους όπως κινητοποίηση, αυτοοργάνωση, κίνημα και μαζική πληροφόρηση να επανακαθορίζονται σε ένα βαθμό όπου πυρήνας τους πια ήταν τα social media. Ακόμα, σε μεγάλο βαθμό διαμόρφωσε τα πολιτικά στρατόπεδα, τα οποία θα δούμε να είναι πολύ συμπαγή στη συνέχεια, αλλά και μια γενικευμένη καχυποψία προς αυτά.
Τι μας έχει μείνει σήμερα από το Δεκέμβρη; Έχω την εντύπωση ότι σε ένα βαθμό η απάντηση καθορίζεται από το ιστορικό μας παρόν. Οι μετέπειτα μνήμες ανασημασιοδοτούν τις προηγούμενες. Μας έχουν μείνει τα ανεκπλήρωτα αιτήματα που έθεσε, τα οποία με έναν τρόπο όμως ήταν και είναι διαχρονικά, ανοικτά και πάντα επίκαιρα. Δέκα χρόνια μετά το κράτος συνεχίζει να δολοφονεί εξίσου ανερυθρίαστα. Αντίστοιχα, το αίτημα για κοινωνική αλλαγή και κοινωνική δικαιοσύνη παραμένει ακόμα επίκαιρο και ζωντανό. Σταδιακά όμως όλα αυτά τα αιτήματα αποδεσμεύονται από το Δεκέμβρη και αναζητούν άλλα γενεσιουργά αφηγήματα για να προσκολληθούν. Τα όριά του πλέον είναι ευδιάκριτα.
Τα κινήματα που γεννήθηκαν εκεί σταδιακά δύουν. Ο ΣΥΡΙΖΑ απέτυχε στη λογική της διαχείρισης, συμπαρασύροντας μαζί προσδοκίες και αιτήματα που γεννήθηκαν το Δεκέμβρη. Η κινηματική αλυσίδα έσπασε. Άλλη μια φορά αρχίζει και υπάρχει η διάψευση και η αμφιβολία για το «δρόμο» και τις δυνατότητές του. Παράλληλα, μια νέα γενιά συγκροτείται σε μεγάλο βαθμό στη βάση ενός εθνικιστικού αφηγήματος με την οργή και την ελπίδα να έρχονται από την αντίθετη πλευρά, αποποιούμενη κατά κάποιο τρόπο την «εποποίια» της προηγούμενης. Ας μην ξεχνάμε και τις εβδομαδιαίες καταλήψεις που προτάθηκαν στις 29 Νοεμβρίου και έφταναν έως τις 6 του Δεκέμβρη, την ημερομηνία ορόσημο.
Έχω την εντύπωση ότι o Δεκέμβρης ολοκλήρωσε πια τον κύκλο του και πλέον έχει αποκτήσει έναν συμβολικό χαρακτήρα. Όντας πλέον πλήρως αποδεσμευμένος από τον κίνδυνο και την ανατρεπτική διάθεση που έφερε στην αρχή, έπαψε να κινητοποιεί τον κόσμο στον οποίο απευθύνθηκε. Αποτελεί πια ένα σύμβολο για τη συνείδηση της κοινότητας, μια συλλογική μνήμη της βιωμένης εμπειρίας της, μια επαναλαμβανόμενη μεταφυσική πράξη με συγκεκριμένη επιτελεστική τελετουργία. Η συγκρουσιακή γενιά που δημιουργήθηκε με το Δεκέμβρη του 2008 επέστρεψε στο σπίτι της.
Social Links: