Θέλω να γράψω κάτι για την αρρενωπότητα, αλλά δεν είμαι ιδιαίτερα σίγουρος τι εισαγωγή να κάνω.
Είναι πιθανό το αυτό το κείμενο να καταλήξει σε παραλήρημα, ίσως και όχι.
Υπάρχουν κάποιες φορές που αισθάνεσαι ότι κάτι πάει λάθος, αλλά δεν μπορείς να εντοπίσεις τι είναι αυτό, γιατί ενδεχομένως να είσαι κομμάτι του προβλήματος.
Σχετικά πρόσφατα διάβασα μια ανάρτηση στα σόσιαλ, από έναν τύπο, ο οποίος προσπαθούσε με τον τρόπο του, να ζητήσει συγνώμη για την αρρενωπή συμπεριφορά του ανά τα χρόνια και μέσα στην εξιστόρηση, ανέφερε και κάμποσα περιστατικά που ακροβατούν μεταξύ παραβίασης και βιασμού.
Όσο διάβασα την ανάρτηση, ένιωθα έναν δυσάρεστο κόμπο, τον οποίο δεν μπορούσα ακριβώς να κατονομάσω. Δηλαδή δεν ήξερα σε τι ακριβώς οφείλεται ή τι μπορεί να σηματοδοτεί.
Ο φίλος, τελειώνει το κείμενο γράφοντας πως ζητάει συγνώμη, αφού πλέον μετά από όλο το discourse που πυροδότησε το ελληνικό metoo, καταλαβαίνει που έκανε λάθος.
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πράγματα που έμαθα στη ζωή μου, λίγο μεγάλος ίσως, είναι πως όταν βρίσκεσαι πολύ κοντά σε μια προβληματική κατάσταση, ή καλύτερα, μέσα σε αυτή, είναι αδύνατον να την διαγνώσεις.
Οι άνθρωποι που είναι τοξικοί, είναι αδύνατο να καταλάβουν πως είναι τοξικοί. Δεν είναι ότι δεν θέλουν ακριβώς, είναι περισσότερο το ότι δεν μπορούν.
Είναι βασικά το ότι θεωρούν πως η τοξικότητα είναι ο default τρόπος λειτουργίας του ανθρώπου. Εξάλλου, πως γίνεται να κάνω κάτι λάθος, αφού δεν αισθάνομαι άσχημα και στην τελική, αφού κάνουν όλοι το ίδιο.
Πολλές φορές χρειάζεται να εμφανιστεί κάποιος εξωτερικός παράγοντας και να σου επιστήσει την προσοχή σε κάτι, που υπό άλλες συνθήκες δεν θα το παρατηρούσες.
Κάποιες φορές ίσως να μπορείς να το κάνεις και μόνος, αλλά δεν νομίζω ότι μπορεί να το καταφέρει πολύς κόσμος αυτό.
Όπως και να έχει, η έξοδος από μια τοξική κατάσταση είναι μια διαδικασία επίπονη που συνήθως προϋποθέτει θύματα, συμβολικά και πραγματικά.
Η αρρενωπότητα, για να διακόψω και κάπως το παραλήρημα, είναι μια κατεξοχήν τέτοια τοξική κατάσταση.
Η χρήση του όρου τοξική εν προκειμένω δεν είναι τυχαία.
Όταν κάτι είναι τοξικό πρέπει να βρίσκεται σε κάποιο ειδικό σκεύος. Ειδάλλως είναι επικίνδυνο.
Μόνο που, δυστυχώς, οι άνθρωποι δεν είναι ειδικά σκεύη. Οπότε εάν κάποιος περιέχει κάτι τοξικό, δεν αποτελεί μόνο κίνδυνο για τους άλλους αλλά και για τον εαυτό του.
Πράγματι το “ τοξικό” είναι κάτι αρκετά ταιριαστό στην παρούσα συνθήκη.
Λιώνει τα πάντα στην εμβέλεια του, ακόμα και το ακατάλληλο δοχείο που το περιέχει.
Μια ακόμα καλύτερη παρομοίωση, είναι το δίκοπο μαχαίρι. Είναι κάτι που μπορείς να το χρησιμοποιήσεις για να βλάψεις τον Άλλο, για να κυριαρχήσεις πάνω του, αλλά αργά ή γρήγορα θα δεις ότι και εσύ φέρεις βαθιά τραύματα.
Το να είσαι αρρενωπός και να υποκύπτεις σε αυτή την τοξικότητα, σημαίνει εν ολίγοις, τουλάχιστον όπως το είχα στο δικό μου μυαλό όσο μεγάλωνα, πως δεν πρέπει να κλαις, δεν πρέπει να δείχνεις την πλήρη έκταση των συναισθημάτων σου, πρέπει πάντα να αντιλαμβάνεσαι τις κοινωνικές και ερωτικές σου σχέσεις σαν μια συνθήκη επιβολής, πολλές φορές με τον ίδιο τρόπο που λειτουργούν οι αγέλες των ζώων.
Είχε παρατηρήσει, με σχετική ακρίβεια και αρκετά χιουμοριστικά ο κωμικός Bill Burr, πως οι άντρες πεθαίνουν πιο συχνά από τις γυναίκες, από κάποιο έμφραγμα ή κάτι αντίστοιχο λόγω της τοξικής αρρενωπότητας. Για 50+ χρόνια καταπιέζουν τα συναισθήματα τους και δεν μπορούν πχ να παραδεχτούν ότι ένα κουτάβι είναι χαριτωμένο, επειδή οι επίσης άνδρες φίλοι τους θα τους κοροϊδέψουν. Ώσπου κάποια στιγμή, η καρδιά τους απλώς τα φτύνει από τα 50+ χρόνια συνεχούς καταπίεσης και θαψίματος των συναισθημάτων τους.
Πέρα από το χιουμοριστικό της υπόθεσης, η τοξική αρρενωπότητα, παράγει αυτό ακριβώς που περιγράφει ο Burr.
«Παράγει συναισθηματικά διαμελισμένους άντρες, οι οποίοι αντιλαμβάνονται τα πάντα με όρους επιβολής. Η εκδήλωση συναισθήματος είναι σημάδι αδυναμίας και εκχώρησης της κυριαρχίας. Παράγει στρατιές ανθρώπων για τους οποίους το κανονικό, είναι το τοξικό.
Παράγει γενιές αλυσοδεμένων παιδιών, που απο πολύ νωρίς στην ηλικία τους, συνηθίζουν στις ανεστραμένες μορφές των συναισθημάτων.»
Η τοξική αρρενωπότητα, πολύ παραπάνω από απλώς ένας τρόπος συγκρότησης του υποκειμένου που αποκαλούμε άντρα, είναι μια αναστροφή, μια ανώμαλη εκδοχή της κανονικότητας, η οποία τροφοδοτεί αλλά και τροφοδείται από το status quo.
Και το status quo, φυσικά, δεν είναι άλλο από το κυρίαρχο κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο, αυτό του καπιταλισμού.
Αν τα σκεφτούμε σε συνάρτηση, δεν θα μας κάνει ιδιαίτερη εντύπωση.
Ο καπιταλισμός ούτως ή άλλως είναι αυτός που προτάσσει την επιβίωση του ισχυρού. Το καπιταλιστικό μάντρα διαπερνά ολόκληρη την κοινωνία, σε όλες τις πτυχές της.
Τα υποκείμενα κατασκευάζονται με βάση αυτή την πεποίθηση. Ο ανδρισμός, όπως τον γνωρίζουμε, δηλαδή η τοξική αρρενωπότητα, δεν είναι τίποτα παραπάνω από την ωμή παραδοχή και επιτέλεση αυτού του status quo. Οι ισχυροί κερδίζουν, οι αδύναμοι πέφτουν.
Δεν πρόκειται για τίποτα παραπάνω από έναν φαύλο κύκλο. Μαθαίνουμε πως ο μόνος τρόπος για να είμαστε “κανονικοί” άντρες είναι να επιδεικνύουμε την τοξική μας αρρενωπότητα. Μαθαίνουμε πως ο μόνος τρόπος για να είμαστε “κανονικοί” άντρες είναι να εξισώνουμε την αγάπη με τον έλεγχο, την πειθάρχηση του Άλλου και πάνω απ’όλα τη επιβολή. Όταν το μάθουμε και το ενσωματώσουμε, το περνάμε στους επόμενους, αυτοί στους επόμενους και πάει λέγοντας.
Και φυσικά μέσα σε αυτό τον ασταμάτητο και ιλιγγιώδη φαύλο κύκλο, δεν σταματάμε ποτέ να κοιτάξουμε τι μένει πίσω ή τι μπορεί να χάνεται στην πορεία.
Η τοξική αρρενωπότητα λειτουργεί, γιατί προϋποθέτει την ενεργή συμμετοχή των υποκειμένων που καταπιέζει.
Εάν το κοιτάξουμε απομακρυσμένα, είναι εύκολο να καταλάβουμε πως αποτελεί μορφή καταπίεσης για τους άντρες. Είναι αφόρητα κουραστικό και ενδεχομένως επικίνδυνο, να χρειάζεται να ζεις όλη την ζωή σου, με τόσο έντονες απαγορεύσεις.
«Μην το κάνεις αυτό, δεν κάνουν έτσι οι άνδρες.»
Ωστόσο, η τόσο ενεργή συμμετοχή μας σε αυτό το κλειστό κύκλωμα μας αποτρέπει να το δούμε όπως πραγματικά είναι, μια μορφή ωμής καταπίεσης.
Το αντιλαμβανόμαστε σαν κανονικότητα. Αφού έτσι είναι και όλοι το κάνουν.
Πόσοι άντρες άραγε, αρνήθηκαν ή αρνούνται την σεξουαλικότητα τους, τα συναισθήματα τους, το μέλλον τους επειδή δεν είναι αυτός ο σωστός τρόπος. Δεν έμαθα έτσι από τον πατέρα μου.
Όμως δεν χρειάζεται να είνα πάντα έτσι. Ο φαύλος κύκλος δύναται και πρέπει να σπάσει.
Σε μια περίοδο όπου ξεκινάν σιγά σιγά να αρθρώνονται φωνές οι οποίες λένε πως η κακοποίηση, δεν χρειάζεται να είναι η κανονικότητα, δεν είναι απαραίτητο να είναι έτσι, ίσως μπορούμε να κάνουμε τελικά την κουβέντα για το πως θα μπορούσε να είναι.
Θα μπορούσε να είναι αλλιώς, θα μπορούσαμε όντως ίσως να είμαστε εκείνοι οι άντρες που αξίζουμε να γίνουμε, όχι εκείνοι οι άντρες που μάθαμε να είμαστε. Και αν τουλάχιστον ακόμα δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό για τους Άλλους, τουλάχιστον ας το κάνουμε για εμάς.
Social Links: