Εν μέσω μιας πολύ δύσκολης χρονιάς, ακόμα και για τον κινηματογράφο, ο Spike Lee μας παρέδωσε την νέα ταινία του, Da 5 Bloods, μέσω της πλατφόρμας του Netflix. Παρότι η ταινία επρόκειτο να προβληθεί στο φεστιβάλ των Καννών, κι ύστερα σε συγκεκριμένες κινηματογραφικές αίθουσες, με το streaming να ακολουθεί αργότερα, οι εξελίξεις με τον Covid-19, έφεραν την ταινία κατευθείαν στα σπίτια μας τη 12η Ιουνίου, και βρίσκεται ήδη ανάμεσα στις κορυφαίες προτάσεις της πλατφόρμας.
Η αφήγηση ξεκινά στο σήμερα, όπου τέσσερις Αφροαμερικανοί βετεράνοι του Βιετνάμ, συναντιούνται ξανά στην πόλη Ho Chin Minh – τότε Saigon – με σκοπό να ανασύρουν την σορό του αρχηγού της διμοιρίας τους, αλλά και ένα θησαυρό που είχαν κρύψει όλοι μαζί τότε. Η αποστολή τους, παρότι απλή, δυσκολεύει καθώς αρχίζουν να εμπλέκονται και άλλα άτομα στην αναζήτηση του θησαυρού, με διάφορους σκοπούς ο καθένας. Σύντομα η άξαφνη άφιξη του γιου του ενός, η παροχή βοήθειας από μια Βιετναμέζα παλιά σύντροφο του άλλου και μία ενδεχομένη συνεργασία με έναν Γάλλο, ξεκινούν να προκαλούν καχυποψία και αντιπαραθέσεις ανάμεσα στους φίλους, μετατρέποντας την πλοκή σε ένα πλαίσιο ψυχογραφήματος των χαρακτήρων. Τα γεγονότα, οι διάλογοι και οι αναμνήσεις, συνθέτουν συνεχώς τα πορτραίτα των πρωταγωνιστών, από τον πόλεμο έως και το παρόν, παραδίδοντας στον θεατή κάτι παραπάνω από μία κωμική περιπέτεια.
Η ταινία φαίνεται από πολύ νωρίς πως θίγει πολιτικά, κοινωνικά και ιστορικά θέματα, με ένα κολλάζ αρχειακού υλικού, φωτογραφιών και της ίδιας της αφήγησης. Φαινομενικά, σε πρώτη ανάγνωση, βλέπουμε ένα μάθημα ιστορίας για το Βιετνάμ και τη θέση των Αφροαμερικανών στον πόλεμο, τον ίδιο ακριβώς καιρό που στην Αμερική είχε ξεσπάσει το κίνημα πολιτικών δικαιωμάτων. Ταυτόχρονα, γίνεται λόγος για την έκβαση του πολέμου και το τι επέφερε στο λαό του Βιετνάμ έως και σήμερα, με την έντονη δυτικοποίηση της χώρας. Οι πολιτικοί διάλογοι είναι συνέχεια παρόντες, με πληθώρα απόψεων και διαφωνιών από τον Trump έως και το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και αυτό γίνεται σε τόσο μεγάλο βαθμό, που μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε πως η ταινία έχει πολύ περισσότερο βάθος και συμβολισμό από ένα απλό κυνήγι θησαυρού ή από μία ακόμη ταινία για το Βιετνάμ.
Παρατηρώντας, λοιπόν, τις διαφορές ανάμεσα στις απόψεις, τις ψυχοσυνθέσεις, τα βιώματα και τους σκοπούς των χαρακτήρων, καταλαβαίνουμε το νόημα της ταινίας, αλλά και του ίδιου του τίτλου της. Da 5 Bloods – Πέντε «αδερφοί εξ αίματος». Ο Paul, o Otis, o Melvin, o Eddie (αλλά και ο γιος του Paul, David), ονόματα προς τιμήν των μελών των Temptations, με καθοδηγητή τον αρχηγό τους Norman, που φέρει το όνομα του παραγωγού της μπάντας της Motown. Πέντε διαφορετικές πολιτικές απόψεις, πέντε διαφορετικές προσεγγίσεις στη ζωή, πέντε διαφορετικά μαθήματα από τον ίδιο τον πόλεμο και την ιστορία, και κυριότερα, πέντε διαφορετικές αντιλήψεις της αφροαμερικανικής ταυτότητάς τους. Αυτές οι διαφορές στέκονται συχνά εμπόδιο στην κοινή τους αποστολή, προκαλώντας τριβές, ωστόσο, στις δύσκολες στιγμές, είναι πάντοτε ενωμένες υπό τον σεβασμό στο πρόσωπο του θανόντα Norman, του «καλύτερου στρατιώτη που υπήρξε ποτέ», ο οποίος ταυτίζεται με το ενωτικό μήνυμα της ειρήνης του Martin Luther King.
Αυτό το μήνυμα, λοιπόν, στέκεται και ο βασικός στόχος της ταινίας, θυσιάζοντας συχνά την πλοκή της μέσω συμβολικών γεγονότων ή διαλόγων. Χωρίς αυτό στην σκέψη, ο θεατής ίσως εύκολα παρεκκλίνει από το πού πάει η πλοκή και γιατί γίνονται ορισμένα πράγματα. Οι πολιτικές συζητήσεις που είναι συχνά ανακριβείς, ανάλογα με την εθνικότητα και το βίωμα του κάθε ομιλούντα, το μετατραυματικό στρες, η «αβουλησία-προδοσία» της νέας γενιάς και η έννοια της ταυτότητας, είναι τα κυριότερα θέματα της ταινίας, τα οποία παρουσιάζονται περισσότερο ως ερωτήσεις. Και αυτά, σε συνδυασμό με μικρότερους ευφυείς κινηματογραφικούς συμβολισμούς, όπως το καπέλο «Make America Great Again» που δεν αλλάζει θέση ποτέ τυχαία, αλλά και τις έννοιες του σκαψίματος και του θησαυρού, όλα μαζί συνθέτουν μια συμβολική εξέλιξη της ιστορίας.
Η σκηνοθεσία του Lee είναι αψεγάδιαστη κι αποτελεί μάθημα κινηματογράφου, μέσω της οπτικοποίησης που επιλέγει κάθε φορά για να αναδείξει όσα θέλει. Η ταινία είναι γυρισμένη σε τέσσερις διαφορετικές αναλογίες που διαχωρίζουν τον χρόνο αλλά και το νόημα των γεγονότων. Στις σκηνές flashback από τον πόλεμο όλα μοιάζουν ηρωικά, ενώ οι πρωταγωνιστές έχουν την ίδια ηλικία με το σήμερα. Τίποτα δεν παρουσιάζεται τυχαία, και κυριότερα η μουσική που είναι επική στο παρελθόν, αλλά και φόρος τιμής στη μαύρη μουσική. Αξιοσημείωτη είναι φυσικά και η επιλογή του Die Walkure του Wagner, σε μια ιδιαίτερα ειρηνική σκηνή, δείχνοντας το χιούμορ του Lee, το οποίο είναι παρόν παντού στην ταινία, μαζί με αρκετά κινηματογραφικά homage. Δε γίνεται πάντως να μην αναφερθούν και οι ηθοποιοί της ταινίας, όταν προκαλούν τόσο μεγάλη συγκίνηση, με κυριότερη τη συγκλονιστική ερμηνεία οσκαρικών διαστάσεων του Delroy Lindo στο ρόλο του Paul.
Ωστόσο, η σημασία του Da 5 Bloods είναι υπεράνω σινεφιλικών συζητήσεων περί τεχνικής ή βραβείων. Η άριστη σκηνοθεσία του Lee σαφώς και μετατρέπει την ταινία σε αριστούργημα, η σημασία της όμως παραμένει αναλλοίωτη, καθώς έχουμε να κάνουμε με τέχνη που μιλάει για την κοινωνία, κι όχι απλά για το ίδιο το μέσο. Ο Lee ξεκίνησε μία ταινία πέρυσι με σκοπό να προβάλει ένα μήνυμα ενότητας μέσα από ένα μάθημα ιστορίας, φέτος όμως που προβάλλεται, στέκεται παραπάνω από σημαντική, μετά τα γεγονότα του τελευταίου μήνα στη Μινεάπολη. Η ενωτική αυτή κραυγή του Da 5 Bloods είναι πιο επίκαιρη και πιο αναγκαία από ποτέ, καθιστώντας την ταινία την πιο σημαντική και την, έως τώρα, καλύτερη της χρονιάς.
Social Links: