Στον πρώτο τόμο της Ιστορίας της Σεξουαλικότητας, ο Μισέλ Φουκώ αναφέρει ότι «η εικόνα της βικτωριανής σεμνότυφης φαίνεται να είναι το έμβλημα της σεξουαλικότητάς μας –συγκρατημένης, βουβής και υποκρίτριας». Η Υπηρέτρια, η νέα ταινία του Κορεάτη δημιουργού Park Chan-Wook, βασισμένη στο βιβλίο της Sarah Waters «Fingersmith», είναι ένα ερωτικό θρίλερ εποχής που θέλει να σπάσει αυτή τη σιωπή αποκαλύπτοντας την υποκρισία της εποχής μέσω της απελευθέρωσης του ορισμού της γυναικείας σεξουαλικότητας από την αυστηρή πατριαρχία.
Ο Park Chan-Wook επανέρχεται στο σινεμά της Άπω Ανατολής έπειτα από το διάλειμμα που έκανε με το Stoker. Μαζί του επιστρέφουν κι όλα αυτά τα στοιχεία που ορίζουν την ραχοκοκαλιά της φιλμογραφίας του. Καταπιάνεται με την ερωτική ιστορία μεταξύ μιας Γιαπωνέζας κυρίας (Χιντέκο) και της Κορεάτισσας υπηρέτριας (Σου-Κι) της στα τέλη του 19ου αιώνα στο απόγειο της ιαπωνικής διείσδυσης στην Κορέα. Το στόρι πλέκεται γύρω από το κόλπο που στήνει ένας νέος κόμης, με σκοπό να επωφεληθεί από το γάμο του με την Γιαπωνέζα κυρία και να καρπωθεί την περιουσία της. Βασικό κομμάτι του σχεδίου του είναι η προσκόλληση της απατεώνισσας υπηρέτριας δίπλα στην αφέντρα της.
Η μη γραμμική αφήγηση και η αποσπασματική, κρυπτική πλοκή καθυποτάσσονται στην ανεπανάληπτη εικονοπλαστική βιρτουοζιτέ του Κορεάτη. Η σεξουαλική σχέση των δύο γυναικών ξετυλίγεται μέσα σε όμορφα και δεμένα κάδρα, γεμάτα κίνηση της κάμερας και θεατρικό στήσιμο των πρωταγωνιστών. Την υποβλητική ατμόσφαιρα συμπληρώνει η μουσική επένδυση των θεμάτων του, δημιουργώντας πλάνα αισθητικά ολοκληρωμένα. Όντας δίγλωσσο, δείχνει να εκμεταλλεύεται τα φιλμικά στοιχεία και της ιαπωνικής και της κορεάτικης κουλτούρας, κρατώντας το βλέμμα του σταθερά προς τα δυτικά κινηματογραφικά genres.
Το σινεμά του Park προκαλεί το κοινό μέσα από τον επαναπροσδιορισμό των ειδών. Τολμά να δείξει την ιστορία επιβεβαιώνοντας την σημαντικότητα της εικόνας μέσα σ’ ένα κινηματογραφικό και πολιτισμικό πλαίσιο. Αναπαριστά ρεαλιστικά και με ένταση τις σεξουαλικές περιπτύξεις μεταξύ των δύο γυναικών, θυμίζοντας το Η Ζωή της Αντέλ χωρίς το male gaze και την ταμπέλα της στρέιτ φαντασίωσης. Μια ιστορία πάθους και αγάπης που διαπερνά –και στο τέλος ξεπερνά– τα ταξικά όρια και τα σεξουαλικά ταμπού μιας κοινωνίας πατριαρχικά δομημένης και εθνικά υποταγμένης.
Η αποσυμπίεση της έντασης γίνεται μέσω του χιούμορ που εξανθρωπίζει τα γκροτέσκα θέματα της ταινίας. Συνήθως οι κωμικές σκηνές έχουν πρωταγωνιστές την υπηρέτρια και τον νεαρό αριστοκράτη. Η θεματική της βίας –βασικό στοιχείο των ταινιών του κορεάτη σκηνοθέτη– και συγκεκριμένα της πατριαρχικής είναι ένα απελπισμένο κάλεσμα για εξιλέωση. Η βία εμφανίζεται ως πράξη αμαρτίας και έμφυτης κατεστημένης, θεσμοποιημένης βίας. Αυτά δεν γίνονται με αυτοσκοπό το στυλ ή την διασκέδαση, αλλά για την πρόκληση ενός κοινού που έχει μισό αιώνα βίας στο παρελθόν του.
Οι νύξεις του σκηνοθέτη για το περίπλοκο παρελθόν της Κορέας λειτουργούν ως επισήμανση του διαχωρισμού που βιώνει η χώρα μέχρι σήμερα. Το στυλ του σπιτιού της κυρίας που είναι μίξη γιαπωνέζικης και αγγλικής αρχιτεκτονικής, το εκδυτικισμένο ντύσιμο των αριστοκρατών και της αστικής τάξης, οι δυτικές συνήθειες διασκέδασης και η αναφορά στις αποικιακές χώρες πλέκουν τον καμβά μιας χώρας η οποία έχει αλωθεί και βρίσκεται στο μεταίχμιο ανάμεσα στον εκμοντερνισμό και την παράδοση, πάντα όμως κάτω από ξένο κατακτητή και προσκολλημένη σε συντηρητικές αξίες και πεπαλαιωμένα ήθη.
Αυτές οι συντηρητικές αξίες εκφράζονται από τον θείο της κυρίας. Μια αυταρχική, πατριαρχική φιγούρα, η οποία καταδυναστεύει την ανιψιά του από μικρό παιδί, με σκοπό να την παντρευτεί και να αρπάξει την περιουσία της. Αυτές οι συγκρούσεις των χαρακτήρων θα φέρουν στην επιφάνεια θέματα ταυτότητας. Ο θείος είναι ένας Κορεάτης που ντρέπεται για την καταγωγή του και παντρεύεται μια Γιαπωνέζα για να ανεβεί κοινωνικά, ενώ παίρνει και την ιαπωνική υπηκοότητα. Ο νέος αριστοκράτης-απατεώνας λέει ψέματα για την καταγωγή του για να μπει στον αριστοκρατικό κύκλο του θείου. Εκεί αναπαρίσταται η φθορά της αριστοκρατικής τάξης, απεικονίζοντας συνάξεις γερασμένων αριστοκρατών, οι οποίοι μαζεύονται στην βιβλιοθήκη του θείου για να ηδονιστούν με αναγνώσεις και θεατρικές αναπαραστάσεις ερωτικής λογοτεχνίας από τη Χιντέκο.
Από την άλλη, η Χιντέκο και η Σου-Κι διατρανώνουν την επιθυμία τους να ορίσουν οι ίδιες την σεξουαλική ταυτότητά τους, σπάζοντας τους κοινωνικούς ηθικούς φραγμούς κάνοντας σεξ κι όχι μιλώντας γι’ αυτό. Τα ηθικά διλήμματα, κύριο κινηματογραφικό χαρακτηριστικό του Park, δείχνουν να απασχολούν μόνο τις πρωταγωνίστριες και καθόλου τους πρωταγωνιστές. Αντιτίθενται στα σχέδια του κόμη και του θείου, ανατρέποντας την αυστηρή πατριαρχική εξουσία που επιβάλλεται πάνω τους. Στην έξαψη της σεξουαλικής πράξης, τα κορμιά ενώνονται όπως και τα κοινωνικά φύλα. Η δασκάλα και η μαθητευόμενη εναλλάσσονται στους ρόλους, καθώς το ταξίδι στην κατάκτηση της αυτοδιάθεσης του σώματος φτάνει στο τέλος του. Μένει μόνο η εικόνα δύο ερωτευμένων ανθρώπων που καίγονται από ηδονή ο ένας για τον άλλον.
Η ένταξη ερωτικών βοηθημάτων στην πράξη ακυρώνει την αντρική διείσδυση και την καθιστά περιττή. Άλλωστε, ο τίτλος του πρωτογενούς υλικού όπου βασίστηκε η ταινία είναι μια αλληγορία για το γυναικείο ομοφυλοφιλικό σεξ. Η Σου-Κι, σε μια σπάνια σκηνή εικονοκλαστικής βίας, καταστρέφει τα πορνογραφήματα του θείου, καταστρέφοντας συμβολικά τα δεσμά του πάνω στη Χιντέκο. Οι δύο γυναικείοι χαρακτήρες καταφέρνουν να απενεργοποιήσουν τον γυναικείο εγκλεισμό –σύνηθες φαινόμενο τη βικτωριανή εποχή, με τον οποίο οι άντρες ξεφορτώνονταν τις ενοχλητικές συζύγους τους– ως αντρικό όπλο και να το στρέψουν εναντίον τους, παίρνοντας την εκδίκηση τους. Άλλο ένα μοτίβο που διαπερνά τα φιλμ του Κορεάτη (Η Εκδίκηση Μιας Κυρίας).
Η Υπηρέτρια είναι μια ακόμα προσθήκη στο κινηματογραφικό παλίμψηστο του Κορεάτη δημιουργού. Μια ωδή στην ερωτική αφύπνιση και τη σεξουαλική απελευθέρωση –τόσο εσωτερικά, όσο και εξωτερικά. Η μάχη των φύλων που καδράρει ο Park βγάζει νικήτριες τις πρωταγωνίστριες και εμάς, αφού μας προσφέρει άλλη μία σημαντική πτυχή του καλλιτεχνικού ρεπερτορίου του.
Social Links: