Το πρώτο αστυνομικό νουάρ μυθιστόρημα του ΜακΚίντι με ήρωα τον αστυνόμο Σον Ντάφι σε «πιάνει από τα μούτρα» από την πρώτη του σελίδα και σε πετά στη μέση ενός καρπεντερικού τοπίου, όπως το κινηματογράφησε λιτά και ρεαλιστικά, ο Γιαν Ντεμάνζ στο 71′.
Το Μπέλφαστ της Βόρειας Ιρλανδίας το 1981 είναι μια «ευρεία υπαρξιακή φυλακή» όπως επισημαίνει ο Ντάφι σε μια στιγμή ενδοσκόπησης. Ο ίδιος είναι Καθολικός και βρίσκεται να υπηρετεί ως αστυνόμος του Τμήματος Ερευνών στο προτεσταντικό Καρικφέργκους. Αυτή η επιλογή του συγγραφέα αποκαλύπτει την πρόθεσή του να θολώσει τα όρια ανάμεσα στη διχοτόμηση καθολικού-προτεσταντικού στοιχείου, προχωρώντας τολμηρά σε μια ρευστοποίηση των ταυτοτήτων των ηρώων του, αλλά και του ιστορικού πλαισίου μέσα στο οποίο αυτοί πράττουν.
Νύχτες του Όλστερ, 1981. Λίγο πριν, ο Μπόμπι Σαντς έχει σβήσει από την απεργία πείνας στις Φυλακές Μέιζ και οι Ταραχές μαίνονται. Ελικόπτερα του στρατού, βόμβες, εκρήξεις, μολότωφ, απεργίες και διαδηλώσεις συνθέτουν το μωσαϊκό τρόμου. Το Μπέλφαστ είναι «μια πόλη που βομβαρδίζει τον εαυτό της» γεμάτο προπαγανδιστικά graffiti και θρησκευτικά και εθνοτικά γκέτο.
Σ’ αυτό το δυστοπικό περιβάλλον λαμβάνουν χώρα δύο δολοφονίες αντρών με φαινομενικά ομοφυλοφιλικό υπόβαθρο, καθώς και η αυτοκτονία της πρώην συζύγου ενός απεργού πείνας του ΙΡΑ η οποία είχε εξαφανιστεί. Αυτές οι –καταρχάς– ασύνδετες υποθέσεις θα απασχολήσουν τον αστυνόμο Ντάφι και την μονάδα του Καρικφέργκους, ενός τόπου «φθισικού, γκρίζου, υγρού και χωρίς αγάπη». Γίνεται εν μέσω ενός ακήρυχτου εμφυλίου πολέμου να δρα ένας serial killer συγκεκριμένης εγκληματικής στρατηγικής και ιδιαίτερης ευφυίας από τη στιγμή που ο «αν ήθελες να σκοτώσεις κόσμο, έμπαινες σε μια παραστρατιωτική ομάδα»; Άλλωστε η Β. Ιρλανδία «δεν ήταν μέρος για serial killer». Η ψυχοπάθεια είχε ποτίσει κάθε πτυχή της καθημερινότητας.
Στο σκοτεινό και κυνικό λογοτεχνικό σύμπαν του ΜακΚίντι, ο συναισθηματισμός, ο έκδηλος ερωτισμός, η ξεροκεφαλιά, το χιούμορ και η αίσθηση του καθήκοντος διαμορφώνουν τα ιδανικά χαρακτηριστικά που αναδεικνύουν τον Ντάφι ως ένα ήρωα που φτιάχτηκε για να μας προσελκύσει στο κόσμο του. Απόφοιτος πανεπιστημίου, ψυχολόγος, μουσικόφιλος, με αρκετές υποθέσεις ανθρωποκτονίας στο ενεργητικό του, προσπαθεί να ενεργήσει επαγγελματικά σε ένα περιβάλλον σχεδόν εχθρικό επιχειρώντας να γίνει μέρος της αρχής του τέλους της παράνοιας στην Ιρλανδία.
Παρόλη τη λογοτεχνική συγγένεια, σε ύφος και φόρμα πρόζας αλλά και χαρακτηριστικών των ηρώων του, με σημαντικές μορφές της ιρλανδικής αστυνομικής λογοτεχνίας όπως ο Στιούαρτ Νέβιλ ή τις επιρροές από Ρέιμοντ Τσάντλερ και Τζέιμς Ελρόι στο τηλεγραφικό στυλ γραφής και τους εσωτερικούς μονολόγους, ο Έντριαν ΜακΚίντι καταφέρνει αριστοτεχνικά να αναπαραστήσει μια κοινωνία σε ταραχή κάνοντας ουσιώδη κοινωνιολογική ανάλυση της επικρατούσας κατάστασης προσφέροντας μια πολιτική κριτική για το θατσερικό καθεστώς και τις πολιτικές εξαθλίωσης που επέβαλλε στην Β. Ιρλανδία, υποδηλώνοντας ότι το πολιτικό ζήτημα της Ένωσης έχει κοινωνικές συνδηλώσεις.
Το άλλο σημαντικό που επιτυγχάνει ο συγγραφέας είναι να σηκώσει την κουρτίνα για να μας δείξει ότι πίσω από τις διχαστικές οριοθετήσεις και τις στερεοτυπικές αντιλήψεις για το ιρλανδικό ζήτημα και τις υποκειμενικότητές του υφίσταται μια περίπλοκη σχέση ισορροπιών και κοινωνικών επαφών στη γκρίζα ζώνη της «ιστορίας».
Επίσης, η ρευστότητα των ταυτοτήτων των ηρώων βοηθά το συγγραφέα να θίξει, μέσω της πλοκής, το ζήτημα της ομοφυλοφιλίας. Ενός θέματος ταμπού για την ιρλανδική κοινωνία αλλά και μιας πρακτικής που εμφανιζόταν συχνά εντός των παραστρατιωτικών ομάδων, οι οποίες αποτελούνταν σχεδόν εξολοκλήρου από άντρες. Ο έμφυλος διαχωρισμός και η τοποθέτηση της γυναίκας εντός της ιδιωτικής σφαίρας σχολιάζεται με λεπτή ειρωνεία από τον ΜακΚίντι.
Βάζοντας τον κεντρικό του ήρωα να αμφιταλαντεύεται για την σεξουαλική του ταυτότητα, αποκαλύπτοντας παράλληλα τις ομοφυλοφιλικές σχέσεις μελών των αντιμαχόμενων πλευρών, ο συγγραφέας πλήττει αυτό που έχει ορίσει ο Antony Easthope ως κυρίαρχο ανδρισμό (το μύθο δηλαδή του ετερόφυλου ανδρισμού ως κάτι ουσιαστικό και αυταπόδεικτο, που είναι σκληρό, επιδέξιο, αυτοελεγχόμενο, γνωστικό, που έχει πάντα τον έλεγχο κλπ.). Ο ΜακΚίντι, μέσω του Ντάφι, δημιουργεί ένα queer χώρο για τους αναγνώστες του στρέφοντας το βλέμμα τους σε μια queer ανάγνωση όπως την όρισε ο Alexander Dory, ως δηλαδή μια ανάγνωση όπου «άνθρωποι με ετεροφυλόφιλες ταυτότητες μπορούν να βιώσουν στιγμές κουίρ».
Το Κρύο Χώμα είναι μια εξαιρετική εισαγωγή στο λογοτεχνικό σύμπαν του αστυνόμου Σον Ντάφι και κληροδοτεί ανυπομονησία στους αναγνώστες του για τις επόμενες ιστορίες του που αναμένονται από τις εκδόσεις Οξύ.
Adrian McKinty, Κρύο Χώμα, σελ. 400, εκδόσεις Οξύ, μετάφραση Θάνος Καραγιαννόπουλος
Social Links: